Allegiances of the Prophet in the Context of the Formation of the First Social Norms of Islamic Civilization

Yıl 2024, Sayı: 39, 171 - 191, 30.11.2024

Abdulaziz Kıranşal

https://doi.org/10.34082/islamiilimler.1550105

Öz

The Prophet, who created a new society in line with the basic principles of Islam, received allegiance from his interlocutors at various times during the formation of this society. Allegiance means recognizing the Prophet as both a religious and political authority and promising absolute obedience. Through these allegiances, the Prophet created a new paradigm centered on monotheism, prophethood and belief in the afterlife, against the understanding of ignorance centered on polytheism and asabiyyah. The first social norms of the new civilization based on this paradigm manifested themselves in the articles contained in the allegiances that the Prophet took, sometimes individually and sometimes collectively. Because the main articles in the allegiances that took place in the first years of Islam, when most of the verses of the Quran had not yet been revealed, included the principles of faith such as belief in Allah, the Prophet and the afterlife, as well as the moral and social principles that constitute the main principles of Islamic civilization. In this sense, the institution of allegiance in the Prophet's era, on the one hand, produced a new system of values centered on monotheism, prophethood and the hereafter, and on the other hand, formed the basis of law that would ensure that the society adhered to this system of values. Because individuals who accepted the religion of Islam swore allegiance to the Prophet and promised not to steal, not to commit adultery, not to kill their children, to speak the truth and protect the truth in all circumstances and situations, to give advice to their Muslim brothers and to act sincerely. Thus, the main principles that would ensure the peace, stability and security of the newly formed society were determined and the first social norms of the Islamic civilization began to form.

Anahtar Kelimeler

Islamic history, Hz. Muhammad, Allegiance, Civilization, Social Norms

İslam Medeniyetinin İlk Toplumsal Normlarının Oluşması Bağlamında Hz. Peygamber’in Biatleri

Öz

İslam dinin temel esasları doğrultusunda yeni bir toplum oluşturan Hz. Peygamber, bu toplumun oluşum sürecinde muhataplarından çeşitli zamanlarda biat almıştır. Biat, Hz. Peygamber’i hem dini hem de siyasi bir otorite olarak tanımak ve kesin itaat sözü vermek olarak anlam kazanmıştır. Hz. Peygamber, bu biatler vesilesiyle şirk ve asabiyet merkezli cahiliye anlayışına karşı tevhid, nübbüvvet ve ahiret inancını merkeze alan yeni bir paradigma oluşturmuştur. Bu paradigmaya dayalı yeni medeniyetin ilk toplumsal normları ise Hz. Peygamberin kimi zaman tek tek kimi zaman ise toplu halde aldığı biatlerin içerdiği maddelerde kendini göstermiştir. Zira Kur’an ayetlerinin büyük bir bölümünün henüz nazil olmadığı İslam’ın ilk yıllarında gerçekleşen biatlerdeki ana maddeler, Allah’a, Peygamber’e ve ahirete iman gibi inanç esaslarının yanında İslam medeniyetinin ana ilkelerini oluşturan ahlaki ve sosyal prensipleri de barındırmıştır. Bu anlamıyla Hz. Peygamber dönemi biat müessesesi bir yandan tevhid, nübüvvet ve ahiret merkezli yeni bir değerler sitemi üretirken bir yandan da toplumun bu değerler sistemine bağlı kalmasını sağlayacak hukukun temelini teşkil etmiştir. Çünkü İslam dinini kabul eden fertler Hz. Peygamber’e biat ederek, hırsızlık yapmamak, zina etmemek, çocuklarını öldürmemek, her şart ve durumda hakkı söyleyip gerçeği korumak, Müslüman kardeşlerine nasihat etmek ve samimi davranmak gibi konularda söz vermişlerdir. Böylece hem yeni oluşacak toplumun huzur, istikrar ve güvenliğini sağlayacak olan ana ilkeler belirlenmiş hem de İslam medeniyetinin ilk toplumsal normları oluşmaya başlamıştır.

Anahtar Kelimeler

İslam tarihi, Hz. Muhammed, Biat, Medeniyet, Toplumsal Norm

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullâh Ahmed b. Muḥammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. nşr. Şuayb el-Arnavûṭ, Âdil Murşid v.dğr. b.y.: Muessesetu’r-Risâle, 1421–2001.
• Akyürek, Yakup. Siyer Edebiyatı Endülüs. İstanbul: Siyer Yayınları, 2023.
• Ali, Cevad. el-Mufassal fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm. Bağdat: Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, 1955.
• Alîyyul-Ḳârî, Ebu’l-Hasen Nûruddîn Alî el-Mollâ. Mirkâtü’l-mefâtîh şerhu mişkâti’l-mesâbîh. thk. Sıtkı Muhammed Cemil Attâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1422–2002.
• Altundere, Mehmet. Hz. Muhammed’in Akabe Bey’atları. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Yüksek Lisans, 1989.
• Amed b. Hanbel, Ebû Abdullâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Musned. nşr. Heyet. Cemiyyetu’l-Meknez, 1431–2010.
• Apak, Adem. Kur‘ân‘ın Geliş Ortamında Arap Toplumu. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2017.
• Beyhaḳî, Ebû Bekr Aḥmed b. el-Ḥuseyn b. Alî Ḫusrevcirdî. Delâilu’n-Nubuvve. nşr. Abdu’lmuṭî Ḳalacî. Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1408–1988.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail el-. Sahîh-i Buhârî. haz. Salih b. Abdulaziz, Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde. Arabistan: Dâru’s-Selâm, 2000.
• Buhârî, Ebû Abdullâh Muhammed b. İsmâîl el-. el-Câmiu’l-Musnedu’s-Sahîhu’l-Muhtasar. Kahire: Dâru’ş-Şaʿb, 1987.
• Câhız, Ebû Osmân Amr b. Baḥr b. Maḥbûb el-Kinânî el-Leysî el-. el-Ḥayevân. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1424.
• Cebeci, Suat. “Din Dilinin Mahiyeti ve Kavramsal Uzlaşı Sorunu”. Değerler Eğitimi Dergisi 2/5 (2004), 7-21.
• Çetintaş, İbrahim. “İslâm Medeniyetinin Kırılan Dinamiği: Ahlâk”. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 23 (2014), 85-114.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullâh b. Abdurrahmân et-Temîmî ed-. el-Musned. nşr. Heyet. Kâhire: Dâru’t-Tesîl, 1436–2015.
• Demirci, Muhsin. “Kur’an’ın Nüzul Sürecinde Tediriclik”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 9 (2002).
• Ebû Dâvûd, es-Sicistânî, Süleyman b. Eş’as b. İshak el-Ezdî. Sünen-i Ebû Dâvûd. haz. Salih b. Abdulaziz, Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde. Arabistan: Dâru’s-Selâm, 2000.
• Ebû Hilâl el-Ḥasen b. Abdullâh, Ebû Hilâl el-Askerî. Cemheretu’l-Emsâl. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Ebû’l-Faḍl Aḥmed b. Muḥammed b. İbrâhîm en-Nîsâbûrî, el-Meydânî. Mecmau’l-Emŝâl. nşr. Muḥammed Muḥyi’d-Dîn Abdulḥamîd. Beyrut: Dâru el-Marife, ts.
• Erdinç, Şaban. “İslam Siyaset Düşüncesinde Siyasal Baskı Unsuru Olarak Biat -Ebû Hanife Örneği-”. Hitit İlahiyat Dergisi 20/1 (Haziran 2021), 291-316.
• Ezraḳî, Ebû’l-Velîd Muḥammed b. Abdullâh el-Ğassânî el-. Ahbâru Mekke ve mâ Câe fîhâ mine’l-Âsâr. nşr. Ruşdî es-Sâliḥ Mulaḥḥas. Beyrut: Dâru’l-Endelus, 1403–1983.
• Ezrakî, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Abdillâh el-. Ahbâru Mekke ve mâ câe fîhâ mine’l-âsâr. b.y.: Mektebetü’l-Esedî, 2003.
• Farabi, Ebû Nasr Muhammed b. Muhammed b. Tarhan b. Uzluğ. Ârâu Ehli’l-Medîneti’l-Fâḍılâ ve Medâdetuhâ. nşr. Alî Bû Mulḥim. Beyrut: Mektebetu’l-Hilâl, Nşr, Ali Bû Mulhim, 1995.
• Günay, Ünver. “Değişimin Sosyolojik Boyutu Bağlamında Toplumsal Değişme ve İslamiyet İlişkileri”. Çağımızda Sosyal Değişme ve İslam Sempozyumu. Anakara: TDV Yayınları, 2007.
• Günay, Ünver. Din Sosyolojisi Dersleri. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, 1993.
• Gündüz, Mehmet Salih. “Mus’ab b. Umyer’in Hayatı, Kişiliği ve İslam Tarihindeki Yeri”. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/1 (Haziran 2017), 107-142.
• Hökelekli, Hayati. “Dini Hayatın Bütünlüğü Açısından Ahiret İnancının Psikolojik Temelleri”. İslâm’da Ahiret İnancı Sempozyumu. 1-16. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2007.
• Hüseyin el-Hac, Hasan. Hadâratul-Arab fi asri’l-Cahiliyye. Beyrut: Müessesetü’l-camiiyye li’d-dirâsât, 1409.
• Izutsu, Toshihiko. Kur’an’da Allah ve İnsan. çev. Kürşat Atalar. İstanbul: Pınar Yayınları, 2012.
• İbn Battal, Ebû el-Ḥasan Alî b. Ḫalef b. Abdulmelik İbn Battâl. Şerḥu Saḥîḥi’l-Buḫârî. thk. Ebû Temîm Yâsir b. İbrâhîm. Riyad: Mektebetu’r-Ruşd, 2003.
• İbn Ebî Cemre, Abdullah el-Endelûsî. Behçetü’n-Nüfûs Şerhu Muhtasari Sahihi’l-Buhârî. nşr. Bekrî Şeyh Emin. Beyrut: b.y., 1997.
• İbn Haldun, Ebû Zeyd Veliyyüddîn Abdurrahmân b. Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Hasen el-Hadramî el-Mağribî et-Tûnisî. Mukaddime. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 1982.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muḥammed b. Hibbân el-Bustî. es-Sahîh. nşr. Mehmet Ali Sönmez, Halis Aydemir. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1433–2013.
• İbn Hişam, Ebû Muhammed Cemaleddin Abdülmelik. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Taha Abdurrauf Sad. Beyrut: Dâru’l-Ciyl, 1411.
• İbn Kuteybe, Ebû Muḥammed Abdullâh b. Muslim b. Ḳuteybe ed-Dîneverî. Te’vîlu Muḫtelifi’l-Ḥadîs. b.y.: el-Mektebu’l-İslâmî - Muessesetu’l-İşrâḳ, 2., 1420–1999.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd er-Rebeî el-Kazvinî. Sünen-i İbn Mâce. haz. Salih b. Abdulaziz, Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde. Arabistan: Dâru’s-Selâm, 2000.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfî. I-XV Cilt. Beyrut: Daru Sadr, 1414/1993.
• İbn Rüşd, Ebu’I-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed. Tehâfütü’t-tehâfüt. nşr. Süleyman Dünya. Kahire: Daru’l-Maarif, 1966.
• İbn Sa’d, Ebû Abdullâh Muḥammed b. Sa’d b. Menî. et-Tabakâtu’l-Kübrâ. nşr. İḥsan Abbâs. Beyrut: Dâru Sâdr, 1388–1968.
• İbnu’l-Esîr, Ebû’l-Hasen Alî b. Ebî’l-Kerem Muhammed el-Cezerî. el-Kâmil fî’t-Târîh. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1417–1997.
• İbnu’l-Eŝîr, Ebû’l-Hasen Alî b. Muhammed el-Cezerî. Usdu’l-Ğâbe fî Ma’rifeti’s-Sahâbe. nşr. Alî Muhammed Mu’avvıḍ, Âdil Ahmed Abdulmevcûd. I-VIII Cilt. Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1415–1994.
• İbnu’l-Melek, MuHammed b. İzzuddîn Abdullatîf b. Abdulazîz b. Emînuddîn b. Firiştâ er-Rûmî el-Kirmânî el-Hanefî. Şerḥu Meṡâbîhi’s-Sunne. nşr. Nureddîn Ṭâlib. I-VI Cilt, 1433–2012.
• Kallek, Cengiz. “Biat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 124-125. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Karadaş, Cağfer. “İslam Düşüncesinde Ahiret Hayatı”. İslâm’da Ahiret İnancı. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, 2007.
• Kılıç, Recep. “Ahlak ve Medeniyet İlişkisi Üzerine”. Türkiye’de Dinler Tarihi’nin Kurumsallaşması Sürecinde Prof. Dr. Abdurrahman Küçük. ed. Ahmet Hikmet Eroğlu. Ankara: Berikan Yayınevi, 2016.
• Macit, Yunus. “Biat Hadîsleri: Eğitim İlke ve Yöntemleri Açısından Bir Tahlil”. Marife Dergisi 2 (2012), 28-48.
• Marshall G, S. Hudgson. İslâm’ın Serüveni. çev. İzzet Akyol. Yeni Şafak Yayınları, 1995.
• Mehmet Ali, Kapar. Hz. Muhammed’in Müşriklerle Münasebetleri. İstanbul: İlim Yayınları, 1987.
• Mevlana, M. Ali. Peygamberimiz Aleyhisselâm. çev. Ömer Rıza Doğrul. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası, 1925.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyri en-Nisâbûrî Müslim b. el-Haccâc. Sahîh-i Müslim. haz. Salih b. Abdulaziz, Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde. Arabistan: Dâru’s-Selâm, 2000.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Ali b. Şuayb. Sünen-i Nesâî. haz. Salih b. Abdulaziz, Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde. Arabistan: Dâru’s-Selâm, 2000.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muḥyiddîn Yaḥyâ b. Şeref en-. Şerḥu’n-Nevevî alâ Muslim. Beyrut: Dâru İḥyâi’t-Turâŝi’l-Arabî, 1392–1972.
• Özkan, Mustafa. “Emevî İktidarının İşleyişinde Biat Kavramına Yüklenen Anlam Ve Biatın Fonksiyonu”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/13 (2008), 113-128.
• Pakdemir, Köksal. “Zihniyet-Din Ve Toplumsal Değişim İlişkisi, Ülgener Örneği”. Tasavvur Tekirdağ İlahiyat Dergisi 4/1 (Haziran 2018), 13-32.
• Peköz, Emine. “Hz. Peygamber Döneminde Kadınların Biatı”. Akademik Siyer Dergisi 5 (Ocak 2022), 29-43.
• Râğıb el-İsfehânî, Ebû’l-Ḳâsım el-Ḥuseyn b. Muḥammed. el-Müfredât fî Garîbi’l-Ḳur’ân. Beyrut: Dâru’l-Ḳalem, ed-Dâru’ş-Şâmiyye, 1412.
• Solmaz, Mekki. “Kur’ân’da Birey ve Toplumun İnşası”. Batman Akademi Dergisi 6/1 (2002), 1-28.
• Suyûti, Celâlu’d-Dîn Abdurraḥmân b. Ebî Bekr. el-Muzhir fî Ulûmi’l-Luğa ve Envâihâ. nşr. Fuâd Alî Mansûr. Beyrut: Dâru’l-Kutubu’l-İlmiyye, I-II., 1418.
• Şahin, Osman Erdal. “20. Yüzyıl Batı Ve İslam Düşüncesinde Sosyal Adalet Yaklaşımı”. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilinmler Dergisi 4/1 (2019), 55-77.
• Şevkânî, Muhammed b. Alî. Neylu’l-evtâr min esrârı Multeka’l-ahyâr. thk. M. Subhî b Hasen Hallâk. Riyad: Dâru İbni’l-Cevzî, 1427.
• Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb el-Lahmî. el-Mu’cemü’l-kebîr. nşr. Hamdî Abdulmecîd es-Selefî. y.y: Dâru İhyâi’t Türâsi’l-Arabî, 2002.
• Tan, Zeki. “Kur’ân’ı Anlamada Cahiliyenin Kitap İnancını Bilmenin Önemi”. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 16 (Ekim 2018), 113-136.
• Temizer, Aydın. “Kur’ân’a Göre Cahiliye Zihniyetinin Rubûbiyet Anlayışındaki Çelişki”. Araşan Sosyal Bilimler Enstitüsü İLMÎ DERGİSİ 15-16 (Bişkek 2013), 1-19.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî. Sünen-i Tirmizî. haz. Salih b. Abdulaziz, Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde. Arabistan: Dâru’s-Selâm, 2000.
• Turhan, Abdullah. Câhiliye’den Kur’ân’a Yönetim Kavramlarının Tarihi Semantiği (Adâlet- İtaat- Ehliyet- Şûra- Biat). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Doktora Tezi, 2019.
• Uluışık, Hatice. “Hicretin Habercisi Olarak Akabe Biatlarının Yeri ve Önemi”. Siyer Araştırmaları Dergisi 11 (Aralık 2021), 55-70.
• Ülgener, Sabri. Zihniyet, Aydınlar ve İzm’ler. Ankara: Mayaş Yayınları, 1983.
• zehebî, Şemsüddîn Ebû Abdullâh Muhammed b. Ahmed b. Osmân b. Kâymâz ez-. Târîhu’l-İslâm ve Vefayâtu’l-Meşâhîri’l-A’lâm. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1413–1993.