ENDÜLÜS’TE BİR HADİS VE FIKIH ÂLİMİ: İBN HAZM

Yıl 2009, Sayı: 14, 38 - 54, 01.12.2009

Zekeriya Güler

Öz

İslâm medeniyetinin önemli bir parçası olan Endülüs’ün, hadis ve fıkıh ilminin gelişmesinde ve yayılmasında özel bir yeri vardır. “Endülüs’te Bir Hadis ve Fıkıh Âlimi: İbn Hazm” konulu bu makalede giriş, hayatı, ilmî ve ahlâkî kişiliği, usûlü, bazı görüşleri, bazı referansları, eserleri, vefatı ve sonuç başlıkları altında İbn Hazm tanıtılmıştır. Zâhirî ekolü benimsemiş olan İbn Hazm (456/1063), başta hadis ve fıkıh ilmi olmak üzere kendisinden müstağni kalınamayacak çok yönlü ve köşe taşı bir âlim olduğu kadar, şiir, gazel, edebiyat ve düşünceleriyle sıra dışı ve müstesna bir şahsiyettir. Onun, siyaset/yöneticilik tecrübesi de olmuştur. İbn Hazm, özellikle el-Muhallâ bi’l-âsâr, el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm, Tavku’l-hamâme ve el-Ahlâku ve’s-siyer fî müdâvâti’n-nüfûs adlı eserleriyle dünyanın dört bir yanında tanınmış, coşku ve heyecan uyandırmıştır

Anahtar Kelimeler

İbn Hazm, Hadis, Fıkıh, Zâhirî, el-Muhallâ, el-İhkâm

Ibn Hazm: One Muhaddith and Faqih in Andalusia

Öz

As an important part of Islamic civilisation, Andalusia has a special portion in the development and expension of hadith and fiqh. In this article, Ibn Hazm has been introduced in different ways. Ibn Hazm (456/1063), as a Zahiri school member, is an exceptional and eminent scholar in Hadith and Islamic Law as well as poetry and literature. He is well-experienced in politics and administration too. Among his works, especially al-Muhalla bi’l-Athar, al-Ihkam fi Usul al-Ahkam, Tavq al-Hamama and al-Ahlaq wa al-Siyar fi Mudawanat al-Nufus were very well-known all over the world with enthusiasm and excitement

Anahtar Kelimeler

Ibn Hazm, Hadith, Fiqh, Zahiri, al-Muhalla, al-Ihkam

Kaynakça

• aynaklar: aynaklar: » Ahmed Muhammed Şâkir, el-Bâisü’l-hasîs şerhu İhtisâr-i ulûmi’l-hadîs, Beyrut, ts. » Aliyyü’l-Kârî, Ebu’l-Hasen Nûreddîn, el-Masnû’ fî ma’rifeti’l-hadîsi’l-mevdû’ (thk. Abdülfettâh
• Ebû Gudde), Beyrut 1414/1994. » Apaydın, H. Yunus, “İbn Hazm”, DİA, XX, 39-52; » ----- “el-Muhallâ”, DİA, XXX, 404-406. » Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâil, el-Câmiu’s-Sahîh, İstanbul 1979. » Dabbî, Ebû Ca’fer Ahmed, Buğyetü’l-mültemis fî târîhi ricâli ehli’l-Endelüs (thk. İbrahim el
• Ebyârî), Kahire-Beyrut, 1410/1989. » Dârakutnî, Ebu’l-Hasan Ali, Sünen, Kahire 1386. » Demirci, Ahmet, İbn Hazm ve Zâhirîlik, Kayseri 1996. » Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî, Sünen, İstanbul 1981. » Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillâh el-İsfahânî, Kitâbu Târîhi Esbehân (thk. Seyyid Kisrevî Ha
• Haleb 1389/1969. » İbnü’l-Faradî, Ebu’l-Velîd Abdullâh, Târîhu ulemâi’l-Endelüs (nşr. es-Seyyid İzzet el-Attâr el
• Huseynî), 1373/1954. » İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali, el-Muhallâ (thk. Ahmed Muhammed Şâkir), Mektebetü
• Dâri’t-turâs, Kahire, ts.; » ----- el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm (thk. Komisyon), Kahire 1404; » ----- en-Nübzetü’l-kâfiye fî usûl-i ahkâmi’d-dîn (thk. Ebû Mus’ab Muhammed Saîd el-Bedrî), Mısır 1991; » ------ el-Ahlâku ve’s-siyer fî müdâvâti’n-nüfûs, ikinci baskı, Beyrut 1405/1985. » İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr ed-Dımaşkî,
• İ’lâmu’l-muvakkıîn an Rabbi’l-âlemîn, Beyrut 1973. » İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Ebû Muhammed, el-Muğnî fî fıkhi’l-İmâm Ahmed b. Hanbel eş
• Şeybânî, Beyrut 1405. » İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed el-Kazvînî, Sünen (nşr. Muhammed Fuâd Abdullbâkî), Kahire 1952. » Kandemir, M. Yaşar, “Bakî b. Mahled”, DİA, IV, 541-542. » Kâtib Çelebi (Hâcı Hâlîfe), Keşfu’z-zunûn an esâmi’l-kütübi ve’l-funûn, İstanbul 1971. » Makkarî, Ahmed b. Muhammed, Nefhu’t-tîb min gusni’l-Endelüsi’r-ratîb (nşr. İhsan Abbas),
• Beyrut 1388/1968. » Müslim, Ebu’l-Huseyn b. Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî, el-Câmiu’s-sahîh (nşr. Muhammed
• Fuâd Abdülbâkî), Kahire 1955. » Özşenel, Mehmet, “İbn Hazm Gözüyle Sünnet -el-İhkâm Özelinde-”, Sakarya Üniversitesi İla
• hiyat Fakültesi Dergisi, 6/2002. » Sehâvî, Ebu’l-Hayr Muhammed, el-Makâsıdü’l-hasene, Mısır 1991. » Serahsî, Ebû Bekr Muhammed, el-Mebsût, Mısır 1324. » Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ, el-Muvâfakât fî usûli’l-ahkâm (thk. Abdullah Dırâz), Kahi- re, ts. » Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed, el-Câmiu’s-Sahîh (thk. Ahmed Muhammed Şâkir), Kahire 1356. » Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn, Siyeru a’lâmi’n-nübelâ, Beyrut 1985; » ----- Tezkiratü’l-huffâz, Haydarâbâd 1958.