ARAP YAZISINDA ALÂMETLER (NOKTA VE HAREKELER)

Yıl 2014, Sayı: 23, 169 - 204, 01.12.2014

Gânim Kadvurî El-hamed Ahmet Gedik

Öz

Arap yazısındaki harflerin üstüne veya altına resmedilen alâmetlerin yani nokta ve harekelerin aslını, ve bu mevzûda “nakt ve şekil (noktalama ve harekeleme) ilmi” diye bir müstakil disiplinin oluştuğunu günümüzde bilen sayısı oldukça azdır. Bu alâmetlerin tarihi, çeşitleri ve delâletlerinin incelendiği bu çalışma yalnız Kur’ân ve Arap dili ile ilgilenenler için değil, özellikle hat sanatı ile uğraşanların bilmesi gereken mühim hususları ele almaktadır

Anahtar Kelimeler

Arap Yazısı, Alâmetler (Nokta ve Harekeler), Hat Sanatı, Tezyînî İşâretler

Kaynakça

• » el-Askerî, Ebû Ahmed el-Hasan b. Abdillah, Şerhu mâ Yakau fîhi’t-Tashîf ve’t-Tahrîf, (Tahkik: Abdulaziz Ahmed), Mısır 1963.
• » el-Cevherî, İsmail b. Hammâd, Tâcü’l-Luğa ve Sıhâhu’l-Arabiyye, (Tahkik: Ahmed Abdulgafûr Attâr), Kahire 1956.
• » ed-Dânî, Ebû Amr Osman b. Said, el-Muhkem fî Naktı’l-Mesâhıf, (Tahkik: Dr. İzzet Hasan), Dımeşk 1960.
• » ed-Dânî, Ebû Amr Osman b. Said, el-Mukni‘ fî Marifeti Mersûmi Mesâhıfi Ehli’l-Emsâr, (Tah- kik: Muhammed Ahmed Dehmân), Dımeşk 1940.
• » Dâru’l-Âsâri’l-İslâmiyye, Mesâhıfü San’â, Kuveyt trz.
• » el-Ezherî, Muhammed b. Ahmed, Tehzîbü’l-Luğa,Kahire 1964-1967.
• » el-Fâsî, Muhammed el-Âbid, Fihrisü Mahtûtâti Hızâneti’l-Karaviyyîn, 1/243, 2/500.
• » Ferrâ, Yahya b. Ziyad, Meânî’l-Kur’ân, (Tahkik: Muhammed Ali en-Neccâr ve âharûn), Kahi- re 1955.
• » Hacı Halife, Mustafa b. Abdillah, Keşfü’z-Zunûn an Esâmi’l-Kütüb ve’l-Fünûn, İstanbul 1941-1943.
• » el-Halebî, Merâtibü’n-Nahviyyîn.
• » Halîl b. Ahmed, Kitâbü’l-Ayn,(Tahkik: İbrahim es-Samarrâî ve Mehdi el-Mahzûmî), Bağdat 1980.
• » el-Hamed, Gânim Kadvurî, Resmü’l-Mushaf Dirâseten Luğaviyyeten Târîhiyyeten, Bağdat
• Kitâbü’l-Küttâb, s. 100.
• Kitâbü’l-Küttâb, s. 101.
• el-Muhkem, s. 19. 1982.
• » el-Hamed, Gânim Kadvurî, ed-Dirâsâtü’s-Savtiyye ınde Ulemâi’t-Tecvîd, Bağdat 1986.
• » el-Hamevî, Yakut, Mu‘cemü’l-Üdebâ, Kahire 1936.
• » Hasan, İzzet, Mukaddimetü Tahkîki Kitâbi’l-Muhkem fî Naktı’l-Mesâhıfi li’d-Dânî, Dımeşk 1960.
• » el-Hûrînî, Nasr, el-Matâliu’n-Nasriyye li’l-Matâbii’l-Asriyye fi’l-Usûli’l-Hattıyye, Kahire 1902.
• » İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Muhammed, Gâyetü’n-Nihâye fî Tabakâti’l-Kurrâ, Kahire 1932.
• » İbn Cinnî, Ebü’l-Feth Osman, Sırru Sınâati’l-İ‘râb, 1. Baskı (Tahkik: Mustafa es-Saka ve di- ğerleri), Kahire 1954; 2. Baskı (Tahkik: Dr. Hasan Hindâvî), Dımeşk 1985.
• » İbn Düreyd, Muhammed b. el-Hasan, Cemheretü’l-Luğa, Haydarâbâd 1345.
• » İbn Deresteveyh, Abdullah b. Cafer, Kitâbü’l-Küttâb, (Tahkik: Dr. İbrahim es-Samarrâî ve Dr. Abd el-Huseyn el-Fetelî), Kuveyt 1977.
• » İbnü’l-Enbârî, Ebûbekir Muhammed b. el-Kâsım, Îzâhu’l-Vakf ve’l-İbtidâ fî Kitâbillâhi azze ve celle, (Tahkik: Muhyiddin Abdurrahman Ramazan), Dımeşk 1971.
• » İbnü’l-Enbârî, Abdurrahman b. Muhammed, Nüzhetü’l-Elibbâ fî Tabakâti’l-Üdebâ, (Tahkik: Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim), Kahire 1967.
• » İbn Hallikân, Ahmed b. Muhammed, Vefeyâtü’l-A‘yân, (Tahkik: Muhammed Muhyiddin Ab- dulhamid), Kahire 1948.
• » İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-Arab, Kahire trz.
• » İbnü’n-Nedîm, Muhammed b. İshak, el-Fihrist, Tahran 1971.
• » İbn Vesîk, İbrahim b. Muhammed, el-Câmi‘ limâ Yuhtâcu ileyhi min Resmi’l-Mushaf, (Tah- kik: Gânim Kadvurî el-Hamed), Bağdat 1988.
• » İbn Yaîş, Yaîş b. Ali, Şerhu’l-Mufassal, Kahire trz.
• » el-İsfahanî, Hamza b. Hasan, et-Tenbîh alâ Hudûsi’t-Tashîf, (Tahkik: Muhammed Esad Ta- las), Dımeşk 1968.
• » el-Kalkaşendî, Ahmed b. Ali, Subhu’l-A‘şâ fî Sınâati’l-İnşâ, Beyrut 1987.
• » el-Kıftî, Ali b. Yusuf, İnbâhü’r-Ruvât alâ Enbâi’n-Nuhât, (Tahkik: Muhammed Ebü’l-Fadl İb- rahim), Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye 1950.
• » el-Mârğınî, İbrahim b. Ahmed, Delîlü’l-Hayrân Şerhu Mevridi’z-Zam’ân, Kahire 1974.
• » Moritz, el-Paleografiyyetü’l-Arabiyye, Kahire 1905.
• » el-Müneccid, Salahaddin, Dirâsât fî Târîhi’l-Hattı’l-Arabî münzü Bidâyetihî ilâ Nihâyeti’l-Asri’l- Ümevî, Beyrut 1972.
• » Nâmî, Halil Yahya, “Aslü’l-Hatti’l-Arabî ve Târîhu Tatavvurihî ilâ mâ Kable’l-İslâm”, Mecelletü Külliyeti’l-Âdâb fi’l-Câmiati’l-Mısriyye, 3/1, Kahire 1935.
• » es-Safedî, Halil b. Aybek, Tashîhu’t-Tashîf ve Tahrîru’t-Tahrîf, (Tahkik: es-Seyyid eş-Şarkâvî), Kahire 1987.
• » es-Seyrâfî, el-Hasan b. Abdullah, Ahbâru’n-Nahviyyîne’l-Basriyyîn, Beyrut 1936.
• » Sîbeveyh, Amr b. Osman, el-Kitâb, (Tahkik: Abdusselam Harun), Kahire trz.
• » es-Suyûtî, Abdurrahman b. Ebîbekr, Buğyetü’l-Vuât fî Tabakâti’l-Luğaviyyîn ve’n-Nuhât, (Tahkik: Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim), Kahire 1964.
• » Suyutî, Abdurrahman b. Ebîbekr, Tedrîbü’r-Râvî Şerhu Takrîbi’n-Nevâvî, (Tahkik: Abdulveh- hab Abdullatif), el-Medînetü’l-Münevvera 1972.
• » et-Tennisî, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah b. Abdilcelil, Et-Tırâz fî Şerhi Zabtı’l-Harrâz.
• » el-Ukaylî, İsmail b. Zahir, Muhtasaru mâ Rusime fi’l-Mushafi’ş-Şerîf, (Mahtût) Dâru’l- Kütübi’l-Mısriyye, No: 260.
• » ez-Zeccâcî, Kitâbü’-Cümel fi’n-Nahv, (Tahkik: Dr. Ali Tevfik el-Hamed), Müessesetü’r-Risâle 1988.
• » Zennun, Yusuf, “Kadîm ve Cedîd fî Asli’l-Hattı’l-Arabî ve Tatavvurihî fi’l-Usûri’l-Muhtelife”, Mecelletü’l-Mevrid, 15/4, Bağdat 1986.
• » ez-Ziriklî, Hayreddin, el-A‘lâm, 5. Baskı, Beyrut 1980.