TÜRKİYE’DE İLKOKUL DÜZEYİNDE COĞRAFYA EĞİTİMİ ALANINDAKİ ÇALIŞMALARIN İÇERİK DEĞERLENDİRMESİ

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 297 - 329, 31.12.2022

İbrahim Demirbaş , Duran Aydınözü

https://doi.org/10.47615/issej.1174661

Cited By: 1

Öz

Arka Plan: Ülkemizdeki coğrafya eğitimiyle ilgili pek çok çalışma yapılmıştır. Ancak öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine göre yetiştirerek hayata ve üst öğrenime hazırlamak için gerekli temel bilgi, beceri, davranış ve alışkanlıklar ilkokul döneminde kazandırılmaktadır. İlkokul dönemine yönelik “coğrafya eğitimi” ile ilgili yapılan çalışmaların değerlendirilmesine ilişkin herhangi bir bilimsel araştırmaya rastlanılmamıştır.
Amaç: Araştırmamızın amacı Türkiye’de ilkokul düzeyinde coğrafya eğitimi alanında yapılan çalışmaların içerik değerlendirmesi yapılarak ilkokul düzeyinde coğrafya eğitiminin mevcut ve gelecekteki durumunu belirlemektir.
Yöntem: Araştırmada tüm belgeleri incelemek ve değerlendirmek için kullanılan sistemli bir yöntem olan doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Veriler içerik analizi yoluyla çözümlenmiştir.
Bulgular: Doküman olarak ilkokul düzeyinde coğrafya eğitimi alanında yapılan makaleler, bildiriler, kitap/kitap bölümleri, yüksek lisans ve doktora tezleri olmak üzere 111 çalışma incelenmiştir.
Sonuç: Elde edilen sonuçlara göre, ilkokul düzeyinde coğrafya eğitimi ile ilgili çalışmaların en fazla yüksek lisans tezi üzerine ve çalışmaların en fazla 2019 yılında yapıldığı görülmektedir. Ayrıca en fazla tez Gazi Üniversitesi, en fazla makale ise Marmara Coğrafya Dergisi’nde yayımlandığı tespit edilmiştir. Çalışmalarda çoğunlukla kavram algılama/yanılgısı ve ilköğretimde/ilkokulda coğrafya eğitimi/öğretimi konuları ele alınırken, Çalışmlarda kullanılan yöntemin en fazla betimsel tarama yöntemi oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

Coğrafya eğitimi, ilkokul, ilkokul eğitimi, içerik değerlendirmesi

CONTENT EVALUATION OF STUDIES IN THE FIELD OF GEOGRAPHY EDUCATION AT PRIMARY SCHOOL LEVEL IN TURKEY

Öz

Background: There have been many studies on geography education in our country. However, the basic knowledge, skills, behavior and habits necessary to prepare students for life and higher education by educating them according to their interests and abilities are acquired during primary school. There have been no scientific studies on the evaluation of studies conducted on “geography education” for the primary school period.
Objectives: For this purpose, it is to determine the current and future status of geography education at the primary school level by evaluating the content of the studies in the field of geography education at the primary school level in Turkey.
Methods: In the research, the document review method, which is a systematic method used to examine and evaluate all documents, was used. Based on this, the data were analyzed through content analysis. As documents, articles, papers, book/book chapters, master's and doctoral dissertations in the field of geography education at the primary school level were examined as well.
Results: Thus, in the research, 111 studies on geography education in primary school were accessed.
Conclusions: Depending on the results obtained, most of the studies on geography education at the primary school level were achieved on the master's theses and the most in 2019. In addition, it was determined that most theses were published at Gazi University, and most articles were published in the Marmara Journal of Geography. While the subjects of concept perception/misconception and geography education/teaching in primary education/primary school were mostly dealt with in the studies, the descriptive scanning method was the most used in the studies.

Anahtar Kelimeler

Primary school, primary school education, geography education, content evaluation

Kaynakça

• Aksoy, B. ve Türker, A. (2020). Türkiye’de Coğrafya eğitimi alanında yayımlanan makalelere ilişkin bir literatür değerlendirmesi (1923-2018), Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 18(35).
• Altan, M. ve Ünaldı, Ü. E. (2021). Coğrafya eğitiminde sınıf dışı ortamların kullanımı: Bahçe temelli eğitim. E-Uluslararası Pedandragoji Dergisi, 1(2), 78-93. https://trdoi.org/10.27579808/e-ijpa.39
• Akengin, H. (2008). Coğrafya öğretmenlerinin yenilenen lise coğrafya öğretim programı hakkındaki görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 18, 1-20.
• Atalay, İ. (2008). Ekosistem ekolojisi ve coğrafyası. Cilt: I. İzmir: META Basım Matbaacılık Hizmetleri.
• Barth, L. J. ve Demirtaş, A. (1997). İlköğretim sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: YÖK-Dünya Bankası.
• Bonnett, A. (2008). What is Geography? London: Sage Publishing.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirci, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri, PegemA Yayıncılık, Ankara, s. 252-256.
• Çifçi, T. (2017). Türkiye’de coğrafya eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin (2006-2017) incelenmesi, Journal of History Culture and Art Research, 6(4), 864-887. https://doi.org/10.7596/taksad.v6i4.1060
• Çimen, R. (2021). Lise coğrafya eğitiminin önündeki fırsatlar ve engeller: Öğretmenler için bir karma yöntem araştırması. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya, Türkiye.
• Değirmenci, Y. (2019). 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde coğrafya konularının öğretimine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (4): 3286-3305. https://doi.org/10.33206/mjss.537718
• Demirbaş, İ. ve Aydınözü, D. (2021) Türkiye’de ilkokul düzeyinde coğrafya eğitimi alanında yapılan çalışmaların içerik değerlendirmesi. III. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (III. UCEK 2021),III-s1-2, Ekim 14-17, 2021, Sivas/TÜRKİYE (III. International Congress on Geographical Education-IGGE 2021, October 14-17, 2021, Sivas/TURKEY)
• Demirbaş, İ. ve Demir, F.B. (2018). İlkokulda sosyal bilgiler öğretimi. S. Kaymakcı (Ed.) Coğrafya okuryazarlığı, (29-61). Ankara: Eğiten Kitap.
• Doğru, S. (2021). Conceptual Difficulties Encountered By Science Teacher Candidates In Static Electricity. European Journal of Science and Technology Change Journal. (31), 957-967. https://doi.org/10.31590/ejosat.913290
• Doğru, M. S. (2022). Conceptual Knowledge, Experiences, and Sources of Information Secondary School Students Have About Owls. Science Education International, 33(1), 50-55. https://doi.org/10.33828/sei.v33.i1.5
• Efe, R. (1997). Coğrafyada yeni yaklaşimlar, coğrafya eğitiminde çağdaş metod ve teknikler. Marmara Coğrafya Dergisi, (1), 135-150.
• Ertürk, S. (1972). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Basımevi.
• Geçit, Y. (2010). Coğrafya eğitimi araştırmalarında temel yönelimler, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(2), 923-987.
• Gülgün, C. (2020). TÜBİTAK 4004 - doğa eğitimi ve bilim okulları destekleme programı projelerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi ve paydaş görüşlerinin belirlenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu, Türkiye.
• İbret, B. Ü., Demirbaş, İ. ve Demir, F. B. (2019). İlkokul 4. sınıf öğrencilerine alternatif etkinliklerle doğal çevreye duyarlılığın kazandırılması. Cumhuriyet International Journal of Education, 8(1), 258-280. https://doi.org/10.30703/cije.474570
• İncekara, S. (2009). Uluslararası alanda coğrafya eğitimi araştırmaları ve Türkiye’den örnekler: mevcut durum ve gelecek yönler. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(21), 123-136.
• Karabağ, S. (2001). Sosyal bilgiler programlarında coğrafya konularının içeriği. Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu (Sosyal bilgiler, vatandaşlık ve insan hakları eğitimi, T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük). Ankara: Nobel Yayıncılık. s. 61-68. Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi, Nobel Yayıncılık, Ankara, s.183-197.
• Kaymakcı, S. (2017). Türkiye’de tarih öğretiminin yönelimi üzerine bir değerlendirme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(6), 2153-2172
• Kaya, M. F. (2013). Coğrafya eğitimi alanında deneysel desene sahip lisansüstü tezler üzerine bir içerik analizi, 3rd International Geography Symposium – GEOMED, Tam Metin Bildiri Kitabı, http://web.deu.edu.tr/geomed/proceedings/download/045_GeoMed_2013_Proc eedings_461-473.pdf adresinden 12.02.2022 tarihinde alınmıştır.
• Keçeli, A. & Sarıusta, F. (2014). Sorun temelli - çözüm odaklı coğrafya! Yüksek lisans ve doktora tez çalışmaları üzerine bir inceleme, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 85-100
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189. Kızılçaoğlu, A. (2005). Eğitim fakültelerinde yeniden yapılandırma sürecine ilişkin eleştiriler ve öneriler. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(14), 132-140.
• Kızılçaoğlu, A. ve Taş, H. İ. (2007). İlköğretim ikinci kademede coğrafya eğitimi ve öğretimi: öğrenme alanları ve kazanım boyutu. Marmara Coğrafya Dergisi, 16, 93-108.
• Öner, G. ve Öner, D. (2017). Sosyal bilgiler eğitiminde coğrafya konuları üzerine yapılmış lisansüstü tezlere yönelik bir analiz ve bibliyografya çalışması. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 34(2), 13-34.
• Öztürk, M. (2007). Coğrafya: Gelişim, İçeriği, Eğitimi. Karabağ, S. Şahin (Ed.) Kuram ve Uygulamada Coğrafya Eğitimi. (1-53). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Savran, İ.H. (2021). Türkiye’de 2002-2019 yılları arası coğrafya eğitimi ve öğretimi alanında yapılmış doktora tez çalışmalarının konu alanı ve metodolojik olarak incelenmesi, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Sönmez, Ö. F. ve Omca, B. (2019). Cumhuriyet Dönemi’nden günümüze Milli Eğitim Şûralarında coğrafya öğretimi. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Dergisi (TISSE), 1(1), 82-99.
• Şahin, K. (2003). İlk ve ortaöğretimde coğrafya müfredat programlarının geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(1). 81-92.
• Şahin, V. & İnce, Z. (2020). Geography education in 2018 primary school instruction schedule. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 41, 1-12.
• Şahin, M., Göğebakan-Yıldız, D. ve Duman, R. (2011). Türkiye’deki sosyal bilgiler eğitimi tezleri üzerine bir değerlendirme, Journal of Social Studies Education Research, 2(2), 96-121.
• Şekerci, H. ve Doğan, M.C., (2020). Sosyal bilgiler öğretimi bağlamında ilkokul öğrencilerinin doğaya yönelik algılarının metaforlar yoluyla incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 28(3), 1357-1365. Doi: 10.24106/kefdergi.3960
• Tarman, B., Güven, C. ve Aktaşlı, İ. (2011). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin değerlendirilmesi ve alana katkıları. SÜ Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Güz 2011, Sayı:32, ss.391-410.
• Ünal, Ç. ve Ilgaz, S. (2010). I. Kademe ilköğretim sosyal bilgiler ders kitaplarındaki coğrafya konularının öğrencilerin soru sorma ve eleştiri yapma becerilerine olan katkısı (Erzurum il merkezi örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (6)2, 129-139.
• Yazıcı, H. ve Koca, M. K. (2011). Genel coğrafya. Ankara. Pegem Akademi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınevi, 10. Baskı, Ankara 2016.
• Yılmaz, M.D. (2018). Romanya'da coğrafya eğitiminin temel özellikleri. [Yayınlanmamış Doktora Tezi], Gazi Üniversitesi, Ankara.