GALATA MEVLEVİHANESİ SON ŞEYHİ AHMED CELALEDDİN DEDE’NİN MEVLEVİLİK TARİHİNE IŞIK TUTAN ŞİİRLERİ

Yıl 2009, Sayı: 13, 133 - 148, 01.12.2009

Gülgûn Yazıcı

Öz

Galata Mevlevihanesi son şeyhi Ahmed Celaleddin Dede, yaşadığı dönemin kıdem ve irfan itibarıyla en büyük Mevlevisi olarak değerlendirilmiştir. Naathan, neyzen ve aynı zamanda bir şair olan, Arapça, Farsça, Türkçe olmak üzere üç dilde şiirler yazan Ahmed Celaleddin Dede’nin bir Divan’ı olup olmadığı konusunda kaynaklarda çelişkili ifadeler yer almaktadır. Tarafımızdan tespit edilen tek nüshası Milli Kütüphane FB 424 numarada kayıtlı olan Divan, Ahmed Celaleddin Dede’nin hem kendi hayatı ve yakın çevresi hem de devrinin Mevlevi şeyh ve sanatkârları hakkında yazdığı şiirlerle 19.-20. yüzyıl Mevlevilik kültürü ve tarihini aydınlatan çok önemli bir kaynaktır. Meşrutiyet, adalet ve özgürlük, cahil şeyhler, tekkelerin kapanması vb. konulara dair şiirlerle de 20. yüzyılda bir Mevlevi şeyhinin sosyal ve siyasi hadiselere bakış açısını yansıtması dolayısıyla bu Divan, yakın dönem sosyal tarihimizi tanımak açısından da son derece önemlidir. Makalemizde son dönem Mevlevilerinden Ahmed Celaleddin Dede’nin Divanı devrin sosyal, siyasi ve kültürel tarihine ışık tutan yönleri açısından değerlendirilecektir

Anahtar Kelimeler

Galata Mevlevihanesi, Ahmed Celaleddin Dede, Mevlevilik tarihi

Poetry Enlightening the History of the Mavlaviya by Shaykh Ahmed Jalal al-Din Dede, the Last Master of the Galata Mavlavi Lodge

Öz

Ahmed Jalal al-Din Dede, the last shaykh of the Galata Mavlavi lodge, was a poet who wrote in Arabic, Persian, and Turkish as well as a naat-khan and a reed-flute player. The only available copy of his divan is in the Turkish National Library with the record number of FB 424. This divan is an important and enlightening source of the 19th and 20th centuries of Mavlavi history and culture and the poems provide information about his life, surroundings, contemporary Mavlavi shaykhs and artists. His poetry’s subjects included his ideas about constitutionalism, justice and freedom, ignorant shaykhs, the legal ban on the religious institutions, etc. which is reflective of his perspective as a 20th century Mavlavi shaykh on the social and political issues. His divan is very significant also to learn about the contemporary social history. In this article, we tried to evaluate the Mavlavi order’s master Ahmed Jalal alDin Dede’s divan from social, political, and cultural history perspectives

Anahtar Kelimeler

Galata Mavlavi Lodge, Ahmed Jalal-al-Din Dede, History of Mavlaviya

Kaynakça

• aynaklar: aynaklar: » Ahmed Celaleddin, Şiir Defteri, Milli Ktp. FB. 424 » Erdemir, Avni, Anadolu Sahası Musikişinas Divan Şairleri, TÜSAV, 1999 » Ergun, Sadettin Nüzhet, Türk Musikisi Antolojisi, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi
• Yay., İst. 1943 » Ergun, Sadettin Nüzhet, Türk Şairleri,,,, C.I, İstanbul 1945 » Feridun Nafiz Uzluk’a Gönderilen Mevlevi Mektupları (yay. haz. Yakup Şafak, Yusuf Öz), Konya 2007 » Galitekin, Ahmet Nezih “Şeyh Ahmed Celaleddin Baykara Dede Efendi (1853-1946)”, Yedi
• İklim, C.5, S.41 (Ağustos 1993) » Hüseyin Vassaf, Sefine-i Evliya (haz. Mehmet Akkuş-Ali Yılmaz), İst. 2006 » İnal, Mahmut Kemal, Son Asır Türk Şairleri (haz. Müjgan Cunbur), C.I, AKMB Yay., Ankara 1999 » Tuman, Nail, Tuhfe-i Nailî, (Tıpkıbasımı Haz. M. Tatcı-C. Kurnaz), Ankara 2001 » Uçman, Abdullah, “Ahmed Celaleddin Dede”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1989, C.II, s.53 » Uzluk, Şehabettin, “Galata Mevlevihanesi ve Şeyh Ahmed Celaleddin Baykara Dede Efen
• di”, 3. Milli Mevlana Kongresi (Tebliğler), Konya 1989, s.297-300. » Üstek, Rüşdi, “Celaleddin Dede Efendi”, İstanbul Ansiklopedisi, C.6, İst. 1963.