Form Analysıs Of “Kârçe-İ Nüh Felek” Composıtıon Of Cınuçen Tanrıkorur

Yıl 2020, Sayı: 36, 253 - 282, 31.12.2020

Gülçin Yahya Kaçar Aziz Destegül

https://doi.org/10.31591/istem.848869

Cited By: 1

Öz

Composed from the 15th century to the last quarter of the 20th century in Turkish music, the "Kâr" form is the largest and most art of the non-religious forms. However, very few works have been composed. Although it has the characteristics of the "kâr" form, the "kârçe" form, which is composed in a shorter and plain form, is of great importance in Turkish music performance and education in terms of its richness in makam, usûl and lyrics. For this reason, the universe of this study is "Kârçe Form" in Turkish music and the sample is the work named "Rast Kârçe-i Nüh Felek" written by Mustafa Tahralı and composed by Cinuçen Tanrıkorur. A feature of the work is that the poem "kâr-ı nâtık" was composed in the form of "kârçe". Therefore, it is a composition with an important and original structure, showing that "kâr-ı nâtık" in terms of lyrics and "kârçe" in terms of form are processed together.
In the study; The composition of Kârçe-i Nüh Felek; How are the form features of chapters, sentences and other melodic construction and their usage of melody-usûl-lyrics? It is aimed to clarify the questions. Based on these purposes, the formal features of how Tanrıkorur used the kârçe form were determined and interpreted. Findings to explain the subject sufficiently; Interviews were obtained by the methods of composition analysis and literature review, and content analysis was used to survey and interpret the findings. In the study; The "Gülçin Yahya Form Analysis Method" was used from Gülçin Yahya Kaçar's "Composition and Perform Analysis Methods in Turkish Music". From this point of view instrumant parts, bridges, repeats, usûl, sentences and sections in the work were determined and expressed. The determination of form analysis, which is one of the sub-steps of the analysis of the work, has been expressed with original representations and new terminologies such as " Composition Structure” and " Performing Flow". It has been seen that Tanrıkorur has a mathematical understanding of composition that constructs melody-usûl-lyrics structures in classical style.

Anahtar Kelimeler

Cinuçen Tanrıkorur, Kârçe, Makam, Nüh Felek, Form Analysis

Cinuçen Tanrıkorur’a Âit “Kârçe-İ Nüh Felek” Eserinin Biçim Özellikleri Açısından Tahlîli

Öz

Türk mûsikîsinde 15. yüzyıldan 20. yüzyılın son çeyreğine kadar bestelenmiş olan “kâr” formu, dindışı formlarının en büyüğü ve en san’atlısıdır. Ancak çok az sayıda eser bestelenmiştir. Kâr formunun özelliklerini taşımakla birlikte daha kısa ve sâde olarak bestelenen “kârçe” formu; makâm, usûl, güfte zenginliği bakımından Türk mûsikîsi icrâsında ve eğitiminde büyük önem taşımaktadır. Bu sebepten çalışmanın evrenini Türk mûsikîsinde “Kârçe Formu”, örneklemini ise güftesini Mustafa Tahralı’nın yazdığı, Cinuçen Tanrıkorur’un bestelediği “Rast Kârçe-i Nüh Felek” adlı eser oluşturmaktadır. Eserin bir özelliği de kâr-ı nâtık olarak yazılan güftenin kârçe formunda bestelenmiş olmasıdır. Dolayısıyla güfte açısından "kâr-ı nâtık", biçim açısından "kârçe" formlarının birlikte işlendiğini gösteren, önemli ve özgün yapıya sâhip bir bestedir.
Çalışmada; Kârçe-i Nüh Felek eserinin; Bölüm, cümle ve diğer ezgi yapılarına âit biçim özellikleri ile ezgi-usûl-güfte kullanımları nasıldır? sorularına açıklık getirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçlardan hareket ile Tanrıkorur’un kârçe formunu nasıl kullandığına dâir biçim özellikleri tespit edilmiş ve yorumlanmıştır. Konunun yeterince açıklanabilmesi için bulgular; görüşme, eser tahlîli ve kaynak taraması yöntemleriyle elde edilmiş, bulguların incelenmesi ve yorumlanmasında içerik analizi kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan yöntem: “Gülçin Yahya Biçim Tahlîli Yöntemi”dir. Buradan hareketle eser içerisinde saz payları, köprüler, dolaplar, usûller, cümleler ve bölümler tespit edilmiştir. Eser Kurgusu ve İcrâ Akışı olmak üzere yeni sembol ve terminolojilerle ortaya konmuştur. Tanrıkorur’un klasik üslûp içinde ezgi-usûl-güfte yapılarını kurgulayan matematiksel bir bestecilik anlayışına sâhip olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Cinuçen Tanrıkorur, Kârçe, Makam, Nüh Felek, Biçim Tahlîli.

Kaynakça

• Kurnaz, Cemal. “Felek”. Türkiye Diyanet Vafkı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 12 Mayıs 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/felek#2-edebiyat
• Kutluer, İlhan. “Felek”. Türkiye Diyanet Vafkı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 12 Mayıs 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/felek#1
• Özkan, İsmâil Hakkı. Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri. İstanbul: Özel Matbaası, 1990.
• Tahralı, Mustafa. Kadim Manânın Rüzgârıyla-Şiirler. İstanbul: Hülbe Yayınları, 2013.
• Yahya Kaçar, Gülçin. Türk Mûsikîsi Rehberi. Ankara: Maya Akademi, 2012.
• Yahya Kaçar, Gülçin. Türk Mûsikîsinde Eser ve İcrâ Tahlîli Yöntemleri (Kavramlar-Semboller ve Örnekleriyle). Ankara: Gece Kitaplığı, 2020.
• Yavaşça, Alâeddin. Türk Mûsikîsi’nde Komposizyon ve Beste Biçimleri. İstanbul: Mart Matbaacılık, 2002.