Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

MU’TEZİLE EKOLÜ VE AKLIN BELİRLEYİCİLİĞİ

Yıl 2009, Cilt: 1 Sayı: 7-8, 145 - 161, 30.11.2009

Öz

The distinctive feature of the Mu‘tazilite school is to have laid down its fun
damental principles as al-usfil al-khamsa (five fundamentals) and concen
trated on theological and philosophical issues. Within the Mutazila, due to
their different approaches to the imamate and politics, there emerged two
main streams, the schools of Baghdad and Basra. The Mu’tazilite thinkers
are most often defined as rationalist, individualist, liberal and eccentric
figures. The members of this school attached great importance to reaso
ning in understanding and interpreting religious texts as well as the whole
Islamic heritage.
In the history of Islamic thought, the Mu’tazilite School is characterized by its
particular method in understanding and interpreting Islamic precepts. They
took up an evident rationalist stand by giving the precedence to reasoning
both in providing solutions to the intellectual challenges and in understan
ding and interpreting the Islamic scriptures alike. In this context, this article
attempts to point out the rationalist dimension of the Mu’tazilite tradition.

Kaynakça

  • Aydınlı, Osman, İslâm Düşüncesinde Aklîleşme Süreci -Mutezile’nin Oluşumu ve Ebu’l Hüzeyl Allaf-, Ankara Okulu yayınları, Ankara 2001.
  • ------, Mu’tezilî İmamet Düşüncesinde Farklılaşma Süreci, Araştırma yayınları, Ankara 2003.
  • ------, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İslâm Mezhepleri Tarihi Yazıcılığı, Hititkitap yayınları, Ankara 2008.
  • Bağdadî, Abdulkahir b. Tahir b. Muhammed, Kitabu usulu’d-din, Beyrut, 1981/1401.
  • ------, el-Fark beyne’l-fırak, neşr.: M. Muhyiddin Abdulhamid, Beyrut ts.
  • Câhız, Ebû Osman Amr b. Bahr, el-Hayevân, tahk.: Abdusselam M. Hârun, Beyrut ts.
  • Ebu Hilâl Askerî, Ebu Hilal el-Hasan b. Abdillah b. Sehl, el-Evâil, Beyrut 1407/1987.
  • Ebu Reşid Nisaburî, el-Mesail fi’l-hilaf beyne’l-Basriyyin ve’l-Bağdadiyyin, tahk.: Rıdvan es-Seyyid, Beyrut 1979.
  • Ebu’l-Ferec Isfahanî, Mekâtilü’t-Talibiyyîn, tahk.: es-Seyyid Ahmed Sakar, Kahire 1368/1949.
  • Eş’arî, Makâlâtu’l-İslâmiyyin, tahk.: Helmut Rıtter, Wiesbaden 1980/1400.
  • Haddurî, Macid, İslâmda Adalet Kavramı, çev.: Selahattin Ayaz, İstanbul 1991.
  • Hatıb Bağdadî, Tarihu Bağdat ev Medinetu’s-Selâm, Matbaatu’s-Saade 1931/1349.
  • Hayyat, Kitabu’l-intisar ve’r-reddu ala Ravendiye’l-mulhid, takd.: Muhammed Hicâzî, Kahire 1988.
  • Hüsnî Zeyne, el-Aklu inde’l-Mu’tezile-tasavvuru’l’akl inde’l-Kâdî Abdülcebbâr, Beyrut 1978.
  • İbn Cülcül, Tabakatu’l-etıbbâ ve’l-hukemâ, tahk.: Fuad Seyyid, Beyrut 1405/1985.
  • İbn Kıftî, İhbaru’l-ulemâ bi ahbari’l-hukemâ, Kahire ts.
  • İbn Nedim, Fihrist, tahk.: Rıza Teceddüd İbn Ali b. Zeyni’l-Abidin el-Hairî el-Mazindirî, Beyrut 1988.
  • İbn Tayfur, Kitabu Bağdad, tahk.: Muhammed Zahid b. el-Hasan el-Kevserî, Kahire 1949.
  • İbn Tıktaka, el-Fahri fi’l-adabi’s-sultaniyye ve’d-düveli’l-İslâmiyye, Beyrut ts.
  • Kadî Abdulcebbâr, Kadı’l Kudat Abdulcebbâr b. Ahmed, Fadlu’l-i’tizal ve tabakatü’l- Mu’tezile, tahk.: Fuad Seyyid, Tunus 1406/1986
  • .------, Şerhu’l-usûli’l-hamse, tahk.: Abdulkerim Osman,Kahire,1988/1408.
  • ------, el-Muğnî fi ebvâbi’t-tevhid, tahk.: Abdulhalim Mahmud-Süleyman Dünya, XX, Dâru’l-Mısrıyye ts.
  • Mahmud Kamil Ahmed, Mefhumu’l-adl fi tefsiri’l-Mu’tezile li’l-Kur’an, Beyrut 1983.
  • el-Mennaî, Aişe Yusuf, Usulu’l-akidetü el-Mu’tezile ve’ş-Şiati’l İmamiyye, Daru’s Sakafe 1412/1992.
  • Mesudî, Murucu’z-zeheb ve meadinu’l-cevher, tahk.: M. Muhyiddin Abdulhamid, Beyrut 1988.
  • en-Nerşahî, Târîhü Buhâra, tahk.: Emin Abdilmecid Bedevî-Nasrullah Mübeşşir et-Tı razî, Mısır 1385/1965.
  • Saliba, Cemil, “Ebû’l-Hüzeyl Allaf (Hayatuhu ve Felsefetuhu)”, MMİADm, XXI/3 4, 107-117, Dımeşk 1946.
  • ------, “Ebû’l-Hüzeyl Allaf (Felsefetu Ebi’l-Hüzeyl)”, MMİADm, XXI/5-6, 205-217, Dımeşk 1946.
  • es-Suyutî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebi Bekr, Tarihu’l-hulefâ, tahk.: M. Muhyiddin Abdilhamid, Beyrut 1989.
  • Şehristanî, el-Milel ve’n-nihâl, tash.: Muhammed Fehmî Muhammed, Beyrut 1990/1410.
  • Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Tarihu’l-ümem ve’l-mülûk, tahk.: Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim, Beyrut, 1386/1966.
  • Tusî, Tefsiru’t-tıbyân, tahk.: Ahmed Habib Kasır el-Amilî, Mektebetü’l-Emin 1385/1965.
  • Watt, Montgomery, İslâm Düşüncesinin Teşekkül Devri, çev.: Ethem Ruhi Fığlalı, Ankara 1981.
  • ------, Islamıc Phılosophy Theology-İslâm Felsefesi ve Kelâmı, çev.: Süleyman Ateş, Ank. Ün. Basımevi 1968.
  • Yakubî, Ahmed b. Ebi Ya’kub b. Cafer, Tarihu’l-Ya’kubî, Beyrut 1992.

The Mu‘tazilite School and its Approach to Reasoning

Yıl 2009, Cilt: 1 Sayı: 7-8, 145 - 161, 30.11.2009

Öz

The distinctive feature of the Mu‘tazilite school is to have laid down its fun
damental principles as al-usfil al-khamsa (five fundamentals) and concen
trated on theological and philosophical issues. Within the Mutazila, due to
their different approaches to the imamate and politics, there emerged two
main streams, the schools of Baghdad and Basra. The Mu’tazilite thinkers
are most often defined as rationalist, individualist, liberal and eccentric
figures. The members of this school attached great importance to reaso
ning in understanding and interpreting religious texts as well as the whole
Islamic heritage.
In the history of Islamic thought, the Mu’tazilite School is characterized by its
particular method in understanding and interpreting Islamic precepts. They
took up an evident rationalist stand by giving the precedence to reasoning
both in providing solutions to the intellectual challenges and in understan
ding and interpreting the Islamic scriptures alike. In this context, this article
attempts to point out the rationalist dimension of the Mu’tazilite tradition.

Kaynakça

  • Aydınlı, Osman, İslâm Düşüncesinde Aklîleşme Süreci -Mutezile’nin Oluşumu ve Ebu’l Hüzeyl Allaf-, Ankara Okulu yayınları, Ankara 2001.
  • ------, Mu’tezilî İmamet Düşüncesinde Farklılaşma Süreci, Araştırma yayınları, Ankara 2003.
  • ------, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İslâm Mezhepleri Tarihi Yazıcılığı, Hititkitap yayınları, Ankara 2008.
  • Bağdadî, Abdulkahir b. Tahir b. Muhammed, Kitabu usulu’d-din, Beyrut, 1981/1401.
  • ------, el-Fark beyne’l-fırak, neşr.: M. Muhyiddin Abdulhamid, Beyrut ts.
  • Câhız, Ebû Osman Amr b. Bahr, el-Hayevân, tahk.: Abdusselam M. Hârun, Beyrut ts.
  • Ebu Hilâl Askerî, Ebu Hilal el-Hasan b. Abdillah b. Sehl, el-Evâil, Beyrut 1407/1987.
  • Ebu Reşid Nisaburî, el-Mesail fi’l-hilaf beyne’l-Basriyyin ve’l-Bağdadiyyin, tahk.: Rıdvan es-Seyyid, Beyrut 1979.
  • Ebu’l-Ferec Isfahanî, Mekâtilü’t-Talibiyyîn, tahk.: es-Seyyid Ahmed Sakar, Kahire 1368/1949.
  • Eş’arî, Makâlâtu’l-İslâmiyyin, tahk.: Helmut Rıtter, Wiesbaden 1980/1400.
  • Haddurî, Macid, İslâmda Adalet Kavramı, çev.: Selahattin Ayaz, İstanbul 1991.
  • Hatıb Bağdadî, Tarihu Bağdat ev Medinetu’s-Selâm, Matbaatu’s-Saade 1931/1349.
  • Hayyat, Kitabu’l-intisar ve’r-reddu ala Ravendiye’l-mulhid, takd.: Muhammed Hicâzî, Kahire 1988.
  • Hüsnî Zeyne, el-Aklu inde’l-Mu’tezile-tasavvuru’l’akl inde’l-Kâdî Abdülcebbâr, Beyrut 1978.
  • İbn Cülcül, Tabakatu’l-etıbbâ ve’l-hukemâ, tahk.: Fuad Seyyid, Beyrut 1405/1985.
  • İbn Kıftî, İhbaru’l-ulemâ bi ahbari’l-hukemâ, Kahire ts.
  • İbn Nedim, Fihrist, tahk.: Rıza Teceddüd İbn Ali b. Zeyni’l-Abidin el-Hairî el-Mazindirî, Beyrut 1988.
  • İbn Tayfur, Kitabu Bağdad, tahk.: Muhammed Zahid b. el-Hasan el-Kevserî, Kahire 1949.
  • İbn Tıktaka, el-Fahri fi’l-adabi’s-sultaniyye ve’d-düveli’l-İslâmiyye, Beyrut ts.
  • Kadî Abdulcebbâr, Kadı’l Kudat Abdulcebbâr b. Ahmed, Fadlu’l-i’tizal ve tabakatü’l- Mu’tezile, tahk.: Fuad Seyyid, Tunus 1406/1986
  • .------, Şerhu’l-usûli’l-hamse, tahk.: Abdulkerim Osman,Kahire,1988/1408.
  • ------, el-Muğnî fi ebvâbi’t-tevhid, tahk.: Abdulhalim Mahmud-Süleyman Dünya, XX, Dâru’l-Mısrıyye ts.
  • Mahmud Kamil Ahmed, Mefhumu’l-adl fi tefsiri’l-Mu’tezile li’l-Kur’an, Beyrut 1983.
  • el-Mennaî, Aişe Yusuf, Usulu’l-akidetü el-Mu’tezile ve’ş-Şiati’l İmamiyye, Daru’s Sakafe 1412/1992.
  • Mesudî, Murucu’z-zeheb ve meadinu’l-cevher, tahk.: M. Muhyiddin Abdulhamid, Beyrut 1988.
  • en-Nerşahî, Târîhü Buhâra, tahk.: Emin Abdilmecid Bedevî-Nasrullah Mübeşşir et-Tı razî, Mısır 1385/1965.
  • Saliba, Cemil, “Ebû’l-Hüzeyl Allaf (Hayatuhu ve Felsefetuhu)”, MMİADm, XXI/3 4, 107-117, Dımeşk 1946.
  • ------, “Ebû’l-Hüzeyl Allaf (Felsefetu Ebi’l-Hüzeyl)”, MMİADm, XXI/5-6, 205-217, Dımeşk 1946.
  • es-Suyutî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebi Bekr, Tarihu’l-hulefâ, tahk.: M. Muhyiddin Abdilhamid, Beyrut 1989.
  • Şehristanî, el-Milel ve’n-nihâl, tash.: Muhammed Fehmî Muhammed, Beyrut 1990/1410.
  • Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Tarihu’l-ümem ve’l-mülûk, tahk.: Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim, Beyrut, 1386/1966.
  • Tusî, Tefsiru’t-tıbyân, tahk.: Ahmed Habib Kasır el-Amilî, Mektebetü’l-Emin 1385/1965.
  • Watt, Montgomery, İslâm Düşüncesinin Teşekkül Devri, çev.: Ethem Ruhi Fığlalı, Ankara 1981.
  • ------, Islamıc Phılosophy Theology-İslâm Felsefesi ve Kelâmı, çev.: Süleyman Ateş, Ank. Ün. Basımevi 1968.
  • Yakubî, Ahmed b. Ebi Ya’kub b. Cafer, Tarihu’l-Ya’kubî, Beyrut 1992.
Toplam 35 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Kelam
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Osman Aydınlı

Yayımlanma Tarihi 30 Kasım 2009
Yayımlandığı Sayı Yıl 2009 Cilt: 1 Sayı: 7-8

Kaynak Göster

ISNAD Aydınlı, Osman. “MU’TEZİLE EKOLÜ VE AKLIN BELİRLEYİCİLİĞİ”. İslami İlimler Dergisi 1/7-8 (Kasım 2009), 145-161.

30505
İslami İlimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.