From Ideological Reading to Scientific Level: Sheik Bedreddin b. Qadi h Bedreddin b. Qadi Simawna Rebellion

Yıl 2009, Sayı: 13, 181 - 198, 01.12.2009

Ali Kozan

Öz

Sheikh Bedreddin was one of the well known persons who came into prominence took place in Ottoman history. This character, mentioned his name in the organization period of Ottoman Empıre and in addition to this the chaotic atmosphere caused by the ınterregnam period, has been the matter of many subjects up to now and so he still distinguishes himself with his popularity as a character. His name was mentioned in a rebellion and he took place in an action against Ottoman authority. The rebellion movement that is only mentioned with its name, being one that is out off the argued subject of Otoman political history mostly it has been come into the material in the field of ideolojical history. In this regards, our study aims to show the real position of this revolt in history in a reliable way which was speclated in different periods

Anahtar Kelimeler

Sheikh Bedreddin, Sheikh Bedreddin Revolt, İdeological Reading

İDEOLOJİK OKUMALARDAN BİLİMSEL ZEMÎNE: SİMAVNA KADISIOĞLU ŞEYH BEDREDDİN İSYÂNI

Öz

Osmanlı tarihinde yer alan şahsiyetler içerisinde fikirleri ve eylemleri ile öne çıkan önemli sîmalardan biri de Şeyh Bedreddin’dir. Osmanlı Devleti’nin teşekkül devresinde ve bununla birlikte Fetret Devri’nin yarattığı kaotik ortamda adından söz ettiren bu kimlik, günümüze değin birçok çalışmaya konu olmuş ve bu yönüyle hâlâ tazeliğini koruyan bir olgu olarak kendini göstermiştir. Adı, bir isyân hareketiyle anılmış ve Osmanlı otoritesine karşı bir hareketin içerisinde yer almıştır. Ancak adıyla anılan isyân hareketi, Osmanlı siyasî tarihinin tartışılan konularından biri olma özelliğinin dışında, daha çok ideolojik tarih alanına malzeme haline getirilmiştir. Bu bağlamda çalışmamız, farklı dönemlerde üzerine değişik yorumlar yapılan bu isyânın, tarih içerisindeki gerçek konumunun sağlıklı bir şekilde ortaya konulması amacını taşımaktadır

Anahtar Kelimeler

Şeyh Bedreddin, Şeyh Bedreddin İsyânı, İdeolojik Okuma

Kaynakça

• Kaynaklar Kaynaklar Kaynaklar
• » Abdülhay b. El-İmâdî, Şezerâtü’z-Zeheb, Merkezü’l-Mevsûati’l Âlimiyye, tarih yok, c. 6.
• » Akan, Mehmet, Hikâye-i Mahmud Bedreddin, Hacan Yayınları, Ankara 1986.
• » Akgündüz, Ahmet Osmanlı Hukukuna Giriş ve Fatih Devri Kânunnâmeleri, Fey Vakfı Yayınla- rı, İstanbul 1990.
• » Anıl, Yaşar Şahin, Osmanlı Dönemi’nde İki Dava: Şeyh Bedreddin ve Midhat Paşa Davaları, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1995.
• » Anonim Tevârîh-i Âl-i Osman, Giese neşri, haz. Nihat Azamat, MÜEFY, İstanbul 1992.
• » Asena, Orhan, Simavnalı Şeyh Bedreddin, Toplum Yayınları, Ankara 1969.
• » Âşıkpaşaoğlu Ahmed Âşıkî, Tevârîh-i Âl-i Osman, haz. Çiftçioğlu N. Atsız, Türkiye Yayınevi, İstanbul 1949.
• » Atay, Tayfun, “Çözümlenememiş Bir Tarih Sorunu: Şeyh Bedreddin”, Sosyal Bilimleri Yeni- den Düşünmek, Metis Yayınları, İstanbul 1998.
• » Baldemir, Hamit, Şeyh Bedreddin’in Toplumsal Düzeni, Nam Yayıncılık, İstanbul 1995.
• » Baldıck, Julıan, Mistik İslam-Sufizme Giriş, Birey Yayıncılık, İstanbul 2002
• » Balivet, Michel, Şeyh Bedreddin, çev. Ela Güntekin, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2000.
• » Batur, Suat, “Esat Korkmaz’ın Özgün Çalışması Şeyh Bedreddin ve Vâridât”, Serçeşme, Ocak-Şubat 2007, Sayı:26,
• » Bozbağlı, Sabiha, İhtilaller ve Darbeler Tarihi, Yirminci Yüzyıl Yayınları, İstanbul 1966.
• » Cem, İbnüttayyar Semahaddin, “Vâridât ve Şeyh Bedreddin”, Türk Düşüncesi, c. 5, Sayı: 27, 1 Şubat 1956.
• » Cem, İbnüttayyar Semahaddin, İslâm İlahiyatında Şeyh Bedreddin, Üçdal Neşriyat, İstanbul 1966. ————
• John Tosh, Tarihin Peşinde, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1997, s.22.
• » Cerrahoğlu, Abdurrahman, Şeyh Bedreddin Meselesi, Çığ Yayınları, İstanbul 1966.
• » Çubukçu, İbrahim Agâh, İslam Düşünürleri, AÜİF Yayınları, Ankara 1983.
• » Çubukçu, İbrahim Agâh, Türk Düşünce Tarihinde Felsefe Hareketleri, AÜİF Yayınları, nr 174, Ankara 1986.
• » Danişmend, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, Türkiye Yayınevi, c. I, İstanbul 1971.
• » Dedebaba, Bedri Noyan, Bütün Yönleriyle Bektaşilik, Ardıç Yayınları, Ankara 1999.
• » Dindar, Bilal, “Bedreddin Simavî”, TDVİA, İstanbul 1992, c.5, s. 331-334.
• » Dukas, M., Bizans Tarihi, terc. Mirmiroğlu, Türk Fetih Derneği İstanbul Enstitüsü Yayınları, İstanbul 1956.
• » Edirneli Oruç Beğ, Oruç Beğ Tarihi, haz. N. Atsız, Tercüman 1001 Temel Eser-5, baskı yeri yok.
• » el-Leknevî, el-Fevâidü’l-Behiyye fî Terâcimi’l-Hanefiyye, Kahire 1324.
• » Eyüboğlu, İsmet Zeki, Şeyh Bedreddin ve Vâridât, Der Yayınları, İstanbul 1980.
• » Fındıkoğlu, Ziyaeddin Fahri, İktisat Sosyolojisi Bakımından Sosyalizm (Şeyh Bedreddin), c. I, Türk Kültür Yayını, İstanbul 1976.
• » Fiş, Radi, Ben de Halimce Bedreddinem, Yön Yayıncılık, İstanbul 1988.
• » Gelibolulu Mustafa Âlî, Kitâbü’t-Târihi Künhü’l Ahbâr, Kayseri Raşid Efendi Ktp. nr 920.
• » Gökbilgin, Tayyib, Osmanlı Müesseseleri Teşkilatı ve Medeniyeti Tarihine Genel Bakış, İs- tanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Numara 2272, İstanbul 1977.
• » Gürsel, Nedim, “Thomas Müntzer, Şeyh Bedreddin, Nazım Hikmet”, Toplum ve Bilim Dergi- si, Sayı: 4, İstanbul 1978.
• » Hâfız Halil bin İsmail bin Şeyh Bedreddin Mahmud, Menâkıb-ı Şeyh Bedreddin bin Kâdî İs- râil, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Taksim Atatürk Kitaplığı, Muallim Cevdet Yazmaları, nr K 157.
• » Hanhan, Ziya “Şeyh Bedreddin I”, Tarih Konuşuyor, c. 8, Sayı: 52, 1968.
• » Hanhan, Ziya “Şeyh Bedreddin II”, Tarih Konuşuyor, c. 8, Sayı: 53, 1968.
• » Hayreddin ez-Ziriklî, el-A’lâm: Kâmûs-ı Terâcîm, c. 8, 1969.
• » Hoca Sâdeddin, Tâcü’t-Tevârîh, Tabhâne-i Âmire, c. I, İstanbul 1279.
• » Imber, Colın “Paul Wittek’s «De la défaite d’Ankara á la prise de Constantinople»”, OA 5, Enderun Kitabevi, İstanbul 1986.
• » İbn Arabşah, Ukûdü’n-Nâsiha; Takiyüddîn İbn Abdilkadir et-Temîmî Efendi’nin Tabakât-ı Hanefiyye’si içinde,Veliyüddin Efendi Ktp. nr 1609.
• » İbn Hacer el-Askalânî, ed-Dürerü’l-Kâmine, Dârü’l Kütübi’l Hadisiyye, 1966, c. 2.
• » İbn Hacer el-Askalânî, İnbâü’l-Gumr bi-Ebnâi’l-Umr, Dârü’l Kütübi’l İlmiyye, Beyrut 1986, c. 3.
• » İdris-i Bitlîsî, Heşt Bihişt, Süleymaniye Esad Efendi Ktp., nr 2197.
• » Kaygusuz, Bezmi Nusret, Şeyh Bedreddin Simavenî, İhsan Gümüşayak Matbaası, İzmir 1957.
• » Kaygusuz, İsmail, Görmediğim Tanrı’ya Tapmam?, Alev Yayınları, İstanbul 1996.
• » Kısslıng, H.J., “Badr al-Dîn b. Kâdî Samawna”, EOI, c. I, Leiden 1960.
• » Konyalı, İbrahim Hakkı, “Stalin’in Şeyh’i Bedreddin Simavî”, Tarih Hazinesi, Sayı: 1, 15 Ka- sım 1950.
• » Korkmaz, Esat, Şeyh Bedreddin ve Vâridât, Anahtar Kitapları, İstanbul 2007, s. 74.
• » Küçük, Abdurrahman, Dönmeler Tarihi, Rehber Yayınları, Ankara 1990.
• » Lütfi Paşa, Tevârîh-i Âl-i Osman, musahhih. Hafız Ali, Matbaa-i Âmire, İstanbul 1341.
• » Mehmed Murad, Târih-i Ebu’l-Fâruk, nşr. Ömer Faruk, c. I, Matbaa-i Âmidî, (baskı yeri yok) 1325.
• » Mehmed Neşrî, Kitâb-ı Cihannümâ, yay. Faik Reşit Unat-M. Altan Köymen, c. I, TTK, Ankara 1987.
• » Miroğlu, İsmet, “Fetret Devrinden II. Bayezid’e Kadar Osmanlı Siyasî Tarihi”, Doğuştan Gü- nümüze Büyük İslam Tarihi, C. 10, Çağ Yayınlar, İstanbul 1986.
• » Müneccimbaşı Ahmed Efendi, Sahâifu’l-Ahbâr, terc. Nedim Efendi, Matbaa-i Âmire, c. III, İstanbul 1285.
• » Ocak, Ahmet Yaşar, Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler(15.-17. Yüzyıllar),Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1999.
• » Orhon, Orhan Seyfi, “ Şeyh Bedreddin”, Son Havâdis, 29 Kasım 1969.
• » Öz, Baki, Osmanlı’da Alevi Ayaklanmaları, Ant Yayınları, İstanbul 1992.
• » Öztuna, Yılmaz, Büyük Türkiye Tarihi, Ötüken Yayınevi, c. 2, İstanbul 1977.
• » Ran, Nazım Hikmet, Benerci Kendini Niçin Öldürdü? Şiirler 2, Adam Yayınları, İstanbul 1998.
• » Severcan, Şefaettin, “Şeyh Bedreddin Olayı”, Türkler, c. 9, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 270.
• » Solakzâde Mehmed Hemdemî, Târîh-i Solakzâde, Mahmut Beğ Matbaası, İstanbul 1297.
• » Su, Ruhi, Şeyh Bedreddin Destanından, Şiirler-Türküler Köroğlu Albümü, Ada Yayıncılık, İs- tanbul 1993.
• » Şemseddin Sâmi, Kâmusu’l-A’lâm, Mihran Matbaası, c. II, İstanbul 1306.
• » Taşköprülüzâde, Mevzû’âtu’l-Ulûm, terc. Kemâleddin Mahmud Efendi, İkdam Matbaası, c. I, İstanbul 1313.
• » Taşköprülüzâde,eş-Şakâiku’n-Nu’maniyye,(Mecdî Tercümesi), Dersaâdet Çağrı Yayınları, c. I, » İstanbul 1989,
• » Timuroğlu, Vecihi, Simavne Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin ve Vâridât, Başak Yayınları, İstanbul 1981.
• » Tosh, John, Tarihin Peşinde, çev. Özden Arıkan, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1997.
• » Toy, Erol, Azap Ortakları, May Yayınları, İstanbul 1973.
• » Umar, Bilge Türkiye Halkının Ortaçağ Tarihi, İnkılap Yayınevi, İstanbul 1998.
• » Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, TTK Basımevi, c. I, Ankara 1994,
• » Werner, Ernst, Büyük Bir Devletin Doğuşu II-Osmanlılar (1300-1481), çev. Yılmaz Öner, Alan Yayınları, İstanbul 1988.
• » Werner, Ernst, Şeyh Bedreddin ve Börklüce Mustafa, Kaynak Yayınları, İstanbul 2006.
• » Wittek, Paul, “Ankara Bozgunundan İstanbul’un Zaptına”, çev. Halil İnalcık, Belleten, c. VII, Sayı: 27, Ankara 1943.
• » Yaltkaya, M. Şerafeddin, Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedredin, haz. Hamit Er, Kitabevi, İstan- bul 1994.
• » Yavuz, Hilmi, Bedreddin Üzerine Şiirler, Cem Yayınları, İstanbul 1975.
• » Yelkenci, Raif, “Şeyh Bedreddin”, Tarih Dünyası, c. 2, Sayı: 18, 31 Aralık 1950; c. 2, Sayı: 19, 15 Ocak 1951; c. 2, Sayı: 20, 1 Şubat 1951; c. 3, Sayı: 21, 15 Şubat 1951; c. 3, Sa- yı: 22, 1 Nisan 1951; c. 3, Sayı: 24, 1 Eylül 1951, s. 1025.
• » Yener, Cemil, Şeyh Bedreddin-Vâridât, Elif Yayınları, İstanbul 1970.
• » Yerasimos, Stefanos, Az Gelişmişlik Sürecinde Türkiye, çev. Babür Kuzucu, Gözlem Yayınla- rı, İstanbul 1980.
• » Yetkin, Çetin, Türk Halk Eylemleri ve Devrimler, Ümit Yayıncılık, Ankara 1996.
• » Yılmaz, Durali, Şeyh Bedreddin (Sûfî İsyanı), Bakış Yayınları, İstanbul 2001.
• » Yurdaydın, Hüseyin Gazi, İslâm Tarihi Dersleri, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayın- ları nr. 182, Ankara 1998.
• » Yüksel, Müfid, Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin, Bakış Yayınları, İstanbul 2002.
• » ez-Ziriklî, Hayreddin, el-A’lâm: Kâmûs-ı Terâcîm, 1969, c. VIII.