KENTİN ÇEPERLERİNDE VAROLUŞ MÜCADELESİ: KENTSEL DÖNÜŞÜM SÜRECİNDE SİNEMADA BİREY VE MEKÂN ANLATILARI

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 56 - 67, 17.01.2022

Sevcan Aytaç Sönmez

Öz

Sinema ve kent ilişkisi sosyal bilimlerde disiplinler arası çalışmaların önemli başlıklarındandır. Sinemanın gelişimi kentleşme ve modernite süreciyle eş zamanlı olduğundan, tarihten bu yana kentler filmlerde önemli yer alır. Kentleri ve kentsel yaşamı filmler üzerinden incelemek birçok veri sağlamakla birlikte, kentsel dönüşüm, toplumsal, ekonomik durum, birey, kent ve toplum etkileşimi saptamaya yardımcı olur.
Sinemada kent temsili alanında yapılagelen birçok çalışmada ortaya çeşitli sosyolojik veriler çıkmaktadır. Sinema ve kent konusuna Türkiye coğrafyasında bakıldığında İstanbul oldukça büyük bir öneme sahiptir. İstanbul, sinema tarihinin başından bu yana birçok filmde yer alarak, Türkiye’de kentsel alan ile ilgili toplumsal gerçekleri resmetmiştir.

Bu nedenle bu makalenin amacı yakın dönemde çekilen filmlere bakarak, günümüzün kent gerçekliğini, İstanbul filmleri üzerinden analiz etmektir. Makalede kentlerin dönüşümündeki sosyal, kültürel, ekonomik ve toplumsal duruma eleştirel bir yaklaşımla bakan, varoşun sesini duyurmaya odaklanan üç film ele alınmaktadır. Bu çalışmada kentlerde yaşanan bu dönüşümle, ötekileştirilen, dışlanan ve hayata tutunmaya çalışan insanların hikayelerini anlatan; Çekmeköy Underground (Aysim Türkmen, 2015), Kara Köpekler Havlarken (Mehmet Bahadır Er, Maryna Gorbach, 2010) ve Başka Semtin Çocukları (Aydın Bulut, 2008) filmleri incelenirken, bu anlatılarda dışa vurulan dil ve söyleme odaklanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

kent, temsil, İstanbul, varoş, sinema

STRUGGLE OF EXISTENCE AT THE URBAN PERIPHERY: INDİVİDUAL AND SPACE NARRATIVES IN CINEMA IN THE URBAN TRANSFORMATION PROCESS

Öz

The relation between cinema and the city is one of the important topics of interdisciplinary studies in social sciences. Since the development of cinema is simultaneous with the process of urbanization and modernity, cities have taken significant position in films. Examining cities and urban life through movies provides prominent data, it helps to determine urban transformation, social, economic structure and interaction of the individual with city and society. Various sociological data emerge in many studies in the field of representation of the city in cinema. Considering the issue of cinema and the city in Turkey, Istanbul has a great importance. Since the beginning of cinema, Istanbul has been featured in many films, depicting the social realities of urban space in Turkey.

For this reason, the aim of this article is to analyze the urban reality through Istanbul films by looking at recent movies. In the article, three films that have critical approach to transformation of the cities by means of social, cultural and economic attitude. In this study, telling the stories of people who are marginalized, excluded and trying to hold on to life at times of urban transformation; Çekmeköy Underground (Aysim Türkmen, 2015), Black Dogs Barking (Mehmet Bahadır Er, Maryna Gorbach, 2010) and Children of Another District (Aydın Bulut, 2008) are examined. While examining these films discourse expressed in these narratives are focused on.

Anahtar Kelimeler

city, representation, İstanbul, suburbs, cinema

Kaynakça

• Alsayyad, Nezar. (2006). Cinematic Urbanism: A History Of The Modern From Reel To Real. New York: Routledge.
• Ayata, Sencer. (2003). “Yeni Orta Sınıf ve Uydu Kent Yaşamı”. Deniz. Kandiyoti ve Ayşe Saktanber. (Haz.). Kültür Fragmanları Türkiye’de Gündelik Hayat. (ss. 37-47). İstanbul: Metis.
• Aymaz, Göksel. (2008). “Dekadans Kent: İstanbul”. Mehmet Öztürk. (Der.). Sinematografik Kentler Mekanlar, Hatıralar, Arzular. (ss. 351-363). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Chatman, Seymour. (2008). Öykü ve Söylem. Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı. (Ö. Yaren, Çev.). Ankara: De ki.
• Clarke, David. (1997). The Cinematic City. New York: Routledge.
• Çiçekoğlu, Feride. (2014). Vesikalı Şehir. İstanbul: Metis.
• Çiçekoğlu, Feride. (2015). Şehrin İtirazı. Gezi Direnişi Öncesinde İstanbul Filmlerinde İsyan Eşiği. İstanbul: Metis.
• Erdoğan, Nezih. (2017). Sinemanın İstanbul’da İlk Yılları. Modernlik ve Seyir Maceraları. İletişim.
• Florida, R. (2017). Yeni Kentsel Kriz. Soylulaştırma, Eşitsizlik ve Seçkinler Şehri ile Gelen. Derya Nüket Özer. (Çev.). İstanbul: Doğan Kültür.
• Mennel, Barbara. (2008). Cities and Cinema. New York: Routledge.
• Mirza, Ayşe. (2016). “Kenar Mahalleliğin Sinemadaki Yansımaları”. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi. Vol. (1-2), 22-33.
• Özgüç, Agâh. (2009). Türk Sinemasında İstanbul. İstanbul: Horizon International Yayıncılık
• Öztürk, Mehmet. (2008). Sinematografik Kentler Mekanlar. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Pérouse, Jean François. (2008). “İstanbul Varoşları”. Melis Baydur (Çev.). Mehmet Öztürk. (Der.). Sinematografik Kentler Mekanlar, Hatıralar, Arzular. (ss. 305-316). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Robins, Kevin. (2013). İmaj. Görmenin Kültür ve Politikası. Nurçay Türkoğlu. (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Shiel, Mark. (2001). “Cinema And The City In History And Theory”. Mark Shiel ve Tony Fitzmaurice (Ed.). Cinema and the City. Film and Urban Societies in a Global Context. (ss. 1-19). Massachusetts: Blackwell.
• Suner, Asuman. (2006). Hayalet Ev Yeni Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik ve Bellek. İstanbul: Metis
• Taunton, Matthew. (2009). Fictions of The City. Class, Culture and Mass Housing in London And Paris. London: Palgrave Macmillan.
• Türk Sinemasında İstanbul. (2021) Kolektif. Tunca Arslan (Haz.) İstanbul: Kültür A.Ş.