TRT TÜRK HALK MÜZİĞİ REPERTUVARINDA YER ALAN 23 VE 30 ZAMANLI TÜRKÜLER İÇİN TÜRK MÜZİĞİ USÛL GELENEĞİ IŞIĞINDA BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2017, Sayı: 29, 199 - 216, 29.12.2017

Bünyamin Tilavel

Öz

Usûl
kavramı, müziğin iki temel unsurundan biridir. Türk müziğinin temel eğitim
modeli olan meşk sisteminde usûl, Türk müziğinin gelecek nesillere aktarımında
büyük önem arz etmektedir. Çalışmamızda, Türk müziğinin aynı kaynaktan beslenen,
farklı tür ve formlarda eserleri hâiz olan Türk Halk Müziği ve Klâsik Türk Müziği’nin
usûllerindeki algı farklılıkları ortaya konulmuş, tutarlı bir eğitim anlayışında ve icrâda usûlün yeri ve önemi irdelenmiştir. Türk Halk Müziği’nde
mevcut usûl algısının, geleneği yeterince ifâde ve ihtivâ edememesi icrâyı ve
eğitim-öğretimi olumsuz etkilemektedir. Çözüm noktasında, türkülerin Türk müziği
usûl geleneği çerçevesinde ifâde ve icrâ edilmesi gerekliliğine dair bir öneri
getirilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda, notaların daha kolay okunarak icrâ birliğinin sağlanması, ancak usûlle mümkün olabilir.
Çalışmada ayrıca, ortak bir usûl nazariyatının gerekliliği vurgulanmıştır. TRT
Türk Halk Müziği repertuvarında yer alan 23 ve 30 zamanla ölçülmüş türkülerin
notaları incelenerek, notalardaki ölçüm hataları sebepleriyle birlikte irdelenmiş,
açıklamalar getirilmeye çalışılmıştır. Ayrıca elde edilen bulgular
doğrultusunda mezkûr türküler, Türk müziği usûl geleneği dâhilinde yeniden
yazılmıştır. Buna bağlı olarak, Türk müziği usûl külliyâtına yeni bir usûl önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Usûl, Ölçü, Türk Halk Müziği Usûlleri, Türk Müziği, Usûl Geleneği

AN EVALUATION FOR THE BALLADS MEASURED WITH 23 AND 30 BARS TAKING PART IN TRT TURKISH FOLK MUSIC’S REPERTOIRE IN CONSIDERATION OF THE TURKISH MUSIC’S USÛL TRADITION

Öz

The concept ‘usûl’ is one of the two main elements of the music. In the system of ‘meşk’
which is a basic education model of the Turkish music, usûl, has a prominent role in the
process of handing down the Turkish music to the next generations. Although
Turkish Folk Music and Classical Turkish Music are nourished from the same
source, the works produced are in different kinds and forms. In our study, the
different perspectives in the ‘usûls’ of Turkish Folk Music and Classical Turkish
Music have been revealed and at the same time, the role and the importance of
‘usûl’ in a consistent sense of
education and performance have been examined. The current perception of ‘usûl’ in Turkish Folk Music
cannot express and contain the tradition enough, which also affects the
performance and education in a negative way.  As a solution, it has been
tried to present a suggestion by taking into consideration of the necessity of
expressing and performing the ballads within the frame of Turkish Music’s ‘usûl’ tradition. Within this
context, ensuring the integrity by reading music can only be possible with the
‘usûl’. In this study, the
necessity of developing the common theory of ‘usûl’ has also been emphasized. The notes of the
ballads measured with 23 and 30 bars taking part in TRT Turkish Folk Music’s
repertoire have been examined, and the measuring errors have been taken into
consideration with the underlying reasons. In addition to that, it has been
tried to account for all these errors and results. The ballads mentioned
above are rewritten again in accordance with the findings we obtained.
Therefore, a new ‘usûl’ has been suggested to Turkish music ‘usûl’ corpus.

Anahtar Kelimeler

Usûl, Measure, Usûls of Turkish Folk Music, Turkish Music, Usûl Tradition

Kaynakça

• Büyükyıldız, H. Zeki, Türk Halk Müziği - Ulusal Türk Müziği, İstanbul, 2009.
• Coşkun Elçi, Armağan, Muzaffer Sarısözen - Hayatı, Eserleri ve Çalışmaları, Ankara, 2009.
• Eke, Metin, Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik Sempozyumu, “Türk Halk Müziği Ezgilerinde İcrâ ve Yorum”, Malatya, 2003.
• Emnalar, Atınç, Tüm Yönleriyle Türk Halk Müziği ve Nazariyatı, İzmir, 1998.
• Gönül, Mehmet, “Türk Mûsikîsi Usûllerinin Gösterimi, İfadesi ve Tasnifine Bir Bakış”, İstem, Konya, 2015.
• Hatipoğlu, Vasfi; Sağlam, Atilla, “Türk Mûsikîsi’nde Usûl Geleneğinin Değerlendirilmesi” Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Eğitimde Kuram ve Uygulama, 2013.
• http://www.tdk.gov.tr/ Erişim tarihi 25.03.2016.
• Özkan, İsmail Hakkı, Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri - Kudüm Velveleleri, İstanbul, 2013.
• Öztürk, Okan Murat, “Benzerlik Farklılıklar: Bütünleşik Bir ‘Geleneksel Anadolu Müziği’ Yaklaşımına Doğru”, 20. Yıl Pan’a Armağan, İstanbul, 2006.
• Paçacı, Gönül, Cumhuriyet’in Sesleri, İstanbul. 1999.
• Sarısözen, Muzaffer, Türk Halk Mûsikîsi Usûlleri, Ankara, 1962.
• Seyhan, Özcan, III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, “Halk Müziğimizde Usûl Sorunu”, III. Cilt, Ankara, 1987.
• Titon, Jeff Todd, Worlds of Music, 5. Baskı, Kanada, 2009.
• TRT Müzik Dairesi Başkanlığı Türk Halk Müziği Repertuvarı arşivi
• Ungay, M. Hurşit, Türk Mûsikîsinde Usûller ve Kudûm, İstanbul, 1981.
• Yahya Kaçar, Gülçin, Türk Mûsikîsi Rehberi, 2. Baskı, Ankara, 2012.
• Yekta, Rauf, Türk Mûsikîsi, İstanbul, 1986.