Çalışma Hayatında Şiddet: Kayıt Dışı Çalışan Kadınlar Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 64 - 82, 27.02.2023

Ahmet Gökçe

https://doi.org/10.23834/isrjournal.1200236

Cited By: 1

Öz

Toplumsal hayatta olduğu gibi çalışma hayatında da kadınlar sadece cinsiyetlerinden dolayı çeşitli şekillerde şiddet ve taciz davranışlarına maruz kalabilmektedirler. Kayıt dışı, yani bir başka söylemle güvencesiz olarak çalışmak ise kadınlar üzerine yönelen şiddet davranışlarının daha fütursuz bir şekilde gerçekleşmesine neden olmaktadır. Bu çalışmada, farklı alanlarda kayıt dışı çalışan kadınların şiddeti algılayışları ve bu şiddetin kadınlar üzerindeki yansımalarının tespiti amaçlanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu farklı sektörlerde kayıt dışı olarak çalışan 11 kadın oluşturmaktadır. Yarı-yapılandırılmış görüşme yönteminin kullanıldığı araştırma sonucunda katılımcıların tamamının şiddetin farklı türlerine maruz kaldığı tespit edilmiştir. Maruz kalınan şiddetin aile içinde eş tarafından, işyerinde ise işveren, iş arkadaşları ve bazı durumlarda müşteriler tarafından gerçekleştiği gözlemlenmiştir. Ayrıca şiddete maruz kalan kadınların benlik saygılarında düşüşün meydana geldiği tespit edilirken kaygı ve stres düzeylerinin yüksek olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şiddet, Çalışma Hayatı, Kadın, Kayıt Dışı Çalışma

Violence in Working Life: A Study on Women Working Informally

Öz

As in social life, women can be exposed to various forms of violence and harassment just because of their gender in working life. Working informally, in other words without precariousness, causes violence against women to take place more carelessly. In this study, it is aimed to determine the perception of violence by women working informally in various fields and the reflections of this violence on them. The study group consists of 11 women working informally in different sectors. As a result of the study, in which the semi-structured interview method was used, it was determined that all of the participants were exposed to different types of violence. It has been observed that violence is experienced by the spouse in the family, by the employer, colleagues, and in some cases by the customers in the workplace. Besides, it was determined that there was a decrease in the self-esteem of women who were exposed to violence, while their anxiety and stress levels were high.

Anahtar Kelimeler

Violence, Working Life, women, Working Informally

Kaynakça

• 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun (2012). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6284.pdf. (28.09.2022).
• Afşar, B. & Öğrekçi, S. (2015). Tarihsel süreçte kadının gelişimi ve ekonomideki rolü: Toplayıcı kadından günümüz kadınına dönüşüm. Selçuk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 17(1), 65-86.
• Akalın, A.E. (2020). İşyerinde Şiddet ve Taciz, içinde Kadının Çalışma Hayatındaki Yeri, Ankara: TEAM.
• Altunok, H. (2019). Sosyal politika ve kadın. İçinde E. T. Karagöl ve A. Develi (Ed.), Sosyal politika: teori, politika ve uygulamalar (s.157-184). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Amerikan Psikoloji Birliği (2022). https://bit.ly/3h4FkEo. (27.09.2022).
• Aytaç, S. (2020). Kadınlara yönelik sosyal politikalar. İçinde A. Tokol ve Y. Alper (Ed.). Sosyal politika içinde (ss 374- 406) (11. bs). Bursa: Dora Yayıncılık.
• Aytaç, S., Dursun, S. & Yıldız Bağdoğan, S. (2018). Psikolojiye Giriş, Bursa: Dora Basım-Yayın.
• Bakırcı, K. (2015), İstanbul sözleşmesi. Ankara Barosu Dergisi, Yil:73, Sayi:2015/4
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. BEÜ SBE Dergisi, 7(1), 231-274.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. doı: 10.31592/aeusbed.598299
• Başar, F. & Demirci, N. (2016). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği ve Şiddet. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 2 (1), 41-52
• Başar, F. (2020). Toplumsal cinsiyet tanımı ve temel kavramlar. İçinde F. Başar (Ed.), Toplumsal cinsiyet (ss.1-6). Ankara: Akademisyen Kitapevi.
• Belet, N. H. (2022). ILO’nun 190 sayılı şiddet ve taciz sözleşmesi: kadın istihdamına etkileri. Akademik Hassasiyetler, 9 (19), 365-391.
• Biçkes, D. M., Çizmeci, B., Göver, H. & Pomak, İ. (2017). Investigation of health care workers’ stress, depression and anxiety levels in terms of work-related violence. Journal of Human Sciences, 14(3), 2628-2642
• BM (1993). Kadınlara Yönelik Şiddetin Ortadan Kaldırılmasına Dair Bildirge. https://dspace.ceid.org.tr/xmlui/bitstream/handle/1/352/ekutuphane3.5.1.4.4.pdf?sequence=1&isAllowed=y. (01.10.2022).
• BM Kadın Komisyonu (2021). https://www.unwomen.org/en/news-stories/press-release/2021/11/press-release-new-un-women-data-confirms-violence-against-women-has-worsened-due-to-the-covid-19-pandemic. (01.10.2022)
• Can Gürkan, Ö. & Coşar, F. (2009). Ekonomik şiddetin kadın yaşamındaki etkileri. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(3), 124-129.
• Cengiz, A.A. (2021). Kadın Cinayetlerinin İş Yeri Şiddeti Açısından Değerlendirilmesi, Bursa: Dora Basım-Yayın.
• Creswell, J. C. (2017). Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları, Demir S. B. (Çev. Ed.), Ankara: Eğiten Kitap.
• Creswell,J. C. (2021). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. Bütün M. ve Demir S. B. (Çev. Ed.), Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Demir, G., Bulucu, G., Özcan, A., Yılmaz, D., & Şen, H. (2014). Hemşirelerin mobbinge uğrama durumlarının belirlenmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(1), 1-2.
• Demirkaya, S. & Güler, C. (2021). Çalışma yaşamında işçinin kişilik haklarının korunması bağlamında ılo’nun 190 sayılı şiddet ve taciz sözleşmesinin değerlendirilmesi. Çalışma ve Toplum, 4 (71), 2753-2796.
• DİSK/Genel-İş, (2021). Covid-19 Salgınının Kadın İşçiler Üzerindeki Etkileri Araştırması, http://cloudsdomain.com/uploads/dosya/45717.pdf. (02.10.2022).
• Dursun, S. & Aytaç, S. (2011). İşyerinde şiddet davranışlarının çalışanlar üzerine etkisi: Bir uygulama. TİSK Akademi, 6(11), 6-29.
• Dursun, S. (2012). İşyeri şiddetinin çalışanların tükenmişlik düzeyi üzerine etkisi: Sağlık sektöründe bir uygulama. Çalışma İlişkileri Dergisi, 3(1), 105-115.
• Dursun, S., Başol, O. & Aytaç, S. (2020). Şiddet Önleme İklimi Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Journal of Economy Culture and Society, (62), 209-225. doı: 10.26650/JECS2019-0104.
• Dursun, S., Yıldız Bağdoğan, S. & Aytaç, S. (2021). Sosyal Yaşamda Birey: Sosyal Psikolojiye Giriş, Bursa: Dora
• Ecevit, Y. & Yüksel-Kaptanoğlu, İ. (2020). Ekonomik özerklik kadınları eviçi şiddetten koruyor mu?, İçinde Yüksel-Kaptanoğlu, İ (Haz.).Kişisel olan politiktir Kadınlara yönelik eviçi verisi ve politika (ss. 153-190). İstanbul: Notabene.
• Gönül, B. K. & Demir, M. (2020). Otel işletmelerinde öğrenilmiş çaresizlik ve kariyer planlaması arasındaki ilişkinin analizi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi ,9 (3), 1648-1662. doı: 10.33206/mjss.519882
• Gökçe, A. (2021). Çalışma hayatında kadın emeği. İçinde H. Sevgi (Ed.). 21. Yüzyıl’da Endüstri İlişkileri: Çalışma Yaşamının Dönüşümü, Aktörleri ve Geleceği, İstanbul: Notabene.
• Güler, C. & Demirkaya, S. (2022). 190 Sayılı Şiddet ve Taciz Sözleşmesi ve Ulusal Mevzuat. https://www.ilo.org/ankara/publications/WCMS_840896/lang--tr/index.htm
• Gülmez, M. (2006), İnsan haklarında ayrımcılık yasaklı eşitlik ilkesi. Çalışma ve Toplum Dergisi, 4(11), 217-266.
• Gürbüz, S. & Şahin F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Felsefe-Yöntem-Analiz (5.bs). Ankara: Seçkin Yayıncılık ILO (1951) 100 No’lu Eşit Ücret Sözleşmesi, https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377269/lang--tr/index.htm. (28.09.2022).
• ILO (1958). 111 No’lu Ayırımcılık (İş ve Meslek) Sözleşmesi, https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377273/lang--tr/index.htm. (28.09.2022).
• ILO (2011). Ev İşçileri İçin İnsana Yakışır İş, https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/---travail/documents/publication/wcms_209877.pdf. (29.09.2022).
• ILO (2019). C190-Violence and Harassment Convention, 2019 (No. 190), +https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO:1210 0:P12100_INSTRUMENT_ID:3999810:NO. (20.09.2022).
• ILO (2021). Çalışma Yaşamında Şiddet ve Taciz: 190 sayılı Sözleşme ve 206 sayılı Tavsiye Kararı’na İlişkin Rehber. https://www.ilo.org/ankara/publications/WCMS_840841/lang--tr/index.htm (21.09.2022).
• İnci, R. (2020). Çalışan kadınlarda şiddet algısı ve bu algıda ekonomik şiddetin yeri. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3 (1), 189-206. doı: 10.33712/mana.594761
• İştar Işıklı, E. & Arslan, T. (2018). Hemşirelerin çalışma hayatında yaşadığı sorunlar: düzce ili örneği. Yorum Yönetim Yöntem Uluslararası Yönetim Ekonomi ve Felsefe Dergisi, 6 (2), 9-20
• Kadın Dayanışma Vakfı (2021). Kadın Dayanışma Vakfı Kadın Danışma Merkezi 2021 Faaliyet Raporu.
• https://www.kadindayanismavakfi.org.tr/yayinlar/kadin-dayanisma-vakfi-kadin-danisma-merkezi-2021-faaliyet-raporu/ (23.09.2022).
• Kadına Şiddet Araştırması (2020). https://www.twentify.com/tr/blog/kadina-siddet-arastirmasi-2020. (23.09.2022).
• KAMER (2018). Suçlu Kim? https://www.kamer.org.tr/. (25.09.2022).
• Kılıç, G. (2019). Kadın akademisyenlerin kadına yönelik ekonomik şiddet algısı: düzce üniversitesi örneği. Muhakeme Dergisi, 2 (1), 1-33. doı: 10.33817/muhakeme.518959
• Kümbetoğlu, B. (2015). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayınevi.
• Makal, A. (2012). Türkiye’de kadın emeğinin tarihsel kökenleri: 1920-1960. İçinde A. Makal ve G. Toksöz (Haz.). Geçmişten Günümüze Türkiye’de Kadın Emeği (ss. 38-115). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi.
• Mutlu, F. (2006). Aile içi şiddet sürecinde kadına yönelik şiddet üzerine sosyolojik bir araştırma. [Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. OECD Data. (2022). https://data.oecd.org/ (15.09.2022).
• Öz İplik İş Sendikası (2021). https://www.oziplikis.org.tr/basina_aciklama-1352.html
• Özateş, S. Ö. (2015). Malumun İlanı Kadın Emeğinin Saklı Yüzü: Ev İçi Bakım Emeği. Ankara: Notabene.
• Özçatal, E. (2011). Ataerkillik, toplumsal cinsiyet ve kadının çalışma yaşamına katılımı. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 21-39.
• Öztürk, Ö., Öztürk, Ö. & Tapan, B. (2016), Kadına yönelik şiddetin kadın ve toplum sağlığı üzerine etkileri. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 3(4),139-144
• Rubin, A. & Babbie, E. R. (2016). Empowerment Series: Research Methods For Social Work. Boston: Cengage Learning.
• Schat, C. H. A & Kelloway, E. K. (2003) Reducing the adverse consequences of workplace aggression and violence: The buffering effects of organizational support. Journal of Occupational Health Psychology, 8(2), 110-122.
• Starks, H., & Trinidad, S. B. (2007). Choose your method: a comparison of phenomenology, discourse analysis, and grounded theory. Qualitative Health Research, 17(10), 1372-1380. https://doi.org/10.1177/1049732307307031
• Takak, S. & Artantaş, A. (2018). Hastalar ve yakınlarının sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin nedenleri konusunda görüş ve tutumlarının değerlendirilmesi. Ankara Medical Journal, 18(1), 104.
• TC. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2015). Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması.http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/23338/KKSA-TRAnaRaporKitap26Mart.pdf?sequence=1&isAllowed=y (19.09.2022).
• Tekindal, M. & Uğuz Arsu, Ş. (2020). Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20 (1), 153- 182.
• Tezgel, O. & Gökbayrak, Ş. (2013). The effects of gender ınequalities in the labor market and the social security system on women’s social ınclusion in Turkey. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. 15(4), 39-59.
• Tüccar (2022). Tarım İşçisi Çavuşu. https://www.xn--tccar-kva.com.tr/tarim-iscisi-cavusu/#:~:text=Tar%C4%B1m%20i%C5%9F%C3%A7isi%20%C3%A7avu%C5%9Fu%2C%20bilinen%20ad%C4%B1yla,%C5%9Feyden%20sorumlu%20olan%20ki%C5%9Filere%20denir. (17.10.2022).
• TÜİK (2021). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2021
• TÜİK (2022). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Temmuz-2022-45653. (05.10.2022).
• Uslu, İ. & Ceylan, A. (2022). İzmir’de ev hizmetlerinin “yeni portreleri”: suriyeli kadın göçmenler. Emek Araştırma Dergisi, 13 (21), 65-84.
• Wiskow, C. (2003). Guidelines on workplace violence in the health sector: comparison of major known national guidelines and strategies: United Kingdom, Australia, Sweden, USA. World Health Organization Publication.
• World Risk Poll (2019). The Lloyd's Register Foundation World Risk Poll. https://wrp.lrfoundation.org.uk/2019-world-risk-poll/women-across-the-world-fear-violence-at-work/ (25.09.2022).
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (12.Bsk), Ankara: Seçkin yayınevi.
• Yıldız, A. N., Kaya, M. & Bilir, N. (2011) İşyerinde Şiddet. Ankara: Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu Yayını.