Abdullah Harmancı’nın hışırtı avcısı adlı eserinde kültür aktarımı

Yıl 2022, , 37 - 66, 30.06.2022

Şahin Şimşek , Funda Bulut

https://doi.org/10.47615/issej.1075328

Öz

Temel gayesi çocuğa güzellik algısını kazandırmak, onun estetik zevklerini geliştirmek olan çocuk edebiyatı ürünleri, çocuğa içinde yaşadığı toplumun örf, adet, gelenek, görenek ve değerlerini de bir yandan aktarmaktadır. Bu çalışmanın amacı Abdullah Harmancı’nın Hışırtı Avcısı adlı eserindeki kültürel ögeleri tespit etmek, eserde kültür aktarımının nasıl gerçekleştirildiğini ortaya koymaktır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış, çalışmanın verileri doküman incelemesi tekniği ile elde edilmiş, elde edilen veriler içerik analizi ile yorumlanmıştır. Abdullah Harmancı’nın, Hışırtı Avcısı adlı eserinde, kültürümüzde çok önemli bir yeri olan masal/hikâye anlatıcılığı karşımıza çıkmaktadır. Geniş aile yapısında çocuk, birkaç nesil öncesinin görgü ve deneyimine sahip bir dede, nine, büyük hala, anneanne vb. bir büyüğünden masallar, hikâyeler dinleme imkânına sahip olmakta, kültür ve değer aktarımı bu şekilde yapılmakta iken günümüzün çekirdek ailelerinde çocuklar bundan mahrum kalmaktadırlar. Hışırtı Avcısı eserinde masal/hikâye anlatıcılığı geleneği, Ramiz amcanın başka bir kılığa girerek, beden dilini, sesini en etkili ve ilgi çekici şekilde kullanarak kendi büyüklerinden dinlediği hikâyeleri çocuklara anlatmasıyla yaşatılır. Görsel ve işitsel ögeleri bir arada kullanarak çocuğun hayal gücünü körelten televizyonun kapatılıp onun yerine hikâyeler anlatan bir kişinin heyecanla dinlenmesi, hem çocuğun hayal dünyasına katkı sunmakta hem de nesilleri birbirine yaklaştırmakta, çocuk ile yetişkin arasındaki ilişkileri güçlendirmektedir. Eserde Ramiz amcanın çocuklarla kurduğu ilişkilerde ve onlara anlattığı hikâyelerde sevgi, empati gibi değerlerin altı çizilmekte, komşuluk, yardımseverlik, paylaşma gibi değerlere de değinilmektedir. Eserde, kültür aktarımının dildeki kelimeler vasıtasıyla da yapıldığı görülmektedir. Bugün çok duyulmayan alet, edevat isimleri, ağaç isimleri, çiçek isimleri, oyun-oyuncak isimleri, meslek adları, deyimler de yine dil vasıtasıyla kültür aktarımına örnek teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, Kültür aktarımı, Abdullah Harmancı, Hışırtı Avcısı

Cultural Transmıssıon in Abdullah Harmancı's Hışırtı Avcısı

Öz

Children learn about the culture of the society they live in through the works they read, and this makes it easier for them to adapt to the society they live in. Children's literature products, the main purpose of which is to give the child the perception of beauty and to develop his aesthetic tastes, also convey the customs, traditions, customs and values of the society in which he lives. The aim of this study is to determine the cultural elements in Abdullah Harmancı's work called Hışırtı Avcısı and to reveal how cultural transfer is carried out in the work. Qualitative research method was used in the study, the data of the study were obtained by document analysis technique, and the obtained data were interpreted with content analysis. In Abdullah Harmancı's work called Hışırtı Avcısı, we come across tale/story telling, which has a very important place in our culture. In the extended family structure, the child has a grandfather, grandmother, great aunt, grandmother, etc. who have the manners and experience of a few generations ago. While they have the opportunity to listen to tales and stories from an elder, and culture and values are transferred in this way, children are deprived of this in today's core families. The tradition of telling a tale/story in the novel Hışırtı Avcısı is kept alive when Uncle Ramiz disguises himself and tells the stories he heard from his elders to children by using his body language and voice in the most effective and interesting way. Turning off the television, which blunts the child's imagination by using visual and auditory elements together, and listening to a person who tells stories excitedly instead, both contributes to the child's imagination and brings generations closer together, and strengthens the relations between the child and the adult. In the work, values such as love and empathy are underlined in Uncle Ramiz's relationships with children and the stories he tells them, and values such as neighborliness, helpfulness and sharing are also mentioned. In the work, it is seen that the transfer of culture is also done through the words in the language. Tools, equipment names, tree names, flower names, game-toy names, profession names and idioms that are not heard much today are also examples of cultural transfer through language.

Anahtar Kelimeler

Children's literature, Culture transfer, Abdullah Harmancı, Hışırtı Avcısı

Kaynakça

• Akyol, H. (2008). Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Aksoy, Ö. A. (1988). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü II. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Ayverdi, İ. (2008). Kubbealtı Lugâtı Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Bars, M. E. (2019). Türk Anlatı Geleneğinde Anlatıcı Merkezli Değişim/Dönüşüm: Geleneksel Hikâyecilerden Medyatik Hikâyecilere. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12 (25), 1-20.
• Bilgegil, M. K. (1989). Edebiyat bilgi ve teorileri. İstanbul. Enderun Kitabevi.
• Doğan, Y. (2011). Okuma eğitimi. Konya: Eğitim Kitabevi.
• Elçin Ş. (2001). Halk edebiyatına giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Gedikli, Ö. (2020). Abdullah Harmancı’nın Hikâyelerinde Konya. Turkish Studies- Language, 15(2), 713-725.
• Harmancı, A. (2021). Hışırtı avcısı. (3. Baskı). Konya: Beyaz Bulut Kitap.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kavcar, C., Oğuzkan, F., Sever, S. (1995). Türkçe ve sınıf öğretmenleri için Türkçe öğretimi. Ankara: Engin Yayınevi.
• Karagöz, B., İşcan, A. (2016). Kültürel Bellek Aktarımı Temelinde Ninnilerin Rolü: “Anneler Ninnileri Biliyor Mu?”. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2), 1036-1055.
• Karagöz, İ. (2021) Kimlerin Kalp Gözü Açılır? Kimlerin Kalp Gözü Açılır? | İslam ve İhsan (islamveihsan.com) Erişim Tarihi [12.02.2021].
• Karataş, T. (2001). Ansiklopedik edebiyat terimleri sözlüğü. İstanbul: Perşembe Kitapları.
• Kesimi, Z. T. (2021). Çocukların Halis Edebiyata İhtiyacı Var. https://www.yenisafak.com/ hayat/cocuklarin-halis-edebiyata-ihtiyaci-var-370695. Erişim Tarihi [09.01.2021].
• Kolaç, E. (2010). Hacı Bektaş Velî Mevlana ve Yunus felsefesiyle Türkçe derslerinde değerler ve hoşgörü eğitimi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (55), 193-208.
• Melanlıoğlu, D. (2008). Kültür Aktarımı Açısından Türkçe Öğretim Programları. Eğitim ve Bilim, 33/150, 64-73.
• Oğuz, M. Ö. (2009). Somut olmayan kültürel miras nedir?. Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Özdemir, N. (2019) “Kuşaklararasılık ve Kültürel Değişme”, Çocuk ve Medeniyet,1, 125-149.
• Sayar, K. (2017) «Kalb ile anlamak», http:// www.gercekhayat.com.tr/yazarlar/kalb-ile-anlamak/ Erişim tarihi: 20.10.2021
• Tekşan, K. (2010). Kültür Aktarımında Yazılı Anlatımın Rolü. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 595-619.
• Turhan, M. (2006). Kültür değişmeleri. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Türkmen, N. (2013). Çizgi Filmlerin Kültür Aktarımındaki Rolü ve Pepee. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36 (2), 139-158.
• Ünveren Kapanadze, D. (2018). Dil ve Kültür Aktarımında İşlevsel Bir Araç Olarak Ders Kitapları: Türkçe Ders Kitapları Örneği. Turkish Studies Educational Sciences, 13/27, 1575-1592.
• Yazgıç, S. K. (2021). Abdullah Harmancı ile Söyleşi, https://edebistan.com/soylesiler/ abdullah-harmanci-ile-soylesi Erişim Tarihi [09.01.2021].
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.