Osmanlı Modernleşmesi Bağlamında Ahmet Cevdet Paşa'nın Medeniyet Anlayışı

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 6, 68 - 78, 15.10.2017

Çağatay Ceylan

https://doi.org/10.23834/isrjournal.338009

Öz

Medeniyet,
‘medenilik’ ve ‘medenileşme süreci’ gibi kavramlarla birlikte kullanılarak,
toplumların ulaşması gereken, tekil bir olgu olarak sunulmaktadır. Bunun
birtakım toplumsal etkilerinin olması kaçınılmaz bir gerçektir. Bu etkiyi
Osmanlı modernleşme hareketine baktığımızda da görmek mümkündür. Bu etkinin
görüldüğü en önemli kişilerden biri de Ahmet Cevdet Paşa’dır. Bu noktada Ahmet
Cevdet Paşa’nın görüşlerini anlamak Osmanlı modernleşmesi ve medeniyet
ilişkisini anlamamıza yardımcı olacaktır. Bu çalışmada Ahmet Cevdet Paşa’nın
Osmanlı modernleşmesi içindeki yeri onun medeniyet anlayışı çerçevesinde
incelenecektir. Böylece medeniyetin ulaşılması gereken bir idealden ziyade
sosyal bir vaka olduğu ve medeniyetin tekil bir olgudan ziyade, etkileşim
halinde gelişerek ilerleyen ve milletler veya coğrafyalar arasında geçişkenlik
gösterebilen bir süreç olduğu anlatılmaya çalışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Ahmet Cevdet Paşa, Medeniyet, Osmanlı Modernleşmesi.

Ahmet Cevdet Pasha's Understands of Civilization in the Context of Ottoman Modernization

Öz

Civilization is presented as a singular phenomenon
that the societies should reach  by using
the concepts of ‘‘civilization’’ and the ‘‘process of civilizing’’. It is an
inevitable fact that this would have some social effects. It is also possible
to see this effect in the Ottoman modernization movement. The reflection of
this movement can be best seen in Ahmet Cevdet Pasha’s works. At this point;
understanding the opinions of Ahmet Cevdet Pasha will help us to understand the
relationship between Ottoman modernization and the civilization. In this work;
the importance of Ahmet Cevdet Pasha within the Ottoman Modernization in the
context of his understanding of modernization will be analyzed.  As a result; we will try to explain that the
civilization is a social case but not an ideal that should be reached and not a
singular phenomenon but rather a process which is transitive and interaction
with other nations and geographies.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Cevdet Pasha, Civilization, Ottoman Modernization.

Kaynakça

• KAYNAKÇA Kitaplar Ahmet Cevdet Paşa (1972), Tarih-i Cevdet, III. Cilt, Üçdal Neşriyat, İstanbul. Ahmet Cevdet Paşa (1976), Tarih-i Cevdet, I. Cilt, Üçdal Neşriyat, İstanbul. Ahmet Cevdet Paşa (1991), Tezakir, IV. Baysun Cavid. (yay.), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. Ahmet Cevdet Paşa, Vefatının 100. Yılına Armağan (2009), (Sempozyum 9-11 Haziran 1995), 2.Baskı, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara. Akarlı, Deniz Engin (1978), Belgelerle Tanzimat: Osmanlı Sadrazamlarından Ali ve Fuad Paşaların Siyasi Vasiyyetnameleri, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Anay, Harun (9-11 Haziran 1995), ‘‘Ahmet Cevdet Paşa’nın Modernizme Bakışı’’, Ahmet Cevdet Paşa Vefatının 100. Yılına Armağan, s. 67-77, Ankara. Baykara, Tuncer (13-14 Mart 1985), ‘‘Mustafa Reşid Paşa’nın Medeniyet Anlayışı’’, Mustafa Reşid Paşa ve Dönemi Semineri, s. 49-52, Ankara. Berkes, Niyazi (2010), Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, 15. Baskı, İstanbul. Birand, Kamıran (1998), Kamıran Birand Külliyatı, Akçağ Yayınları, Ankara. Carter, V. Findley (2014), ‘‘Osmanlı Siyasal Düşüncesinde Devlet ve Hukuk: İnsan Hakları mı, Hukuk Devleti mi?’’, Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, (Ed.) Halil İnalcık, Mehmet Seyitdanlıoğlu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, s. 491-502, İstanbul. Çetinsaya, Gikhan (2009), ‘‘Kalemiye’den Mülkiye’ye Tanzimat Zihniyeti’’, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi C.1, (Ed.) Tanıl Bora ve Murat Gültekingil, , İletişim Yayınları, İstanbul. Davison, H. Roderic (2014), ‘‘Tanzimat Döneminde Osmanlı Diplomasisinin Modernleşmesi’’. Çev. Hayrettin Pınar, Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, (Ed.) Halil İnalcık ve Mehmet Seyitdanlıoğlu, , Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, s. 289-301, İstanbul. Fatma Aliye (1994), Ahmet Cevdet Paşa ve Zamanı, Pınar Yayınları, 1.Basım, İstanbul. Gencer, Bedri (2011), Hikmet Kavşağında Edmund Burke ve Ahmet Cevdet, Kapı Yayınları, 1. Basım, İstanbul. Genç, Mehmet (2013), Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Yayınları, 10. Baskı, İstanbul. İbn Haldun (2015), Devlet, İlke Yayıncılık, 6. Baskı, İstanbul. İnalcık, Halil (2015), Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), Çev. Ruşen Sezer Yapı Kredi Yayınları, 20. Baskı, İstanbul. İzgöer, A. Zeki (2014), Müslüman Osmanlı ve Modern Ahmet Cevdet Paşa, İz Yayınları, İstanbul. Kuran, Ercüment (1986) ‘‘Türk Tefekkür Tarihinde Ahmet Cevdet Paşa’nın Yeri’’, Ahmet Cevdet Paşa Semineri (27-28 Mayıs 1985), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul. Mardin, Şerif (2000), Türkiye’de Toplum ve Siyaset, Derleyenler: Mümtaz’er Türköne ve Tuncay Önder, İletişim Yayınları, 8. Baskı, İstanbul. Mardin, Şerif (2012a), Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, İletişim Yayınları, 18. Baskı, İstanbul. Mardin, Şerif (2012b), Türk Modernleşmesi, Derleyenler: Mümtaz’er Türköne ve Tuncay Önder, İletişim Yayınları, 21. Baskı, İstanbul. Meriç, Ümit (1975), Cevdet Paşa’nın Cemiyet ve Devlet Görüşü, Ötüken Yayınları, İstanbul. Neumann, K. Christoph (2000), Araç Tarih Amaç Tanzimat: Tarih-i Cevdet’in Siyasi Anlamı, Çev. Meltem Arun, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul. Neumann, K. Christoph (2009), ‘‘Tanzimat Bağlamında Ahmet Cevdet Paşa’nın Siyasi Düşünceleri’’, (Ed.) Tanıl Bora ve Murat Gültekingil, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi C.1, İletişim Yayınları, s. 83-87, İstanbul. Ortaylı, İlber (1986), ‘‘Cevdet Paşa ve Avrupa Tarihi’’, Ahmet Cevdet Paşa Semineri (27-28 Mayıs 1985),, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi, s. 163-172, İstanbul. Ortaylı, İlber (2007), Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, 1. Baskı, Ankara. Ortaylı, İlber (2012), İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Timaş Yayınları, 35. Baskı, İstanbul. Özyurt, Cevat (2014), Modern Türk Düşüncesinin Sosyolojisi (1839-1923), Kadim Yayınları, 1. Baskı, Ankara. Sözen, Kemal (1998), Ahmet Cevdet Paşa’nın Felsefi Düşüncesi, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul. Tanpınar, A. Hamdi (2014), On dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Dergâh Yayınları, 23.Baskı, İstanbul. Türköne, Mümtaz’er (1995), Osmanlı Modernleşmesinin Kökleri, Yeni Şafak Kitaplığı, İstanbul. Yavuz, Hulusi (1991), Osmanlı Devleti ve İslamiyet, İz Yayıncılık, İstanbul. Süreli yayınlar Atalay, Beşir (2000), ‘‘Ahmet Cevdet Paşa Tarihinde Osmanlı Devleti’’, Yeni Türkiye Dergisi, Yıl: 6, s.33, s. 625-639. Gencer, Bedri (2006), ‘‘Gelenekselciliğin Pınarları: Edmund Burke ve Ahmet Cevdet’’, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, Yıl: 2, s.7, Kış, s. 153-188. Bardakçı, Murat (28 Ekim 2003), ‘‘Bize Düşen Redd-i Mirasa Gitmeden Cumhuriyet’e Sahip Çıkmaktır’’, Hürriyet. Diğer Yayınlar Halaçoğlu, Yusuf; Aydın, M. Akif (1993), ‘Cevdet Paşa’, İslam Ansiklopedisi. C. 7, Türkiye Diyanet Vakfı.