TARİHİN ÖZNESİNİN TESPİTİNDE, KUR’ÂN’IN TARİH İLMİNE KATKISI/KAYNAKLIĞI ÜZERİNE -BEDİR SAVAŞI ÖRNEĞİ-

Yıl 2010, Sayı: 16, 19 - 33, 01.12.2010

Mustafa Özkan

Öz

Kur’ân, tarih ya da tarih felsefesi kitabı olmamakla birlikte, genelde tarih ilmi, özelde ise İslam tarihi açısından önemli bir kaynaktır. Kur’ân, sadece tarihin şekilleniş seyrini aktarmaz. Aynı zamanda söz konusu seyir içerisinde belirleyici olan özne, bu öznenin tarihe müdahalesinin sebepleri, derecesi, şekli ve zamanı konusunda da bilgiler sunmaktadır. Makalemizde, tarihin işleyişinde Allah’ın dahlinin mahiyeti üzerinde durulmaktadır. Çalışmamızda şu tespitler yapılmaktadır: Allah tarihi, insan ile birlikte şekillendirmektedir. Allah’ın tarihî süreçteki rolü; tarihin seyrine ilişkin evrensel yasalar koymak, ilgili yasalara karşı tutumlarına göre toplumlar için uygun ceza ya da mükâfatın şekli ve zamanını belirlemektir. Tarihî akış, bu yasalar çerçevesinde gerçekleşmektedir

Anahtar Kelimeler

Tarih, Tarihin Öznesi, İlâhi İrade, Bedir Savaşı

On the Contribution/Being Source of the Qur’an to the History in Determining the Subject of History The Case of Badr Battle

Öz

Though the Qur’an is not a book of history or philosophy of history, it is generally an important source for history and particularly for Islamic history. The Qur'an does not only transmit the course of shaping the history. At the same, it provides information about the course of determining subject and the reasons for the intervention of the subject's date, degree, type and time. In this article, the nature of God’s intervention is emphasized. Here are some conclusions: God shaping the history with the people. God's historical role in the process of history to put the course on the universal laws, according to the laws relating to societies’ attitude towards the appropriate form of punishment or reward, and time is appreciated. Historical flow, it takes place within the law

Anahtar Kelimeler

History, The Subject of History, The Divine Will, Battle of Badr

Kaynakça

• Kaynaklar: Kaynaklar: Kaynaklar: » AYDIN, M. Said, Din Felsefesi, Ankara, 1999.
• » AYDIN, Mustafa, İslâm Toplumunun Şekillenişi, İstanbul, 1991.
• » AZİMLİ, Mehmet, Siyeri Farklı Okumak, Ankara, 2010.
• » BULAÇ, Ali, Kur’ân-ı Kerim ve Türkçe Anlamı, İstanbul, 1993.
• » BELÂZURÎ, Ahmet b. Yahya b. Câbir (ö. 279/892), Ensâbu’l-Eşrâf, I-XIII, Beyrut, thz. » El-BEHİY, Muhammed, İslâm Düşüncesinin İlâhî Yönü, (çev. S. Hizmetli), Ankara, 1992.
• » BİLMEN, Ömer Nasuhi, Muvazzaf İlm-i Kelâm, İstanbul, 1959.
• » CERRAHOĞLU, İsmail, Tefsir Usulü, Ankara, 1991.
• » CÜRCÂNÎ, Terimler Sözlüğü, (çev. Arif Erkan), İstanbul, 1997.
• » DOĞAN, Özlem, Tarih Felsefesi, İstanbul, 1996.
• » ……….., Felsefe Yazıları, İstanbul, 1993.
• » ESED, Muhammed, Kur’ân Mesajı, I-III, (çev. C. Koytak – A. Ertürk), İstanbul, 1999.
• » DÜZGÜN, Şaban Ali, Allah, Tabiat ve TÂRİH, Ankara, 2005.
• » FAZLURRAHMAN, İslâm, (çev. Mehmet Dağ - Mehmet Aydın), Ankara, 1996.
• » GÖLCÜK, Şerafeddin, İslâm Akaidi, Konya, 1992.
• » GÜLER, İlhami - ÖZSOY, Ömer, Konularına Göre Kur’ân, Ankara, 1998.
• » HALÎFE B. HAYYÂT (Ö. 240/854), Târîhu Halîfe b. Hayyât, Beyrut, 1993.
• » HAMİDULLAH, Muhammed, İslâm Peygamberi, I-II, (çev. Salih Tuğ), İstanbul, 1993.
• » İBN HİBBÂN, es’Sîretu’n-Nebeviyye, Beyrut, 2000.
• » İBN HİŞÂM, es-Sîretu’n-Nebeviyye I-IV, (çev. Hasan Ege), İstanbul, 2006.
• » İBNÜ’L-ESÎR, İzzuddin Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed (ö. 630/1232), el-Kâmil fi’t-Tarih, I-X
• (çev. Ahmet Ağırakça vd.), İstanbul, 2008.
• » İBN KESÎR, Ebû’l-Fidâ (ö. 746/1345), Büyük İslâm, I-VII, (çev. Mehmet Keskin), İstanbul,
• » İSFAHÂNÎ, Müfredat, (çev. Yusuf Türker), İstanbul, 2007.
• » KÖKSAL, M. Asım, İslâm Tarihi , I-X, İstanbul, 1978.
• » KUTUP, Seyyid, Fî Zilâli’l-Kur’ân, I-X, (çev. Salih Uçan), İstanbul, 1991.
• » LE BON, Gustave, Tarih Felsefesi, (çev. H. Akdeniz – M. Temelli), İstanbul, 1994.
• » MEVDÛDÎ, Ebu’l-A’lâ, Hilafet ve Saltanat, (çev. Ali Genceli), İstanbul, thz. » ………….., Tefhîmu’l-Kur’ân, I-VII, (çev. Muhammed Han Kayanî), İstanbul, 1997.
• » NESEFÎ, Meymun b. Muhammed (ö. 508/1114), Kitâbu Bahri’l-Kelâm, Mısır, 1914.
• » ÖZSOY, Ömer, Sünnetullah, Ankara, 1999.
• » ÖZTÜRK, Mustafa, “Kur’ân, Kitâb-ı Mukaddes ve Sümer Mitolojisinde Hâbil-Kâbil Kıssası,” Çukurova Ü. İ. F. D. , c. 4, sayı 1, 2004.
• » PAKİŞ, Ömer, “Kur’ân Kıssalarındaki Kapalılıkların Giderilmesi,” Dinbilimleri Akademik Araştırmalar Dergisi, sayı 2, 2006.
• » Er-RÂZÎ, Muhammed b. Hüseyin Fahruddîn (ö. 606/1209), Tefsîr-i Kebîr, I-XXIII, (çev. Suat Yıldırım vd.), İstanbul, 2000.
• » RIZA, M. Raşit, Muhammedî Vahiy, (çev. Salih Özer), Ankara, 1991.
• » Es-SÂBÛNÎ, Muhammed, Safvetu’t-Tefâsîr, I-VII, (çev. Sadreddin Gümüş - Nedim Yılmaz), İstanbul, 1995.
• » SARIÇAM, İbrahim, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, Ankara, 2004.
• » SEYYİDİNNÂS, Muhammed b. Muhammed, Uyûnu’l-Eser, I-II, Beyrut, 1992.
• » SIDDIKÎ, Mazharuddin, Kur’ân’da Tarih Kavramı, (çev. Süleyman Kalkan), İstanbul, 1990.
• » SÜHEYLÎ, Ahmed b. Ebi’l-Hasan, er-Ravdu’l-Unuf, I-IV, Beyrut, thz. » ŞEHRİSTÂNÎ, Muhammed b. Abdülkerim (ö. 548/1153), el-Milel ve’n-Nihâl, Beyrut, thz.
• » TABERÎ, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr (ö. 310/922), Tarih, I-III, İstanbul, fakülte » el-VÂKIDÎ, Muhammed b. Ömer (ö. 207/822), el-Meğazî, Beyrut, 2006.
• » VERDÎ, Târîhu İbnü’l-Verdî, I-II, Beyrut, 2006.
• » YAZIR, M. Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, I-VII, İstanbul, 1992.
• » YA’KÛBÎ, Ebû Ya’kûb b. Ca’fer b. Vehb (ö. 297/897), Tarih, I-II, Beyrut, 1993.
• » EZ-ZEMAHŞERÎ (ö. 538/1182), el-Keşşâf, Beyrut, 2005.
• » Ez-ZEVÂHİRÎ, Muhammed el-Hüseynî, et-Tahkîku Tâmme fî İlmi’l-Kelâm, Mısır, 1939.
• » ZEYVELİ, Hikmet, “Kur’ân Kıssaları”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, c. 9, 1995.