BİR OSMANLI MÜNEVVERİ FÂİK ÖMER EFENDİ VE DİVÂN-I NU‘ÛT’U

Yıl 2015, Sayı: 25, 47 - 94, 01.12.2016

Murat Ak

Öz

Osmanlı devletinin birçok kademesinde görev almış ve devlet ricaliyle ortak meclislerde bulunmuş Fâik Ömer Efendi, XVIII. ve XIX. yüzyıllarda yaşamış tasavvufî eğilimleriyle öne çıkan şair bir Osmanlı münevveridir. Doğum yeri ve tarihi bilinmeyen şair 1245/1829’da İstanbul’da vefat etmiştir. Fâik Ömer Efendi’nin Türkçe ve Farsça divânı başta olmak üzere birçok eseri mevcuttur. Şaire ait eserler içinde kaynaklarda zikredilmeyen bir de divân-ı nu‘ût bulunmaktadır. İlk kez bu çalışmada neşredilen divân Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi 554/2 numarada yer alır. Alfabedeki her harfin kafiyesiyle kaleme alınan gazellerden oluşan divânın sonunda şaire ait bir de on iki imam methiyesi bulunur. Fâik Ömer Efendi’nin divânında yer alan na‘tlerde oldukça sade bir üslûbu benimsediği görülür. Bu durum şairin Türkçe ve Farsça divânlarındaki üslûbuyla da örtüşmektedir

Anahtar Kelimeler

Fâik Ömer Efendi, Divân-ı Nu‘ût, Hz. Peygamber, Na’t

An Ottoman Intellectual Fâik Ömer Efendi And His Diwân-ı Nu‘ût

Öz

Fâik Ömer Efendi, who lived in the XVIIIth and XIXth centuries, served in many positions for the Ottoman State and sat in the same councils with statemen. He was a poet and an Ottoman intellectual who also had mystical tendencies. There is no information about his place and date of birth. He died in 1245/1829 in İstanbul. Fâik Ömer Efendi had many works, including his Turkish and Persian diwans. Among his works there is a diwân-ı nu‘ût, which is not citied in any old literary sources. The manuscript, which is published for the first time in this paper, is listed in Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi in the number of 554/2. It consists of lyrics (gazel) which are written by making rhyme with each letter of the Ottoman Turkish alphabet. In the end of the manuscript, there is also a eulogy for The Twelve Imams written by the poet. It can be seen in the Diwân-ı Nu‘ût that Fâik Ömer Efendi has preferred a quite simple style in all his lyrics. This simplicity is also in line with the poet’s style in his Turkish and Persian diwâns

Anahtar Kelimeler

Fâik Ömer Efendi, Diwân-ı Nu‘ût, Prophet Muhammed, Eulogy

Kaynakça

• » Akkuş, Mehmet, Hz. Peygamber’e Na‘tlar (Dîvân-ı Nu‘ût-ı Salâhî), Ankara 1999.
• » ________, Hz. Peygamber’e Na‘tlar (Dîvân-ı Nu‘ût-ı Salâhî), İstanbul 2002.
• » Aksoyak, İsmail Hakkı, “Fâik’in, ‘Elâ Yâ Eyyühe's-Sâkî Edir Ke’sen Ve Nâvilhâ’ Mısraına Ta- savvufî Bir Şerhi: Lübb-i Sühan”, IV. Klâsik Türk Edebiyatı Sempozyumu (Prof. Dr. Abdül- kerim Abdülkadiroğlu Hâtırasına), 4-5 Mayıs 2009, Kayseri.
• » Bursalı Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri (I-II-III), Haz. Mustafa Tatçı – Cemal Kurnaz, Bi- zim Büro Basımevi, Ankara 2003.
• » Büyükkaya, Hande, Faik Ömer ve Divanı: Karşılaştırmalı Metin-İnceleme, İstanbul Kültür Üniversitesi SBE, İstanbul 2008.
• » Coskunyürek, Arzu, Fâik Ömer Efendi Hayatı, Edebî Şahsiyeti, Eserleri ve Dîvânının Tenkid- li Metni, Muğla Üniversitesi SBE, Muğla 2007.
• » Çağlı İşlek, Aynur, Yahyâ Nazîm Dîvânı II, Erciyes Üniversitesi SBE, Kayseri 1991.
• » Çerkeş Şeyhîzâde Mehmed Tevfik, Kasâid-i Tevfik, Mısır 1283.
• » Dana, Tülin, Neccâr-zâde Şeyh Rızâ Dîvânı, Gazi Üniversitesi SBE, Ankara 1988.
• » Elaldı, Mehmet, Nazîf, Hayatı, Eserleri, Edebî Şahsiyeti ve Divanı’nın Tenkîdli Metni, YLT, Selçuk Üniversitesi SBE, Konya 2005.
• » Fatîn Davud, Hâtimetü’l-Eş‘âr, İstanbul 1271.
• » Gümüş, Nevin, Yahyâ Nazîm Dîvânı I, Erciyes Üniversitesi SBE, Kayseri 1992.
• » İbnü’l Emîn Mahmûd Kemâl İnal, Son Asır Türk Şairleri, Orhaniye Matbaası, İstanbul 1930.
• » İslamoğlu, Abdülmecit, Himmetzâde Abdullah (Abdî), Hayatı, Eserleri ve Divân-ı Nu‘ût’u, Ankara Üniversitesi SBE, Ankara 2003.
• » Kayhan (Ertürk), Şaziye, Yahyâ Nazîm Dîvanı 5, Erciyes Üniversitesi SBE, Kayseri 1996.
• » Kur’ân-ı Kerîm, Kur’ân-ı Kerim ve Açıklamalı Meâli, Heyet, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınlar / 86, Ankara 1993.
• » Kurban, Ahmet, Yahyâ Nazîm Dîvanı IV, Erciyes Üniversitesi SBE, Kayseri 1992.
• » Mehmed Fevzî Efendi, Et-Tevessülâtü’l-Fevziyye fi’n-Nu‘ûti’n-Nebeviyye, İstanbul 1318/1900-1901.
• » Nazîm, Dîvân-ı Belâgat-Unvân-ı Nazîm, Neşr: Mehmed Nâil, İstanbul 1257/1841, 500s.
• » Özdemir, Mehmet, Neccâr-zâde Rızâ Divânı’nın Edisyon Kritiği, Afyon Kocatepe Üniversi- tesi SBE, Afyon 1999.
• » Şemseddin Sami, Kâmûsü’l-‘Alâm, Mihran Matbaası, İstanbul 1314.
• » Şimşek, Mehmet, Yahyâ Nazîm Dîvânı (III. Dîvan), Erciyes Üniversitesi SBE, Kayseri 2007.
• » Tuman, Mehmet Nâil, Tuhfe-i Nâilî: Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri (2 Cilt), Haz. Cemal Kurnaz, Mustafa Tatçı, Bizim Büro Yayınları, Ankara 2001.
• » Türk Dili Ve Eedebiyatı Ansiklopedisi (I-VIII), Dergah Yayınları, İstanbul 1977-1998.
• » Uzun, Mustafa-Özcan, Nûri, “Nazîm”, DİA, İstanbul 2006, C. 32, 452-453.
• » Yeniterzi, Emine, “Na‘t” (Türk Edebiyatı), DİA, İstanbul 2006, C. 32, s. 436-437.
• » Yılmaz, Ahmet, “Türk Edebiyatında Na‘tî Mahlasını Kullanan Şairler”, İstem, Yıl: 1, Sayı: 2, 2003, s. 77-80.