X. ve XI. YÜZYILLARDA ENDÜLÜS’ÜN İLMÎ VE EDEBÎ PANORAMASINA GENEL BİR BAKIŞ

Yıl 2010, Sayı: 15, 19 - 27, 01.12.2010

Şahabettin Ergüven

Öz

Endülüs medeniyeti ilim ve sanatlarda yüksek bir düzeye ulaşmıştır. Bunun çeşitli nedenleri vardır. En önemlileri şunlardır: Endülüslü yöneticilerin ilim ve sanatları teşvik edip desteklemeleri. Alim, edip ve şairlerin şahsi çaba ve gayretleri. Alimler için bir cazibe merkezi olan Endülüs’e çeşitli İslam beldelerinden beyin göçünün aralıksız devam etmesi. Kurtuba ile Bağdat, Kahire, Fas, Merakeş ve Şam gibi İslam başkentleri arasındaki ilmi ve edebi rekabet. Gerek yöneticilerin saraylarında gerekse halka açık mekanlarda düzenlenen edebi meclisler ile ilmi münazaralar

Anahtar Kelimeler

Endülüs, Kurtuba, İlim, Sanat, Edebiyat, Şiir, Şair, Lugat

An Overview of the Scientific and Literary Panaroma of Andalusia in the Xth and XIth Centuries

Öz

Andalusian civilisation accomplished high standarts in sciences and arts thanks to various reasons. The leading ones are as follows: Andalusian rulers supporting and encouraging sciences and arts. Personal efforts and hard works by scholars, men of literature and poets. Continious brain drain from various parts of Islamic territories into Andalusia made it a center of attraction. A kind of scholarly competition between Cordoba and such Islamic capitals as Bagdad, Cairo, Morocco, Marrakesh and Damascus. Scholarly discussions and literary meetings held in rulers’ palaces or in public

Anahtar Kelimeler

Andalusia, Cordoba, Science, Art, Literature, Poem, Poet, Lexicon

Kaynakça

• Kaynaklar: Kaynaklar: Kaynaklar: lar: lar:
• » ed-Dâye, Muhammed Rıdvân, Târîhu’n-nakdi’l-edebî fi’l-Endelüs, 2.basım, Beyrut, Müessesetü’r-Risâle, 1981.
• » Dayf, Ahmed, Belagatu’l-Arab fi’l-Endelüs, Tunus, Daru’l-Me‘arif, 2. baskı, 1998.
• » Giness, Juan Vernet , Fadlu’l-Endelüs alâ sekâfeti’l-Ğarb, trc: Nihâd Rıza, Dımaşk, Dâru İşbîliyye, 1997.
• » el-Humeydî, EbûAbdullah Muhammed b. Fütûh b. Abdullah el-Ezdî, Cezvetü'l-muktebes fî zikri vülâti’l-Endelüs, nşr: Muhammed b. Tâvit et-Tancî, Kahire, Mektebetu Neşri's- Sekâfeti'l-İslâmiyye, 1953.
• » İbn ‘Îzârî el-Merrâkuşî, Ebû Abdullah Muhammed, el-Beyânu'l-muğrib fî ahbâri’l-Endelüs ve’l-mağrib, nşr: Georges Colin; E. Levi-Provençal, 3. basım, Beyrut, Dâru’s-Sekâfe, 1983.
• » İbn Bessam eş-Şenterînî, Ebü'l-Hasan Ali, ez-Zahîre fî mehâsini ehli’l-cezîre, nşr: İhsan Ab- bas, Beyrut, Dâru’s-Sekâfe, 1979.
• » İbn Beşküvâl, Ebü'l-Kâsım Halef b. Abdülmelik b. Mes‘ûd, es-Sıla, nşr: ‘İzzet el-Attâr el- Hüseynî, Kahire, Neşrü's-Sekâfeti’l-İslâmiyye, 1955.
• » İbn Hallikân, Ebü'l-Abbas Şemseddin Ahmed b. Muhammed, Vefeyâtü'l-a‘yan ve enbâü ebnâi’z-zamân, nşr: İhsan Abbas, Beyrut, Dâru Sâdır, ts.
• » İbn Sa‘îd el-Mağribî, Ebü'l-Hasan Nureddin Ali b. Mûsâ, el-Muğrib fî huleli’l-Mağrib, nşr: Şevki Dayf, 3. basım, Kahire, Dâru’l-Me‘ârif, ts.
• » İbnü’l-‘İmâd, Ebü'l-Felâh Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed, Şezerâtü'z-zeheb fî ahbâri men zeheb, Beyrut, Dâru İhyâi’t-Türasi’l-Arabî, ts.
• » İbnü’l-Kıftî, Ebü'l-Hasen Cemaleddin Ali b. Yûsuf b. İbrâhim, İnbâhu'r-ruvât ‘alâ enbâhi’n- nuhât, nşr: Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim, Kahire, Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1950.
• » İkbâl, Ahmed eş-Şerkâvî, Mu‘cemu’l-me‘âcim, Beyrut, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1993.
• » el-Kaysî, Fâyiz Abdunnebî, Edebü'r-resâil fi’l-Endelüs fi’l-karni'l-hâmisi’l-hicrî, Amman, Dâru’l-Beşîr, 1989.
• » el-Makkarî, Ebü'l-Abbas Şihabuddin Ahmed b. Muhammed b. Ahmed, Nefhu’t-tîb min ğusni’l-Endelüsi’r-ratîb, nşr: İhsan Abbas, Beyrut, Dâru Sâdır, 1968.
• » Mekkî, et-Tâhir Ahmed, Dirâsât ‘an İbn Hazm ve kitâbîhî “Tavku’l-hamâme”, Kahire, Dâru’l- Me‘ârif, 1981.
• » Mutlak, Elbîr Habîb, el-Hareketü'l-lugaviyye fi'l-Endelüs, Beyrut, el-Mektebetü'l-Asriyye, 1967.
• » es-Suyûtî, Ebü'l-Fadl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr, Kitâbu buğyeti’l-vu‘ât fî tabakati'l-lugaviyyin ve'n-nuhat, 1.basım, nşr; Muhammed Emin el-Hancî, Kahire, Matba‘atü’s-Sa‘âde, h.1326.
• » Tel, Mutasem Najib, The Concept of Love in İbn Hazm's Treatise, Tawq al-Hamama, Georgetown University, Graduate School of Arts and Sciences, 2000.
• » Üveys, Abdulhalîm, İbn Hazm el-Endelüsî ve cühûduhü fi'l-bahsi't-târîhî ve'l-hadârî, Kahire, Dâru’l-İ‘tisâm, ts.
• » Yâkût el-Hamevî, Ebû Abdullah Şihabüddin Yakut b. Abdullah, Mu’cemu'l-üdebâ, nşr: İhsan Abbas, 1.basım, Beyrût, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1993.
• » ez-Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman, Kitâbu tezkireti'l- huffâz, nşr: Zekeriyyâ ‘Umeyrât, 1.basım, Beyrût, Dâru'l-Kütübi'l-‘İlmiyye, 1998.
• » ------------, Siyerü a‘lâmi'n-nübelâ, nşr: Şu‘ayb el-Arnaût ve Muhammed Na‘îm el-Araksûsî, 9.basım, Beyrût, Müessesetü'r-Risâle, 1993.