İRAN’DA SİYASİ İSLAMIN SİNEMAYA ETKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 113 - 127, 17.01.2022

Sabire Soytok

Öz

İran sineması 1990’lı yılların sonlarında, dünya sinemasında yer almaya başlamış, 2000’li yıllarda ise batıdaki en önemli festivallerin onur konuğu olmayı başarmıştır. İslami rejime geçildiğinde sinemanın yasaklanmasına kesin gözüyle bakılırken, Humeyni’nin sinema ile ilgili yaptığı açıklamalarla yoluna devam edebilmiştir. Bu yol zor, karmaşık, bolca tartışmalı ve sansür kuralları ile doludur. Siyasi İslamın sinemayı ele geçirip, dini-İslami sinema yapma isteği ile mücadele etmiştir. Bu mücadeleyi sadece yönetmenler ve entelektüeller değil, halk, din adamları ve sinema salonu sahiplerine varan büyük bir kitle vermiştir. İran sinemasının hem ülke içinde hem de dışında kendine yer edinmesi, çokta kolay olmamıştır. Bu makale siyasi islam ile baş eden bu sinemayı, sansür ve din adamlarına karşı verdiği mücadele süreçlerini ve tartışmaları ele alacak, dünya sinemasının en çok bilinen sineması olma yolunda verdiği savaşı ve bu süreci açıklamaya çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler

siyasi islam sineması, dini sinema, iran sineması, sansür

THE EFFECT OF POLITICAL ISLAM ON CINEMA IN IRAN

Öz

Iranian cinema began to take its place in world cinema in the late 1990s, and in the 2000s, it managed to be the guest of honor of the most important festivals in the west. While it was considered certain to ban the cinema when the Islamic regime was adopted, it was able to continue on its way with the statements made by Khomeini about cinema. This path is difficult, complex, highly controversial and full of censorship rules. A struggle was fought against the political Islam’s desire to take over the cinema and make religious-Islamic cinema. This struggle was fought not only by the directors and intellectuals, but also by the public, clergy and movie theater owners. It was not easy for Iranian cinema to find a place for itself both inside and outside the country. This article will deal with this cinema, which has dealt with political Islam, its struggle against censorship and clergy, and its discussions, and will try to explain its struggle to become the best-known cinema of the world cinema and this process.

Anahtar Kelimeler

political ıslamic cinema, religious cinema, ıranian cinema, censorship

Kaynakça

• Aktaş, Cihan (1998), Şarkın Şiiri İran sineması, Nehir Yay., İstanbul,
• And, Metin(2002), Ritüelden Drama, YKY, İstanbul,
• Batur, Sabire(2007), Siyasal İslam Sineması Örneğinde İran Sineması, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sinema ve Tv Bölümü, ve Tv Bölümü, Yayınlanmamış doktora tezi,
• Batur, Sabire(2003), “Abbas Kiyarüstemi; Çocuk gözüyle İran’ı Keşfetmek”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi, 1. Uluslararası Çocuk Filmleri Festivali Kataloğu
• Batur, Sabire., “Kar Altındaki Ateş; İran Sinemasında Kadın”, “Kadın çalışmalarında Disiplinler Arası Buluşma, 1–4 Mart 2004, Sempozyum Bildiri Metinleri, 3.Cilt, Yeditepe Üniv. GSF. İstanbul, Ağustos, 2004
• Güllük, İsmail(2010), İslam Hukuku Açısından Sinema Ve Problemleri, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlahiyat Anabilim Dalı, İslam Hukuku Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi
• Laleh, Hüseyin(2020), Modern İran Sinemasında İran Edebiyatının İzleri, Dört Mevsim yayınevi,
• Nacifi, Hamid(1997),Akt: Emrah Özen İran’da İslamize Film Kültürü,25. Kare Kültür ve Sanat Dergisi, Sayı 18,
• Malcy, Andrien(1995), Chaier du cinema, La censure, Juliet-Aout, 1995, No: 493 Yaren, Özgür(2002), Sinema Evi Başkanı Feresteh Taerpur ile Röportaj (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi), Ankara Üniversitesi,
• Zebil, (Batur),Sabire(1997) “Mahmelbaf’ın Gerçeğe Gebbe’vari Yaklaşımı”, 25. Kare Sinema Kültür Dergisi, Sayı: 20, Temmuz-Eylül 1997,