Investigation of the Effect of Energy Imports on the Balance of Payments in Turkey

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 19 - 30, 27.02.2023

Hüseyin Önder , Senem Yılmaz Denizbilen

https://doi.org/10.23834/isrjournal.1187979

Öz

The most important indicator of economic development is production. The most important input of production, which is of great importance for countries, is energy. Countries like Turkey, which are insufficient in terms of energy resources, meet a large part of their energy needs by importing. The high energy imports of these countries, which are dependent on foreign energy, cause a current account deficit. In the study, the relationship between Turkey's energy imports and the balance of payments balance was examined by time series analysis methods. In the study, current account balance is the dependent variable, oil and natural gas import amount, industrial production index, GDP and real effective exchange rate are the independent variables. Quarterly data for the period 2007Q1-2021Q3 were used in the study. As a result of the research, it was determined that the amount of natural gas and oil imports and the variables of the industrial production index negatively affected the current account balance. It is thought that increasing Turkey's investment in renewable energy resources, improving and developing existing power generation facilities and distribution channels will reduce the current account deficit.

Anahtar Kelimeler

Balance of Payments, Petroleum Imports, Natural Gas Imports.

Proje Numarası

BU çalışma Hüseyin Önder'in danışmanlığında Senem Yılmaz Denizbilen tarafından hazırlanan Yüksek Lisans tezinden türetilmiştir.

Türkiye’de Enerji İthalatının Ödemeler Bilançosuna Etkisinin İncelenmesi

Öz

Ekonomik gelişmişliğin en önemli göstergesi üretimdir. Ülkeler için büyük önem taşıyan üretimin en önemli girdisi ise, enerjidir. Türkiye gibi enerji kaynakları bakımından yetersiz olan ülkeler, enerji ihtiyaçlarının büyük bir kısmını ithal ederek karşılamaktadırlar. Enerjide dış bağımlığı yüksek olan bu ülkelerin enerji ithalatının artması, cari açık vermesine neden olmaktadır. Çalışmada, Türkiye’nin enerji ithalatı ile ödemeler bilançosu dengesi arasındaki ilişki, zaman serisi analiz yöntemleriyle incelenmiştir. Analizlerde, cari işlemler dengesi bağımlı değişkeni, petrol ve doğalgaz ithalat miktarı, sanayi üretim endeksi, GSYH ve reel efektif döviz kuru bağımsız değişkenleri oluşturmaktadır. Çalışmada 2007Q1-2021Q3 dönemi çeyreklik veriler kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, doğalgaz ve petrol ithalat miktarı ile sanayi üretim endeksi değişkenlerinin cari işlemler dengesini olumsuz etkilediği saptanmıştır. Türkiye’nin yenilenebilir enerji kaynaklarına olan yatırımını arttırması, mevcut enerji üretim tesisleri ile dağıtım kanallarını iyileştirmesi ve geliştirilmesinin cari açığı azaltacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ödemeler Bilançosu, Petrol İthalatı, Doğalgaz İthalatı.

Proje Numarası

BU çalışma Hüseyin Önder'in danışmanlığında Senem Yılmaz Denizbilen tarafından hazırlanan Yüksek Lisans tezinden türetilmiştir.

Kaynakça

• Ayduk, H. (2007). Dünya enerji politikaları ve Rusya, Çin, ABD rekabeti, yayınlanmış yüksek lisans tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ayla, D., & Karış, Ç. (2019). Türkiye'de enerji ithalatı ve cari açık üzerine bir değerlendirme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 380-412.
• Bartik, A. (2018). Türkiye'nin enerji ihtiyacı ve bu ihtiyacın giderilmesinde yenilenebilir enerji kaynaklarının önemi, yayınlanmış yüksek lisans tezi, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
• Bayar, Y., kılıç, C., & Arıca, F. (2014). Türkiye’de cari açığın belirleyicileri. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 451-471.
• Bayat, T., Şahbaz, A., & Akçacı, T. (2013). Petrol fiyatlarının dış ticaret açığı üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1(42), 67-90.
• Çiftçi, N., & Eşmen, M. (2017). Türkiye’de cari açığı belirleyen faktörler ve cari açığı azaltmada alternatif enerji kaynaklarının rolü: VAR modeli. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 83-110.
• Dedeoğlu, D. (2021). Petrol fiyatlarının cari açık üzerindeki eşik etkisi: Türkiye. Global Journal of Economic And Business Studies, 10(20), 41-51.
• Demirbaş, M., Türkay, H., & Türkoğlu, M. (2009). Petrol fiyatlarındaki gelişmelerin Türkiye’nin cari açığı üzerine etkisinin analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 289-299.
• Erdoğan, S., & Bozkurt, H. (2009). Türkiye’de cari açığın belirleyicileri: MGARCH modelleri ile bir inceleme. Maliye ve Finans Yazıları, 1(84), 135-172.
• Eroğlu, İ., Yeter, F., & Çidem, Y. (2017). Cari açık sorunu perspektifinde Türkiye'nin enerji açığı ve geleceğe ilişkin öneriler. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 106-118.
• Kalfa, N. U. (2021). Hayatımızın vazgeçilmezi olan enerjinin ekonomik maliyeti. Ahi Evran Akademi Dergisi, 2(2), 141-152.
• Karagöl, V., & Erdoğan, M. (2016). Cari açığın belirleyicilerine yönelik bir zaman serisi analizi: Türkiye örneği. Sakarya İktisat Dergisi, 5(2), 31-56.
• Kızıltan, O. (2010). Nükleer enerjinin Türkiye'de enerji ihtiyacını karşılamadaki rolü, yayınlanmış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Korkmaz, Ö., & Develi, A. (2012). Türkiye'de birincil enerji kullanımı, üretimi ve Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 1-25.
• Lebe, F., & Akbaş, Y. E. (2015). İthal ham petrol fiyatlari ıle döviz kurunun cari açik üzerindeki etkisi: Türkiye için bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 170-196.
• Mucuk, M., Gerçeker, M., & Ay, A. (2013). The Relationship Between International Oil Prices and Current Account Deficit: The Case of Turkey (pp. 24–31). International Conference on Eurasian Economies’de sunulmuş bildiri, 2013, St. Petersburg, Rusya.
• Syzdykova, A. (2017). BRIC ülkelerinde petrol fiyat değişimleri ve cari işlemler dengesi ilişkisi. Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(4), 25-38.
• Taş, O., Tokmakçıoğlu, K., & Çevikcan, G. (2016). Borsa İstanbul'da pay senedi getirileri ile işlem hacmi arasindaki ilişki. Dokuz Eylul University Journal of Graduate School of Social Sciences, 18(1), 11-30.
• Türkiye Petrolleri, (2020). 2020 petrol ve doğalgaz sektör raporu. Ankara: Türkiye Petrolleri Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı.
• Uğur, B. (2021). Petrol fiyatlarının cari işlemler üzerindeki etkisi: Türkiye ve Hindistan ekonomilerinin karşılaştırılması. Uluborlu Mesleki Bilimler Dergisi, 2(4), 68-80.
• Yılmaz, A. (2012). Türkiye'de sektörel enerji tüketimini etkileyen faktörler ve alternatif enerji politikaları, yayınlanmış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.