Osmanlı’da Unvanların Servet Üzerine Etkileri: Merkez ve Taşra Karşılaştırması (1800-1840)

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 2, 43 - 59, 28.10.2018

Emre Özer

Öz

Bu çalışma Osmanlı toplumunda kişilerin kullandıkları unvanlarla servetleri arasındaki ilişkiyi terekeler üzerinden incelemektedir. Unvanlara göre servet düzeylerinin nasıl farklılaştığı ve sabit bir servet hiyerarşisinin olup olmadığı araştırılmaktadır. Bu çalışmanın literatüre özgün katkısı ise servet hiyerarşilerinin merkez ve taşra arasında nasıl farklılaştığını tespit etmek olacaktır. Tarih aralığı olarak 1800-1840 yılları alınmıştır. Osmanlı’nın merkezi olarak İstanbul’dan Galata ve Üsküdar; taşradan ise Konya ve Kütahya bölgeleri seçilmiştir. Toplam 1.413 terekenin incelendiği bu çalışmada merkezde ve taşrada benzer servet hiyerarşileri gözlemlenmiştir. Ayrıca benzer unvanlar arasında taşradakilerin servetlerinin merkeze göre 1,5-2 kat yüksek oldukları tespit edilmiştir. Özellikle hacı olanların ve unvansızların taşrada merkezdekilere göre daha fazla tereke bıraktıkları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Servet, Tereke, Unvanlı, Osmanlı, Taşra, Eşitsizlik

Effects of Titles on Wealth Levels in the Ottoman Empire: Comparison of the Center and Provinces (1800-1840)

Öz

Anahtar Kelimeler

Wealth, Probate Inventory, Titleholder, Ottoman Empire, Province, Inequality

Kaynakça

• Galata Mahkemesi Şeriye Sicilleri (GŞS), no.571, 572, 573, 593, 642, 644, 646, 649, 652, 656, 659.
• Konya Mahkemesi Şeriye Sicilleri (KŞS), no.70.
• Kütahya Mahkemesi Şeriye Sicilleri (KÜŞS), no.6, 7-1, 7-2, 8, 9, 14, 15, 16, 20, 21.
• Üsküdar Mahkemesi Şeriye Sicilleri (ÜŞS), no.560, 561, 562, 564, 567, 590, 591, 594, 595, 596, 597.
• Barkan, Ö.L. (1966). Edirne Askerî Kassamı’na Âit Tereke Defterleri (1545-1659). Belgeler 3, s.1-479
• Bayram, S. (2016). Selanik Tereke Sicillerinde İlmiye Sınıfı, Sosyo-Ekonomik Bir Tahlil (1790-1852). İstanbul: Katip Fotokopi.
• Bozkurt, F. (2011). Tereke Defterleri ve Osmanlı Maddi Kültüründe Değişim (1785-1875 İstanbul Örneği). (Basılmamış Doktora Tezi) Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Canbakal, H., Filiztekin, A. (2013). Wealth and Inequality in Ottoman Lands in the Early Modern Period 32. Conference on the Political Economy of the Muslim World, Rice University, 4-5 April 2013.
• Cosgel, M., Ergene, B.A. (2012). Inequality of Wealth in the Ottoman Empire: War, Weather, and Long-Term Trends in Eighteenth-Century Kastamonu. J. Econ. Hist. 72, 308. https://doi.org/10.1017/S0022050712000046
• Cosgel, M., Ergene, B.A. (2016). The Economics of Ottoman Justice: Settlement and Trial in the Sharia Courts. Cambridge University Press, Cambridge UK ; New York.
• Ergene, B.A., Berker, A. (2008). Wealth and Inequality in 18th-Century Kastamonu: Estimations for the Muslim Majority. Int. J. Middle East Stud. 40, 23–46.
• Genç, M. (2013). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi. İstanbul: Ötüken.
• Gerber, H. (1988). Economy and Society in an Ottoman City: Bursa, 1600-1700. The Hebrew University, Jerusalem.
• Göçek, F.M. (1999). Burjuvazinin Yükselişi İmparatorluğun Çöküşü Osmanlı Batılılaşması ve Toplumsal Değişme. Ankara: Ayraç.
• Gradeva, R. (2005). Towards a Portrait of ‘The Rich’ in Ottoman Provincial Society: Sofia in the 1670s. Institute of Balkan Studies, Sofia.
• İnalcık, H. (1953). 15. Asır Türkiye İktisadî ve İçtimaî Tarihi Kaynakları. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası. İstanbul.
• İnalcık, H., Quataert, D. (1997). An Economic and Social History of the Ottoman Empire. New York: Cambridge University Press, Cambridge.
• Karababa, E. (2012). Investigating Early Modern Ottoman Consumer Culture in The Light of Bursa Probate Inventories. The Economic History Review, 65(1), 194-219. http://www.jstor.org/stable/41475550
• Marcus, A. (1989). The Middle East on the Eve of Modernity: Aleppo in the Eighteenth Century. Columbia University Press.
• Özdeğer, H. (1988). 1463-1640 Yılları Bursa Şehri Tereke Defterleri. İstanbul: Bayrak.
• Özlü, Z. (2002). Kassam Defterlerine göre XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Gaziantep. (Basılmamış Doktora Tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özmucur, S., Pamuk, S. (2002). Real Wages And Standards of Living in The Ottoman Empire, 1489-1914. J. Econ. Hist. 62, 293–321.
• Öztürk, S. (1995). Askeri Kassama Ait Onyedinci Asır İstanbul Tereke Defterleri (Sosyo-Ekonomik Tahlil). İstanbul: OSAV.
• Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü I. İstanbul: MEB.
• Pamuk, Ş. (2000). İstanbul ve Diğer Kentlerde 500 Yıllık Fiyatlar ve Ücretler: 500 Years of Prices and Wages İn İstanbul and other Cities. Vol. 2397.;yayın no. 2397.;. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
• Tülüveli, G. (2005). Honorific Titles in Ottoman Parlance: A Reevaluation. International Journal of Turkish Studies, 11 (1-2), 17-28.