THE PHENOMENON OF LAHN IN RECITATION OF THE QUR’AN AND COMMON ERRORS ENCOUNTERED IN PRACTICE

Yıl 2024, Sayı: 39, 215 - 238, 30.11.2024

Abdulhekim Ağırbaş

https://doi.org/10.34082/islamiilimler.1551855

Öz

This article discusses the phenomenon of lahn in Qur'anic recitation and the common mistakes encountered in practice. In the historical process, in addition to the practices within the framework of the methods of offering, sema', and performance, works on qiraat and tajweed have been written on how the recitation of the Qur'an should be. In some of these studies, mistakes made in the recitation of the Qur'an are also included. Our research, which aims to draw attention to the errors encountered in the recitation of the Qur'an and to correct them, aims to contribute to this field. It is important to draw attention to the common mistakes encountered in the recitation of the Holy Qur'an in schools, universities, mosques, etc. and to correct them. For this purpose, in our article, the phenomenon of lahn is analyzed in the form of lahn and its examples mentioned in the early works in the recitation of the Qur'an, as well as common mistakes that are frequently encountered today. In our research, the problems related to the grammatical structure of the Arabic language and their historical process, which are included in the concept of lahn, are also excluded. In our research, the definition of the lahn phenomenon encountered in the recitation of the Qur'an and the distinction between lahn al-jalī and lahn al- hafī as it is included in the studies from the first period to the present day are taken as basis. By forming sub-groups under these headings, the errors encountered in the recitation of the Qur'an in the early works and the errors encountered today are exemplified through the words in the verses and the reason for the error is tried to be explained. In our study, the subject has been addressed in a systematic framework through screening, explanation, description and comparison methods. Thus, by evaluating the issue of lahn in terms of the science of qiraat, an attempt has been made to contribute to the field, and by mentioning the frequently encountered errors, the attention of the readers to the correct recitation of the Qur'ân al-kerîm has been drawn. As a result of the research, it was seen that lahn in Qur'anic recitation is mostly related to the letters and their attributes, especially in the pronunciation of letters that are close to each other. It is also concluded that some of the lahn affect the meaning and some do not affect the meaning, but in both cases, in order not to make such mistakes, the lack of knowledge should be eliminated by receiving training from fem-i muhsin people and practicing frequently.

Anahtar Kelimeler

Qur’ân al-Kerîm Reading and Qiraaat, Recitation, Lahn, Mahrech, Adjective

Kur’an Tilâvetinde Lahn Olgusu ve Uygulamada Karşılaşılan Yaygın Hatalar

Öz

Bu makalede Kur’an tilâvetinde lahn olgusu ve uygulamada karşılaşılan yaygın hatalar ele alınmıştır. Tarihi süreç içerisinde Kur’an tilâvetinin nasıl olması gerektiği konusunda arz, semâ‘, eda usulleri çerçevesindeki uygulamaların yanı sıra kırâat ve tecvidle ilgili eserler telif edilmiştir. Bu çalışmaların bazılarında Kur’an tilâvetinde yapılan hatalara da yer verilmiştir. Kur’an tilâvetinde karşılaşılan hatalara dikkat çekmek ve bunların tashihi amaçlı araştırmamız da bu alana katkı sunma amacı taşımaktadır. Zira okul, üniversite, cami vb. alanlarda Kur’ân-ı Kerîm tilâvetinde karşılaşılan yaygın hatalara dikkat çekilmesi ve bunların tashihi önem arz etmektedir. Bu amaçla makalemizde lahn olgusu, Kur’an tilâvetinde ilk dönem eserlerde değinilen lahn ve örnekleri yanı sıra günümüzde sıklıkla karşılaşılan yaygın hatalar şeklinde incelenmiştir. Araştırmamızda lahn kavramı içerisinde yer alan Arap dilinin gramer yapısıyla ilgili sorunlar ve bunların tarihsel süreci kapsam dışı tutulmuştur. Çalışmamızda Kur’an tilâvetinde karşılaşılan lahn olgusunun tanımı ile konunun ilk dönem eserlerden günümüze kadarki çalışmalarda yer aldığı şekliyle lahn-ı celî, lahn-ı hafî ayrımı esas alınmıştır. Bu başlıklar altında alt gruplar oluşturularak Kur’an tilâvetinde ilk dönem eserlerde yer verilen lahn ile günümüzde karşılaşılan hatalar, âyetlerdeki kelimeler üzerinden örneklendirilmiş ve hatanın neden kaynaklandığı izah edilmeye çalışılmıştır. Araştırmamızda konu sistematik bir çerçevede tarama, açıklama, betimleme, karşılaştırma yöntemleriyle ele alınmıştır. Böylece kırâat ilmi açısından lahn konusu değerlendirilerek alana katkı sunulmaya çalışılmış ayrıca sıklıkla karşılaşılan hatalar zikredilerek okuyucuların Kur’ân-ı Kerîm’i doğru sahih bir şekilde tilâvetlerine dikkati çekilmiştir. Araştırma sonucunda Kur’an tilâvetinde lahnin daha çok harflerin mahreç ve sıfatlarıyla ilgili olduğu özellikle de birbirine yakın harflerin telaffuzunda daha çok karşılaşılan bir durum olarak meydana geldiği görülmüştür. Ayrıca lahnin bir kısmının manayı etkilediği bir kısmının ise manayı etkilemediği ancak her iki durumda da bu tür hataları yapmamak için bilgi eksikliğinin, fem-i muhsin kişilerden eğitim almak ve sıkça alıştırma yapmak suretiyle giderilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kur’an-ı Kerim Okuma ve Kıraat, Tilâvet, Lahn, Mahreç, Sıfat

Etik Beyan

Makalemi etik kurallara göre hazırladığımı beyan ederim.

Teşekkür

İlginizden dolayı teşekkür eder, çalışmalarınızda kolaylıklar dilerim.

Kaynakça

• Abduttevvab, Ramazan. el-Lahnü’l-’âmme ve’t-tetavviri’l-lugavî. Kahire: Mektebetü Zehrâi’ş-Şark, 2000.
• Ağırbaş, Abdulhekim. Kırâat Eğitim-Öğretim Geleneği ve Günümüzdeki Uygulamalar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Basım, 2022.
• Aliyyü’l-Kârî, Sultan Muhammed. el-Minehu’l-fikriyye fî şerhi’l-mukaddimeti’l-cezeriyye. thk. Üsâme Atâyâ. Dımeşk: Dârü’l-Ğavsânî, 2012.
• Altıkulaç, Tayyar. Tecvîdü’l-Kur’an. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 18. Basım, 2006.
• Ateşyürek, Remzi. “İstiâze”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 40 (2016), 67-84.
• Başol, Abdulhalim - Türkmen, Ömer. “Kur’ân Tilavetinde Karşılaşılan Yaygın Hatalar: Sâdık b. Yusuf Halîfe ve Risâle fi’t-tecvîd İsimli Eserin Tahkik ve İncelemesi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 31/1 (Haziran 2022), 115-156.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh tâcü’l-lüğâ ve sıhâhi’l-Arabiyye. thk. Ahmed Abdulğafur Attâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlmi’l-Melâyîn, 2. Basım, 1979.
• Cüraysi, Muhammed Mekkî Nasr. Nihâyetü’l-kavli’l-müfîd fî ilmi tecvîdi’l-Kur’âni’l-mecîd. thk. Abdullah Mahmûd Muhammed Ömer. Beyrût: Dâru’l Kutubi’l-İlmiyye, 2003.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’an Okuma Esasları. Bursa: Emin Yayınları, 16. Baskı., 2013.
• Dânî, Ebû Amr Osmân b. Saîd. Câmiu’l-beyân fi’l-kırââti’s-seb’a’l-meşhûre. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
• Dânî, Ebû Amr Osman b. Saîd. el-Muhkem fî nakti’l-mesâhif. thk. İzzet Hasen. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 2. Basım, 1997.
• Dânî, Ebû Amr Osmân b. Saîd. et-Teysîr fi’l-kırââti’s-seb’a. thk. Hâtim Sâlihü’d-Dâmin. Kahire: Mektebetü’s-Sahâbe, 2008.
• Dânî, Ebû Amr Osmân b. Saîd ed-. et-Tahdîd fi’l-itkân ve’t-tecvîd. thk. Mühenned Salih el-Havrânî. Amman: Dâru Ammâr, 2021.
• Demirci, Muhsin. Kur’ân Tarihi. İstanbul: İFAV Yayınları, 4. Basım, 2011.
• Dimyâtî, Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed b. Abdilgani el-Bennâ. İthâfu fudalâi’l-beşer fi’l-kırââti’l-erba’ate ’aşer. thk. Enes Mühre. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2011.
• Ebû Mücâhid, Abdulaziz b. Abdilfettâh el-Kârî. Sünenü’l-kurrâ ve menâhicü’l-mücevvidîn. Medine: Mektebetü’t-Dâr, 1993.
• Enbârî, Ebî Bekr Muhammed b. el-Kâsım b. Beşşâr el-. Kitâbü izâhi’l-vakf ve’l-ibtidâ fî Kitâbillâhi azze ve celle. thk. Muhyiddin Abdurrahman Ramazan. Dımeşk: Matbuatu Mücemma’ el-Lüğatü’l-Arabiyye bi-Dımeşk, 1971.
• Enbârî, Ebü’l-Berekât Kemâlüddîn Abdurrahmân b. Muhammed. Nüzhetü’l-elibbâ fî tabakâti’l-üdebâ. thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim. Kahire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 1998.
• Eskicizâde, Seyyid Ali b. Hüseyin. “Tercüme-i Dürri Yetîm”. Resâil fi ilmi’t-tecvîd. İstanbul: Âsitâne Yayınları, ts.
• Halil b. Ahmed el-Ferâhîdî. Kitâbü’l-Ayn. thk. Abdulhamid Henedâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru Kutubi’l-İlmiyye, 2003.
• Hemezânî, Ebü’l-Alâ Hasan b. Ahmed. et-Temhîd fî ma’rifeti’t-tecvîd. thk. Gânim Kaddûri el-Hamed. Amman: Dâru Ammâr, 2000.
• Husarî, Mahmud Halil. Ahkâmü kırâati’l-Kur’âni’l-Kerîm. Mekke: el-Mektebetü’l-Mekkiyye, 2. Basım, 1996.
• İbn Fâris, Ebu’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris Zekeriyyâ b. Muhammed er-Râzî el-Kazvînî el-Hemedânî. Mu’cemü mekâyîsi’l-lügâ. thk. Abdusselâm Muhammed Hârûn. 6 Cilt. Kahire: Dâru’l-Fikr, 1399.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisânü’l-Arab. 6 Cilt. Kahire: Dârul-Meârif, ts.
• İbn Mücâhid, Ebû Bekr Ahmed b. Mûsâ b. el-Abbâs. Kitâbü’s-seb’a fi’l-kırâât. Kahire: Dâru’l-Meârif, 1980.
• İbn Tahhân, Ebü’l-Asbâğ Abdulazîz b. Alî b. Muhammed el-İşbîlî es-Sümâtî. el-İnbâ fî usûli’l-edâ. thk. Hâtim Sâlihü’d-Dâmin. İmârât: Mektebetü’s-Sahâbe, 1428.
• İbnü’l-Bâziş el-Ensârî, Ebû Ca’fer Ahmed b. Ali b. Ahmed b. Halef. Kitâbu’l-İkna’ fi’l-kırââti’s-seb’a. thk. Abdulmecid Katâmış. 2 Cilt. Dimeşk: Dâru’l-Fikr, 1982.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Alî b. Yûsuf. en-Neşr fi’l-kırâʾâti’l-ʿaşr. 2 Cilt. Beyrut: Daru’l Kütübi’l İlmiyye, 3. Basım, 2006.
• İbnü’l-Cezerî, Muhammed b. Muhammed b. Ali b. Yûsuf. et-Temhîd fî ilmi’t-tecvîd. thk. Ğânim Kaddûrî Hamed. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Kâdî Abdulfettâh. el-Büdûru’z-zâhira fî kırââti’l-aşri’l-mütevâtirati min tarîki’ş-şâtibiyyeti ve’d-dürrâ. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1981.
• Karaçam, İsmail. Kur’ân-ı Kerîm’in Faziletleri ve Okunma Kâideleri. İstanbul: İFAV Yayınları, 12. Basım, 2007.
• Kurtubî, Abdulvehhâb b. Muhammed. el-Mûdih fi’t-tecvîd. thk. Gânim Kaddûri el-Hamed. Amman: Dâru Ammâr, 2. Basım, 1430.
• Mar‘aşî’, Muhammed b. Ebî Bekr. Cühdü’l-mukill (Saçaklızâde). thk. Sâlim Kaddûrî Hamed. Amman: Dâr’u Ammâr, 2. Basım, 2008.
• Mekkî b. Ebî Tâlib, Ebû Muhammed b. Muhammed el-Kaysî. er-Ri’âye li tecvîdi’l-kırâe ve tahkîki lafzi’t-tilâve. thk. Ahmet Hasan Ferhât. Amman: Dâru Ammâr, 1996.
• Mersafî, Abdulfettâh Seyyid Acmî. el-Muhtasaru’l-vâfî min hidâyeti’l-kârî ilâ tecvîdi kelâmi’l-bârî. Dımaşk: Matbaatü’l-Gavsânî, 1431.
• Muhammed Emin Efendi. Umdetü’l-hullân fi izâh-i zübdeti’l-irfân. İstanbul: Asitâne Yayınları, ts.
• Pakdil, Ramazan. Ta’lim Tecvid ve Kıraat. İstanbul: İFAV Yayınları, 2014.
• Râgıb el-İsfahânî. el-Müfredâtü elfâzi’l-Kur’ân. thk. Safvân Adnân Davûdî. Dimeşk: Daru’l-Kalem, 4. Basım, 2009.
• Sâdık b. Yusuf Halîfe. Risâle fi’t-tecvîd. Ankara: Millî Kütüphane, Ali Emîrî Efendi Koleksiyonu, 4368, 1a-21a, ts.
• Sâidî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ca’fer b. Muhammed er-Râzî. “et-Tenbîh ale’l-lahni’l-celiyyi ve’l-hafiyy”. Mecelletü’l-Mecme’il-İlmiyyi’l-Irâkî 36/2 (Haziran 1985), 240-287.
• Sehâvî, Ebu’l-Hasen Alemüddîn Alî b. Muhammed b. Abdissamed. Cemâlü’l-kurrâ ve kemâlü’l-ikrâ. thk. Ali Hüseyn el-Bevvâb. 2 Cilt. Mekke: Mektebetü’t-Türâs, 1987.
• Subhî Sâlih. Mebâhis fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-‘İlmi li’l-Melâyîn, 10. Basım, 1977.
• Temel, Enes. Kırâat İlminde Usûle Dair Üç Mesele: İstiâze, Besmele ve İdgâm. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Temel, Nihat. Kırâat ve Tecvid Istılahları. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı, 2018.
• Yıldız, Süleyman. “Erken Dönem Tecvid Kaynaklarına Göre Telaffuz Kusurları ve Düzgün Tilâvet Ölçüleri: Kurtubî ve İbnü’l-Bennâ Özelinde” 7/2 (2023), 538-567.
• Yiğit, İdris. Temel Meseleleriyle Kıraat ve Tecvid İlminde Lahn Olgusu. ed. Ali Öge. İstanbul: Kitap Dünyası, 2024. Yüksel, Ali Osman. İbnü’l-Cezerî ve Tayyibetü’n-Neşr. İstanbul: İFAV, 2. Basım, 2012.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. Esâsü’l-belâga. thk. Muhammed Bâsil Uyûn es-Sûd. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l Kutubi’l-İlmiyye, 1419.