Kubbe-i Hadrâ’nın Karamanoğlu Döneminden Günümüze Değişen Çinileri

Yıl 2020, Sayı: 36, 541 - 557, 31.12.2020

Naci Bakırcı

https://doi.org/10.31591/istem.833936

Öz

17 Aralık 1273 yılında vefat eden Mevlâna’nın mezarı üzerine Anadolu Selçuklu devlet adamlarından Muinüddin Pervane ile karısı Gürcü Hatun tarafından 1274 yılında Tebrizli Mimar Bedreddin’e türbe inşa ettirildiği bilinmektedir. Türbenin dış gövdesi ve külahı ilk kez Karamanoğlu Alâeddin Ali Bey zamanında dilimli olarak yaptırılmış ve çini ile kaplattırılmıştır. Osmanlılar zamanında depremler ve doğal afetler sonucu türbede meydana gelen çatlamalar neticesinde, çiniler yerlerinden dökülmüş bazen de çinilerin sırlarında bozulmalar meydana geldiği için dergâh şeyhlerinin talebi üzerine Osmanlı Sultanları tarafından türbe çinileri değiştirilmiştir. Yayınlanmış arşiv belgelerine göre Osmanlılar zamanında türbe çinileri beş defa Cumhuriyetin ilanından sonra da Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından 1949 ve 1964yılında Kütahya’da yaptırılan çinilerle iki defa yenilenmiştir. Türbenin 1964 yılında Kütahya’da yaptırılmış olan mevcut çinileri son yıllarda yerlerinden düşmeye başlamıştır. Çiniler üzerinde yapılan incelemelerde sırlarda bozulmalar olduğu da tespit edilmiştir. Türbenin çinilerinin tekrar değiştirilmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından, konunun uzmanlarından bir bilim kurulu oluşturulmuştur. Kurul üyelerinin yerinde yaptıkları toplantılardan sonra çinilerin değiştirilmesi kararlaştırılmıştır. Bunun üzerine Mimar Seyit Ahmet Biçer’e türbenin röleve, restorasyon ve restitüsyon çizimleri yaptırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mevlana, Mevlana türbesi, Karamanoğlu, Osmanlı, Çini

Tiles of the Kubbe-i Hadra Changing from Karamanoglu Period

Öz

It is known that a mausoleum was built in 1274 by Architect Bedreddin by the order of Muinuddin Pervane, a statesman of Anatolian Seljuk Sultanate, and his wife Gürcü Hatun on the tomb of Rumi, who passed away in 17th December 1273. Exterior body and the cone of the Mausoleum was built by Karamanid Alaeddin Bey in stripsand covered with tile for the first time.As a result of fractures on mausoleum caused by earthquakes and natural disasters during the time of Ottomans, tiles fell apart and ceramic glazes were damaged. On the demand of sheiks of dervish lodges, Ottoman Sultans or dered to replace the damaged ones. According to published archive documents, tiles of the mausoleum were replaced five times during Ottomans. After the foundation of the Republic of Turkey, tiles were replaced twice with tiles produced in Kütahya in 1949 and 1964 by the General Directorate of Ancient Arts and Museums. Presenttiles, produced in Kütahya in 1964, have been falling apart in recentyears. Deformation on the glazes of tiles has been detected during the examinations on the tiles. Ministry of Culture and Tourism has constituted a science committee of experts to renovate the tiles of The Mausoleum. After the meetings held in the area, science committee members decided to renovate the tiles. Inresponse, architect Seyit Ahmet Biçer completed the relievo, restoration, and restitution drawings.

Anahtar Kelimeler

Mevlana, Mevlana Mausoleum, Karamanids, Ottomans, Tiles

Kaynakça

• Arık, Oluş. “Çininin Tarihçesine Kısa Bakış”. Anadolu Toprağının Hazinesi Çini Selçuklu ve Beylikler Çağı Çinileri. İstanbul: Mass Yayınları, 2007.
• Bakırcı, Naci. “Mevlâna Müzesi Kubbe-i Hadrâ’nın Kalem İşi Süslemeleri ve Yapılan Restorasyon Çalışmaları”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Prof.Dr. Fuat Sezgin Özel Sayısı (Aralık 2019), 322-338.
• Baysal, Ali Fuat. Kubbe-i Hadrâ Kalemişi Tezyinatı ve Yenilenmesi. Konya: Palet Yayınları, 2020.