4. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERS KİTABINDA TÜRK CUMHURİYETLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 413 - 449, 31.12.2022

Sevde Sağlam Elvan Yalçınkaya

https://doi.org/10.47615/issej.1134327

Öz

Gerçekleştirilmiş olan bu araştırmanın temel hedefi, küresel dünyada yaşanan
bilimsel, teknolojik, pedagojik ve eğitim alanında gerçekleşen ilerlemelerin dikkate alınması ile oluşturulan 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda yer alan 4. Sınıf programını ve bu program dahilinde hazırlanmış olan ders kitabında Türk Cumhuriyetleri konusunun işlenişini değerlendirmektir. Bu araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden birisi olan doküman incelemesi yönteminden faydalanılmıştır. Gerçekleştirilen araştırma sonucunda ulaşılan bulgulara göre: 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı 4. sınıf düzeyinde Türk Cumhuriyetlerine dair bir kazanım, ders kitabında ise sekiz sayfaya yer verilmiştir. Konuya dair sunulan bilgiler haritalar, görseller ve örnek haberler ile somutlaştırılmaya çalışılmıştır. Araştırma sonucunda ders kitabında ve kazanımlarda Türk Cumhuriyetleri konusuna yeteri kadar yer verilmediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyalbilgiler, Ders Kitabı, Türk Cumhuriyetleri, Öğretim Programı

The Evaluation of Turkish Republics in The 4th Grade Social Studies Textbook

Öz

The main objective of this research, which has been carried out, is to examine the 4th grade program in the 2018 Social Studies Curriculum, which was created by taking into account the scientific, technological, pedagogical and educational advances in the global world, and the treatment of the Turkic Republics in the textbook prepared within this program. is to evaluate. In this research, document analysis method, which is one of the qualitative research methods, was used. According to the findings obtained as a result of the research carried out: 2018 Social Studies Curriculum 4th grade level includes an achievement about the Turkic Republics, and eight pages are included in the textbook. The information presented on the subject has been tried to be concretized with maps, visuals and sample news. As a result of the research, it has been concluded that the subject of Turkish Republics is not given enough place in the textbook and in the learning outcomes.

Anahtar Kelimeler

social studies, textbook, turkish republics, curriculum

Kaynakça

• Akhan, E. A. ve Şimşek Çetin, Ö. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının sosyal bilgiler eğitimine yönelik ilgilerinin ve görüşlerinin belirlenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 11(2), 551-588.
• Ambarlı, A. (2010). Türkiye’de cumhuriyetten günümüze sosyal bilgiler programları (değişiklikler, düzenlemeler, güncellemeler) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Arslan, M. (1999). Cumhuriyet dönemi ilköğretim programları ve belli başlı özellikleri. Milli Eğitim Dergisi, 0(144), 1-14.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Barth, J. L. (1991). Elementary and junior high/middle school social studies curriculum, activities and materials (third edition). New York: University Press of America.
• Baş, T. ve Akturan, U. (2017). Nitel araştırma: Sosyal bilimlerde bilgisayar destekli (3. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık. Bilgili, A. S. (2006). Geçmişten günümüze sosyal bilimler ve sosyal bilgiler. İ. H. Demircioğlu (Ed.), Sosyal bilgilerin temelleri içinde (2-29). Ankara: Hegem Yayınları.
• Cicioğlu, H. (1985). Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk ve ortaöğretim (tarihi gelişim) (2. baskı). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Çakıroğlu, O. (1987). Cumhuriyet döneminden bu yana sosyal bilgiler öğretmeni yetiştirmenin dünü, bugünü, yarını. Gazi Üniversitesi Öğretmen Yetiştiren Yükseköğretim Kurumlarının Dünü-Bugünü-Geleceği Sempozyumu. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Çapa, M. (2012). Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne geçiş sürecinde Türkiye’de tarih öğretiminin tarihçesi. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2(3), 1-28.
• Çelik, H. (2008). Cumhuriyet dönemi vatandaşlık eğitiminde önemli adımlar. Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Dergisi, 10(1), 359-369.
• Dallı, C. ve Çakmak, M. A. (2020). 2018 sosyal bilgiler öğretim programında Türk tarihi ve kültürü konularının yeri. Sinerji Uluslararası Alan Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 53-66.
• Dewey, J. (2019). Okul ve toplum (6. baskı). (H. A. Başman, Çev.). S. Kaymakcı (Yay. Haz.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Er, A. R. ve Bayındır, N. (2015). Sosyal bilgiler dersi öğretmenlerinin tarih konularının öğretimine ilişkin değer kazanımı ile öğretim programı hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4), 357-379.
• Fer, S. (2005, Aralık). 1923 yılından günümüze cumhuriyet dönemi ilköğretim programları üzerine bir inceleme. Cumhuriyet dönemi eğitim politikaları sempozyumu. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
• Günden, S. (1995). Sosyal bilgiler öğretimine genel bir bakış. M. Çileli (Yay. Hazırlayan), İlköğretim kurumlarında sosyal bilgiler öğretimi ve sorunları içinde (22-339. Ankara: Türk Eğitim Derneği.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (5. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Güven, İ. (2000). Türkiye’de Devlet Eğitim ve İdeoloji. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Kartal, Ş. (2021). Nitel araştırmanın desenlenmesi. M. Çelebi (Ed.), Nitel araştırma yöntemleri içinde (212-236). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kaya, E. ve Öner, G. (2017). 100. Yaşındaki sosyal bilgiler dersini sosyalleşme ve toplu öğretim ekseninde yeniden düşünmek. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 1-25.
• Keskin, Y. (2002). Türkiye’de II. meşrutiyetten günümüze kadar uygulanmış olan sosyal bilgiler öğretim programlarının analizi ve karşılaştırması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Keskin, Y. (2012). Türkiye’de 1970’li yıllardan günümüze kadar yayınlanmış ilkokul, ortaokul ve ilköğretim okulu programlarında yer alan tarih dersi konularının dönemlere göre incelenmesi. Uluslararası Çevrimiçi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 442-461.
• Korkmaz, M. S. ve Güler, H. (2020). 1926 yılından günümüze ilköğretim okullarının programları ve sosyal bilgiler. Asia Minor Studies Dergisi, 8(2), 501-512.
• Oruç, Ş. ve Ulusoy, K. (2008). Sosyal bilgiler öğretimi alanında yapılan tez çalışmaları. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(26), 121-132.
• Öcal, A. ve Yakar, H. (2015). 1968-2005 sosyal bilgiler ders programlarında küresel farkındalık eğitimi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(USBES Özel Sayısı I), 307-327.
• Özmen, C. (2015). Dünyada ve ülkemizde sosyal bilgiler. C. Dönmez ve K. Yazıcı (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (3-19). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Öztürk, C. (2011). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi: Demokratik vatandaşlık eğitimi (2. baskı) içinde (1-31). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Öztürk, C. (2015). Sosyal bilgiler: Kavram, içerik ve program. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi demokratik vatandaşlık eğitimi (4. baskı) içinde (1-31). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Öztürk, C. ve Kafadar, T. (2020). 2018 Sosyal bilgiler dersi öğretim programının değerlendirilmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 10(1), 112-126.
• Öztürk, C., Coşkun Keskin, S. ve Otluoğlu, R. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller (6. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Safran, M. (1993). Tarih öğretiminin eğitsel amaçları. Belleten Dergisi, 57(220), 827-842.
• Safran, M. (2015). Sosyal bilgiler öğretimine bakış. B. Tay ve A. Öcal (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi (4. baskı) içinde (2-16). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Sever, R. (2021). Temel kavramlar. R. Sever (Ed.), Sosyal bilgiler eğitiminde kavram öğretimi içinde (1-20). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Sever, R., Yalçınkaya, E. ve Mazman, F. (2009). Sosyal bilgiler öğretiminde etkili bir öğretim yöntemi: dramatizasyon. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 155-166.
• Seyhan, A. (2021). Arşiv belgelerinin sosyal bilgiler dersinde kullanılmasına ilişkin öğretmen adayı görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 50(229), 655-680.
• Sönmez, V. (1998). Sosyal bilgiler öğretimi ve öğretmen kılavuzu. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şahin Yanpar, T. (1994). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde akademik benlik kavramı, ders içi öğrenme ve ders dışı çalışma yolları ile başarı ilişkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(10), 43-48.
• Tay, B. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminin dünü, bugünü ve yarını. R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.), Sosyal bilgilerin temelleri içinde (3-20). Ankara: Maya Akademi Yayınları.
• Turner, T. N., Russell III, W. B. ve Waters, S. (2013). Essentials of elementary social studies 4th edition. New York: Routledge Publishing.
• Yalçınkaya, E. (2014, Nisan). Türkiye ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde okutulan sosyal bilgiler ders kitaplarındaki Türk dünyası konularının karşılaştırılması. I. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu. Niğde Üniversitesi-Kazak Devlet Pedagoji Üniversites-M. Akmulla Devlet Pedagoji Üniversitesi, Niğde.
• Yanpar Şahin, T. (1997). İlköğretimde sosyal bilgiler öğretiminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Çağdaş Eğitim Dergisi, 22(231), 41-43.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Doküman incelemesi. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. baskı) içinde (s. 189-201). Ankara: Seçkin Yayıncılık.