ENDÜLÜS YAHUDİLERİ VE İSLAM KÜLTÜR VE BİLİMİNİN AVRUPA’YA GEÇİŞİNDE OYNADIKLARI ROL

Yıl 2009, Sayı: 13, 51 - 68, 01.12.2009

Şevket Yıldız

Öz

Avrupa’da XII. yüzyılda, bizzat papaların ve Hıristiyan kralların teşvik ve destekleriyle İslam dünyasının bilimsel birikimi incelenmeye başlanmış ve ileri gelen rahiplerin öncülüğünde tercüme enstitüleri kurulmuştur. Daha sonra Avrupa üniversitelerinin kuruluşuna ön ayak olacak olan bu çeviri enstitülerinde çok sayıda mütercim görevlendirilmiştir. XII. asırda Toledo’da XIII. asırda ise Seville’de kurulan çeviri okullarında başta felsefe, astronomi ve tıp alanlarında olmak üzere başlıca eserler Arapça’dan Latince ve diğer Avrupa dillerine çevrilmiştir. İspanya’da parlayan çeviri faaliyetleri Endülüs kültürü ile doğrudan ilişkilidir. Endülüs kültür ve medeniyeti, Avrupa’da başlayan çeviri hareketinin merkezi ve bilimsel hareketliliğin beşiği olmuştur. Uzun süreden beri Arapça konuşup yazarak Endülüs kültürü içerisinde önemli bir yer edinen âlimler reconquista döneminde İspanya krallarının başlattığı çeviri hareketinin en önemli aktörleri olmuşlardır. Endülüs’te yetişen Müslüman, Yahudi ve Hıristiyan bilim adamları da kilisenin öncülük ettiği bu tercüme bürolarında görev yapmışlardır

Anahtar Kelimeler

Endülüs, Yahudi, Mütercim, Avrupa, Çeviri

The Jews of al-Andalus and Their Role in Transferring the Islamic Culture and Science to Europe

Öz

In 12th century, scientific accumulation of Islamic world started to be examined in Europe with special encouragement and support from Popes and Christian kings, and clergymen pioneered in founding translation institutes. Many translators were employed in these institutes which would lead to te first European universities. In these institutes founded in 12th and 13th centuries in Toledo and Seville respectively, basic sources of philosophy, astronomy and medicine were mainly translated from Arabic to Latin and other European languages. These activities which started in Spain had close connection with Andalusia culture. Andalusia was centre of the translation activities and cradle of scientific studies for Europe. The most important actors of translation which was started by Spanish kings during the reconquista were scholars who had been speaking and writing in Arabic in Andalusia. Many Muslim, Jewish and Christian scholars were employed in these institutes which were pioneered by Church

Anahtar Kelimeler

Al-Andalus, Jews, Translator, Europe, Translating

Kaynakça

• Kaynaklar: Kaynaklar: Kaynaklar:
• » Akîkî, Necip, el-Müsteşrikûn, Dâru’l-Maârif, ( Genişletilmiş 3. baskı), Mısır 1964, I-III.
• » Altmann, Alexander, “Judaism and World Philosophy”, The Jews: Their History, Culture and Religion, (Ed. Louis Finkelstein), Volume 1, Harper and Brother Publishers, New York, ————
• Singer, agm., s. 1402-1403. 1960, s. 954-993.
• » Braudel, Fernand, Uygarlıkların Grameri, (çev. M. Ali Kılıçbay), İmge Kitabevi, Ankara, 2001.
• » Burman, Thomas E., “Tafsîr and Translation: Traditional arabic Quran Exegesis and The La- tin Qurans of Robert of Keton and Mark of Toledo”, Speculum, vol.73, no.3, Jul.1998, s. 703-732.
• » Burnett, Charles, “The Translating Activity In Medieval Spain”, The Legacy of Islamic Spain, (ed. Salma Khadra Jayyusi), Volume 1, Brill, Leiden 1994, s. 1036–1058.
• » Cardini, Franco, Avrupa ve İslam, (çev. Gürol Koca), Literatür Yayınları, İstanbul, 2004.
• » Castiglioni, Arturo, “The Contribution of The Jews to Medicine”, The Jews: Their History, Culture and Religion, (Ed. Louis Finkelstein), Volume 1, Harper and Brother Publishers, New York, 1960, s. 1349-1376.
• » Cutler, Allan, “Peter The Venerable and Isam”, Journal of American Oriental Society, Vol.86, No.2, (Apr-June 1996), 184-198.
• » Dannenfelt, Karl H., “The Reneissance Humanists and Knowledge of Arabic”, Studies in the Reneissance, Vol. 2, 1995, 96-117.
• » Endress, Gerhard, An Introduction to Islam, (çev. Carole Hillenbrand), Edinburgh University Pres, 1994.
• » Eroğlu, Ahmet Hikmet, Osmanlı Devletinde Yahudiler, Alperen Yayınları, Ankara 2000.
• » Gabrieli, F., “İlmî ve Edebî Tesirlerin Batı Avrupa’ya İntikali”,(çev.İlhan Kutluer), İslam Tarihi Kültür ve Medeniyeti, (ed. P.M.Holt, A.K.S.Lambton, B.Lewis), Kitabevi, İstanbul, 1997. c. IV, s. 423-461.
• » Galanti, Avram, “İbranice’ni Gelişmesine Arapça’nın Katkısı”, Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, (Sadeleştiren Nurettin Ceviz, Musa Yıldız),Yıl: 5, Sayı: 16, Kış 2005, Ankara, s. 92–93.
• » Glick, Leonard B., Abraham’s Heirs, Jews and Christians in Medieval Europe, Syracuse University Pres, New York 1999.
• » Haskins, Charles H., “Arabic Science in Western Europe”, Isis Vol: 7, No: 3, 1925, s. 478- 485.
• » Hegyi, O, “Minority and Restricted Uses of the Arabic Alphabet: The Aljamiado Phenomenon”, Journal of the American Oriental Society, Vol. 99, No. 2, Nisan-Haziran 1979, s. 262-269.
• » Hill, Donald R., İslamic Science and Engineering, Edinburgh University Press, 1993, s. 9- 14.
• » Hitti, Philip K., Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, (çev. Salih Tuğ), İstanbul, 1980, III.
• » Hourani, Albert, Batı Düşüncesinde İslam, (çev. Mehmed Kürşad Atalar), Pınar yy., İstanbul, 1996.
• » Hüseyin, Âsaf, “Oryantalizmin ideolojisi”,(çev. Bedirhan Muhib), Oryantalistler ve İslamiyatçılar (ed. Asaf Hüseyin, Robert Olson, Cemil Kureşî), İnsan yy., İstanbul, 1989, 15-35.
• » Julio Samso ve Hamid Berrani, “World Astrology In Eleventh Century Al-Andalus”, Journal of Islamic Studies, 10.3 (1999), pp. 293-312.
• » McKeon, Richard, “The Organization of Sciences and The Relations of Cultures In the Twelf and Thirteenth Centuries”, The Cultural Context of Medieval Learning, (ed. John Emery Murdoch and Edith Dudley Sylla), D.Reidell Publishing Company, Boston, 1975, Volume XXVI, s. 151-191.
• » Meisami, Julie Scott, “Arabic Culture and Medieval European Literature”, Journal of The American Oriental Society, Vol: 11, No: 2, Nisan-Haziran 1991, 343-351
• » Özdoğan, M. Akif, “Abbasiler Dönemi Tercüme Faaliyetlerinin Arap Edebiyatına Etkisi”, Nüs- ha, yıl: V, sayı: 16, Kış 2005, s. 35-49.
• » Scheindlin, Raymond P., “The Jews in Muslim Spain”, The Legacy of Muslim Spain, (ed. Salma Khadra Jayyusi), Volume 1, Brill, Leiden 1994, 189-200.
• » Sezgin, Fuat, İslam Kültür Dünyasının Bilimler Tarihindeki Yeri, TÜBA, Ankara 2004.
• » Sezgin, Fuat, Muhadarât fi Tarihi’l-Ulûmi’l-Arabiyye ve’l-İslamiyye, Almanya, Frankfurt, 1984, c. I, s. 115-130.
• » Singer, Charles, “Science and Judaism”, The Jews: Their History, Culture and Religion, (Ed. Louis Finkelstein), Volume 1, Harper and Brother Publishers, New York, 1960, s. 1376- 1429.
• » Singerman, Robert, Jewish Translation History, John Benjamins Public Company, Amster- dam/Philadelphia, 2002.
• » Southern, Richard W., Ortaçağ Avrupasında İslam Algısı, (çev.Ahmet Aydoğan), Yöneliş, İs- tanbul, 2000.
• » Stasolla, Maria G., “Frédéric II et le Monde Musulman”, Islamochristiana, 25(1999), 67-86.
• » Şerif, M. M., “Muslim Philosophy and Western Thought” İkbal, c. VIII, sayı. 1, Lahor 1959, s. 1–14.
• » Thorndike, Lynn, “John of Seville”, Speculum, Vol. 34 No. 1, Ocak 1959, s. 20-38.
• » Ülken, Hilmi Ziya, İslam Medeniyetinde Tercümeler ve Tesirleri, Vakıf Basımevi, İstanbul, 1948, s. 180-200.
• » Ülken, Hilmi Ziya, “İslam Düşüncesinin Batıya Etkisi”, (çev. Mahmut Alper Tuğsuz), İslam Düşüncesi Tarihi, (ed. M.M. Şerif/Turkish ed. Mustafa Armağan), İnsan yy., İstanbul, 1991, c. IV, s. 143-180.
• » Wasserstein, David J., “Samuel İbn Naghrila ha-Nagid and Islamic Historiography in Al- Andalus”, Al-Qantara, 14:1, 1993, p.109-125.
• » Watt, W. Montgomery, The Influence of Islam on Medieval Europe, Edinburgh University Press, 1972.
• » Zağferanî, Haîm, Yehûdü’l-Endelüs ve’l-Mağrib, (Fransızca’dan çeviren Ahmed Şahlan), I-II, Marsam, Ribat 2000.