OSMANLI DÖNEMİ URFA MEDRESELERİ VE TEDRİSAT HAYATI

Yıl 2008, Sayı: 11, 113 - 121, 01.12.2008

Murat Akgündüz

Öz

Köklü bir tarihi geçmişi olan Urfa şehri, muhtelif medeniyetlere ait tarihi eserlere sahiptir. Özellikle İslâm hâkimiyeti döneminde Urfa’da pek çok cami ve medrese inşa edilmiştir. Osmanlı Döneminde XVIII. asır başlarından itibaren Urfa’daki medreselerin sayısı artmıştır. Genellikle zengin vakıfları olan bu medreselerde müderris ve talebelerin her türlü ihtiyacı karşılanmıştır. Urfa medreseleri içinde ihtisasa dayalı eğitim veren dârü’l-kurrâ ve dârü’l-hadisler de bulunmaktadır. Meşhur divan şairi Nâbî gibi Urfa medreselerinden yetişen pek çok şair ve âlim mevcuttur. Geçmişte Urfa’da faaliyet gösterdiği tespit edilen 21 medreseden bugün ancak sekizinin binası günümüze ulaşabilmiştir

Anahtar Kelimeler

Urfa, medrese, vakfiye

The Madrasas and Education in Urfa in the Ottoman Period

Öz

The city of Urfa that has a deep-rooted history hosted several civilizations and so owns many historical sites today. During the Islamic period in particular, many mosques and madrasas were built in the city. The number of madrasas seems to have increased from the beginning of the eighteenth century in the Ottoman era. All the needs of mudarrises and students were met institutionally by the madrasas that had rich endowments. Among others, there were madrasas, which were called Darülkurra and Darülhadis, specialized in certain subjects such as study on the Qur’an and Hadith. There were plenty of scholars and poets s as the well-known poet Nabi who all graduated from Urfa madrasas. Out of 21 madrasas founded in Urfa throughout the history, there are only 8 that are able to survive today

Anahtar Kelimeler

Urfa, madrasa, vaqfiya

Kaynakça

• I. Arşiv Belgeleri » Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Cevdet-Evkâf, nr. 20087, Maârif, nr. 263, 954, 2308, 8939;
• İbnülemin-Tevcîhât, nr. 2441; İrâde-Dâhiliye, nr. 65209. II. Diğer Kaynaklar
• » Açanal, Hasan, Urfa Tarihi, Ankara 1997.
• » Albayrak, Sadık, Son Devir Osmanlı Ulemâsı, I-V, İstanbul 1980.
• » Ali Cevad, Memâlik-i Osmâniye’nin Tarih ve Coğrafya Lügati, I, İstanbul 1313.
• » Alpay, Bedri, Şanlıurfa Şairleri, Şanlıurfa 1986.
• » Avcı, Necati, Harran ve Bilginleri, Ankara 2007.
• » Evliya Çelebi, Seyahatnâme, III, İstanbul 1314.
• » Halep Vilâyeti Salnâmesi, yy., t.y. » Karakaş, Mahmut, Cumhuriyet Öncesi Şanlıurfa’da Kültür ve Eğitim, Ankara 1995.
• » Kuran, Abdullah, Anadolu Medreseleri, I-II, Ankara 1969.
• » Mardin, Ebül‘ulâ, Huzur Dersleri, II-III, İstanbul 1966.
• » Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî veya Tezkire-i Meşâhir-i Osmaniyye, IV, İstanbul 1315.
• » Memiş, Mehmet, Şanlıurfa Medreseleri (Basılmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1998.
• » Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiye, İstanbul 1318, 1321.
• » Sarıkoyuncu, Ali, Milli Mücadelede Din Adamları, II, Ankara 1997.
• » Şefik Ârif, Türkiye’nin Sıhhî İctimâî Coğrafyası: Urfa Vilâyeti, İstanbul 1341.
• » Şemseddin Sâmi, Kâmûsü’l-A‘lâm, II, İstanbul 1306.
• » Turan, Ahmet Nezihi, XVI. Yüzyılda Ruha (Urfa) Sancağı, Şanlıurfa 2005.
• » Urfalı Mehmed Fâzıl, “Urfa Şairleri”, Anadolu Mecmuası, sy. 9-11 (1341).
• » Yediyıldız, Bahaeddin, XVIII. Yüzyılda Türkiye’de Vakıf Müessesesi, Ankara 2003.