ARİSTOKRATİK İSLAM VE HALK İSLAMI AYRIMINDA MEVLÂNA

Yıl 2008, Sayı: 11, 175 - 188, 01.12.2008

Mustafa Tekin

Öz

Sosyal tabakalaşma tarih boyunca tüm toplumlarda gözlene gelmiştir. Bilindiği gibi ekonomi, eğitim vb. farklı kriterlere göre farklı sosyal kategoriler bulunmaktadır. Avam ve havas şeklindeki tabakalaşma, Müslüman toplumlarda en meşhur ve en başta gelenlerinden birisidir. İslam bu kategorilerde farklı biçimde yorumlanmıştır. Klasik Müslüman âlimleri avam ve havas şeklindeki tabakalaşmayı kabul ederler. Onlara göre, havas bazı bilgileri avamla paylaşmamalıdır. İslam tasavvuf geleneğinde önemli bir isim olan Mevlâna Celâleddin Rûmi de benzer bir ayrımı kabul etmektedir. Mevlâna’nın İslam yorumu aristokratik bir tarza uymaktadır. Biz bu makalede Mevlâna’nın aristokratik bir İslam anlayışına sahip olduğunu iddia etmekte; makale boyunca bu iddiamızı sınamaktayız

Anahtar Kelimeler

Mevlâna, Sosyal tabakalaşma, Aristokratik İslam, Halk İslamı, havas-avam

Mawlana in Distinction Between Aristocratic Islam and Folk Islam

Öz

Social stratification has been observed in all societies throughout the history. There are different social categories according to different criterions like economy, education i.e. Distinction like lower class and upper class is the most famous and most prominent one in the Muslim societies. Islam was interpreted in different ways in these categories. Classical Muslim Scholars accepted the distinction as lower and upper classes. For them, upper class must not share some knowledge with lower classes. Mawlana who is an important name in Islamic mystical tradition accepted a similar distinction. He interprets Islam in an aristocratic way. We claim that Mawlana has an aristocratic perception of Islam

Anahtar Kelimeler

Mawlana, Social stratification, Aristocratic Islam, Folk Islam, upper-lower classes

Kaynakça

• » Aydın, Mustafa; İlk Dönem İslam Toplumunun Şekillenişi, İst., Pınar Yay., 1991.
• » Bilgiseven, Amiran Kurttan; Genel Sosyoloji, 4. baskı, İst., Filiz Kitabevi, 1983.
• » el-Câbiri, Muhammed Âbid; Arap-İslam Kültürünün Akıl Yapısı-Arap İslam Kültüründeki Bilgi Sistemlerinin Eleştirel Bir Analizi, Çev. Burhan Köroğlu-Hasan Hacak-Ekrem Demirli, 2. baskı, İst., Kitabevi Yay., 2000.
• » Can, Şefik; “Hz. Mevlâna’nın Sûreti ve Sîreti”, 6. Millî Mevlâna Kongresi, Konya, S.Ü. Yay., 1993.
• » Canatan, Kadir; “İslam Kültürünün Sosyolojik Pîramidi”, Bilgi ve Hikmet, S. 10, İst., 1995.
• » Çam, Ömer; “Mevlâna’nın Etkileri, Ritm Psikolojisi ve Seması”, 4. Millî Mevlâna Kongresi, Konya, S.Ü. Yay., 1991.
• » Çelik, Ömer; “Dini Bilgi, Dini Fenomen ve İslam’ın Kategorikleş(tiril)mesi”, Bilgi ve Hikmet, S. 10, İst., 1995.
• » Dönmezer, Sulhi; Sosyoloji, 9. baskı, Ankara, Savaş Yay., 1984.
• » Eflâki, Ahmed; Âriflerin Menkıbeleri, Çev. Tahsin Yazıcı, c. 1, İst., M.E.B. Yay., 1989.
• » Gazali, İhyau Ulumiddin, Çev. Ahmet Serdaroğlu, c. 3, İst., Bedir Yay., 1974.
• » Gellner, Ernest; Postmodernizm, İslam ve Us, Çev. Bülent Peker, Ankara, Ümit Yay., 1994.
• » Gölpınarlı, Abdülbaki; Mesnevî ve Şerhi, c. 1, 2. baskı, Ankara, Kültür Bakanlığı Yay., 1989.
• » ………, Mevlâna Celâleddin-Hayatı, Felsefesi, Eserleri, Eserlerinden Seçmeler, 3. baskı, İst., İnkılap Kitabevi, 1959.
• » Gürkan, Kazım İsmail; “Mevlâna”, Türk Yurdu, c.3, İst., 1964.
• » Hodgson, M.G.S.; İslam’ın Serüveni-Bir Dünya Medeniyetinde Bilinç ve Tarih, Çev. Ali Varlı- Metin Karabaşoğlu, c.2, İst., İz Yay., 1995.
• » Işın, Ekrem; “Modernleşme Çağında Mevlevîlik: Siyaset, İdeoloji ve Örgütlenme”, X. Milli Mevlâna Kongresi-I, Konya, S.Ü. Yay., 2002.
• » Karaismailoğlu, Adnan; “Mesnevî’de ‘Sûret’ ve ‘Mana’ Kavramları”, 9. Milli Mevlâna Kong- resi, Konya, S.Ü. Yay., 1998.
• » Kayaoğlu, İsmet; Mevlâna ve Mevlevîlik, Konya, Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay., 2002.
• » Kemerlioğlu, Eyüp; Toplumsal Tabakalaşma ve Hareketlilik, Erzurum, y.y., 1990.
• » Nasr, S. Hüseyin; İslam Sanatı ve Maneviyâtı, Çev. Ahmet Demirhan, İst., İnsan Yay., 1992.
• » Rûmi, Mevlâna Celâleddin; Fihi Mafih, Çev. M. Ülker Anbarcıoğlu, 5. baskı, İst., M.E.B. Yay., 1990.
• » …….., Mesnevî, Çev. Veled İzbudak, c. 4, İst., M.E.B. Yay., 1991.
• » …….., Divan-ı Kebir, Çev. Abdülbaki Gölpınarlı, c. 5, İst., M.E.B. Yay., 1957.
• » …….., Mecâlis-i Seb’a, Çev. Abdülbaki Gölpınarlı, İst., Yeni Kitap Yay., 1965.
• » …….., Rubâiler, Çev. Abdülbaki Gölpınarlı, İst., Remzi Kitabevi, 1964.
• » Şafak, Yakup; “Tasavvufi Şiirde Mecâzi Anlatım”, 7. Milli Mevlâna Sempozyumu, Konya, S.Ü. Yay., 1996.
• » Tahiru’l-Mevlevî, Şerh-i Mesnevî, 2. baskı, c. 10, İst., Selam Yay., 1971, s. 539