DISCOURSE ANALYSIS AS A RESEARCH METHOD

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 49 - 72, 01.07.2024

Ferhat Sayım , Nuray Çetin

Öz

Discourse analysis can be briefly defined as the analysis of texts developed in various positions based on different discourse-writing patterns and analytical approaches. The methods enabling this can be listed under different headings. The aim of discourse analysis is to establish a form of reporting in order to ensure that the expressions of individuals can be expressed with the common feelings of humanity as much as possible.
In this study, the methods reported in the literature for discourse analysis are discussed. These methods can be listed as follows: communication ethnography, critical discourse analysis, interactional sociolinguistics, multimedia approach, pragmatics, conversation analysis, genre analysis. These approaches are explained and various examples are prepared for each method.
In the discourse analysis activity, some concepts should be used appropriately. These can be listed as discourse, context, linguistic elements, intertextuality and reflexivity. In this study, in addition to these concepts, seven different approaches to discourse analysis are explained and almost all of them provide examples of the stages and approaches of discourse analysis. In the conclusion, an example is prepared inspired by a current case. A short conversation between the victim and the banker in a fraud case is analysed.

Anahtar Kelimeler

Discourse Analysis, Critical Discourse, Pragmatics

ARAŞTIRMA YÖNTEMİ OLARAK SÖYLEM ÇÖZÜMLEMESİ

Öz

Söylem çözümlemesi kısaca, çeşitli konumlarda geliştirilmiş metinlerin farklı söylem-yazım kalıpları ve çözümleme yaklaşımlarından yola çıkılarak incelenmesi olarak tanımlanabilir. Buna olanak sağlayan yöntemler farklı başlıklar halinde sıralanabilir. Söylem çözümlemesinde amaç, kişilerin ifadelerinin mümkün olduğunca insanlığın ortak duygularıyla ifade edilebilmesini sağlamak için bir raporlama şeklinin tesisidir.
Bilimsel faaliyet güvenilirlik kaygısıyla aynı verilerden aynı sonuçların üretilmesi beklenir. Bu beklenti yöntemde bazı standartları gerekli kılar. Bu çalışmada söylem çözümlemesi için literatürde raporlanmış yöntemler ele alınmaktadır. Bu yöntemler şu şekilde sıralanabilir iletişim etnografisi, eleştirel söylem çözümlemesi, etkileşimsel toplum dilbilim, çoklu ortam yaklaşımı, edimbilim, konuşma çözümlemesi, tür çözümlemesi. Bu yaklaşımlar açıklanmış ve ayrıca her bir yöntem için çeşitli örnekler hazırlanmıştır.
Söylem çözümlemesi faaliyetinde bazı kavramların yerinde kullanılması gerekmektedir. Bunlar söylem, bağlam, dilbilimsel unsurlar, metinler arasılık ve refleksivite olarak sıralanabilir. Bu çalışmada bu kavramların yanı sıra yedi farklı söylem çözümlemesi yaklaşımı açıklanmakta ve hemen hepsinde söylem çözümlemesinin aşamaları ve yaklaşımlarıyla ilgili örneklemelerde bulunulmuştur. Sonuç kısmında ise güncel bir davadan esinlenerek bir örnek hazırlanmıştır. Bir dolandırıcılık vakasında mağdur ve bankacı arasında geçtiği ifade edilen kısa bir konuşmanın çözümlemesi yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

söylem çözümlemesi, eleştirel söylem çözümlemesi, edimbilim,

Kaynakça

• Arslan, E. (2022). Nitel Araştırmalarda Geçerlilik ve Güvenirlilik. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 395-407.
• Aslan Demir, S. (2021). Türkmen Şair Kerim Gurbannepesov’un Yazması Agır Düşen Goşgu’su (Yazması Zor Gelen Şiir) Üzerine Anlatıbilimsel Bir İnceleme. Bilig.
• Aşkın Balcı, H. (2017). Edimbilim ve Gramer İlişkisi. Internatıonal Journal Of Languages Educatıon And Teaching, 557. https://ijlet.com/?mod=makale_tr_ozet&makale_id=12096 adresinden alındı.
• Büyükgüzel, S., & Gül, S. (2015). Tartışmada Örtüşme Ve Örtüşmelerin Çözümü. Mersin Üniversitesi Dil ve Edebiyat Dergisi, 96-97.
• Çelik, H., & Ekşi, H. (2008). Söylem Analizi. Atatürk Eğitim Bilimleri Dergisi, 109-113.
• Çiçek, M. (2016). Göstergebilim Ve Sinema Ya Da Sinema Göstergebilimi. Kesit Akademi Dergisi, 27.
• Degen, J. (2023). The Rational Speech Act Framework. Department of Linguistics, 21.
• Demirtepe Saygılı, D. (2021). Refleksivite ve Etkileşim Açılarından Nitel Araştırmacı Olmanın Fırsatları ve Zorlukları. Ayna Klinik Psikoloji Dergisi, 3.
• Dijk, T. A. (2015). Critical Discourse Analysis. H. E. D. Tannen içinde, The Handbook of Discourse Analysis,2 (s. 467). Wiley Blackwell.
• Doğan, B., & Oral, S. (2020). Toplumsal Gerçekliğin İnşasında Etnometodoloji Ve Sembolik Etkileşimcilik Kuramlarının Etkisini Kavramak. Hafıza Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi Sayı/Issue:1, 39-50.
• Fayzulloyevna, N. M. (2023). Pragmatıc Values In Pronuncıatıon Of Phonetıcally Changed Words. International Journal Of Literature And Languages, 3(2), 63.
• Ertugay, F. (2019). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma/Esnek Desen Araştırması. Nitel Sosyal Bilimler-Qualitative Social Sciences, 48-68.
• Gill, R. (2000). Discourse Analysis. P. Atkinson, M. W.Bauer, & G. Gaskell içinde, Qualitative Researching (s. 172). Londra. https://books.google.com.tr/books?id=UQewQ4FzHowC&dq=%22Discourse+Analysis%22&lr=&hl=tr&source=gbs_navlinks_s adresinden alındı.
• Güneş, A. (2012). Çağdaş Bir Çözümleme Yöntemi: Göstergebilim. e-Journal of New World Sciences Academy, 32.
• Gür, T. (2013). Post Modern Bir Araştırma Yöntemi Olarak Söylem Çözümlemesi. Journal Of World Of Turks, 185-202.
• Kartarı, A. (2017). Nitel Düşünce Ve Etnografi:Etnografik Yönteme Düşünsel Bir Yaklaşım. Moment dergisi Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 207-220.
• Koşumcu, S. (2023). Yalan Haber Metinleri Üzerine Eleştirel Söylem Çözümlemesi: Ulusal Basın Örneği. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 811.
• Kress, G. (1991). Eleştirel Söylem Analizi. Cambridge University Press, 84-99.
• Maynard, D., & Clayman, S. (2003). Ethnomethodology and Conversation. L. Reynolds, N. Herman-Kinney, & R. Altamira içinde, Handbook of Symbolic Interactionism (s. 173-202). America: Oxford: Rowman Altamira. 01 21, 2024 tarihinde alındı.
• Muhammadiah, M., Tannuary, A., Romadhianti, R., Fatmawati, E., & Herman. (2023). Critical Discourse Analysis in the Education Community to Respond the Hoax Based on Technology and Information. Al-Ishlah: Jurnal Pendidikan, 96.
• Özdemir, M. (2010). Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.
• Özsöz, B. (2023). Çoklu Ortam Yaklaşımı Çerçevesinde Sözlü Çerçevede İki Değerli Yapılar. Söylem Filoloji Dergisi, 294.
• Özüdoğru, Ş. (2014). Nitel Araştırmanın İletişim Araştırmalarında Rol Ve Önemi Üzerine Bir Deneme. Mersin Üniversitesi Dil Ve Edebiyat Dergisi, 266.
• Özyıldırım, I. (2001). Tür Çözümlemesi:Yönelimler,Yöntem Ve Sınırlamalar. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 69.
• Sert, O., Balaban, U., Can Daşkın, N., Büyükgüzel, S., & Ergül, H. (2015). Konuşma Çözümlemesi Yöntemi. Mersin Üniversitesi Dil Ve Edebiyat Dergisi, 3.
• Soylu, R. (2021). Mehmet Başbuğ Resimlerinde Hayvan İmgelerinin Göstergebilim Çözümlemesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2230.
• Uslu, Z. (2005). Edimbilim Ve Yabancı Dil Öğretimine Etkileri. Dil Dergisi, 35-38.
• Yalçın, V. İ. (2023). Donald Trump'ın Söylemlerinde Göçmen Karşıtlığı ve Irkçılık: Popülizm Perspektifinden Eleştirel Söylem Analizi. Uluslar Arası Çalışmalar Dergisi, 1-18.
• Zararsız, Ö. F., & Seyhan, A. S. (2021). Azerbaycan-Ermenistan Çatışması Haber Metinlerinin Eleştirel Söylem Çözümlemesi. Selçuk İletişim Dergisi, 281-284.