İnegöl Kitabeleri

Yıl 2022, Sayı: 39, 21 - 48, 30.06.2022

Mustafa Çetinaslan

https://doi.org/10.31591/istem.1134788

Öz

Roma ve Bizans İmparatorlukları döneminde önemli bir yerleşim alanı durumundaki İnegöl yöresi, Osmanlı Beyliğinin kuruluşuna da ev sahipliği yapmıştır. İnegöl ve çevresi Türklerin eline geçtikten sonra mevcut yapılara yenileri eklenmiş, imar ve inşa faaliyetlerine büyük bir hız ve önem verilmiştir. Ancak yörenin deprem kuşağında yer alması, 1. Dünya Savaşı ve ardından yaşanan Yunan İşgali gibi çeşitli sebepler pek çok yapının tahrip olmasına ya da bütünüyle ortadan kalkmasına neden olmuştur. Bunun yanında ilk inşası Devlet-i Aliyye’nin kuruluş yıllarına uzanan pek çok yapı da çeşitli onarımlarla bazen de bütünüyle yenilenerek günümüze ulaşabilmiştir. Bu çalışmada İnegöl’de Türk döneminde inşa edilen yapılara ait kitabelerin tespitinin ve tanıtımının yapılması amaçlanmıştır. Yapıların kimlik belgesi durumundaki kitabeler üzerinden yapılacak olan bir değerlendirme, yapıların doğru şekilde tarihlendirilmesi, işlevlerinin belirlenmesi, bani (yaptıran) ve usta isimlerinin tespit edilmesi gibi pek çok farklı amaca hizmet edecektir. Çalışmada yörede tespit edilen 15 kitabe ele alınacaktır. Söz konusu kitabeler bütüncül olarak değerlendirildiğinde İnegöl’ün mimari, tarih ve sanat özelliklerinin anlaşılmasına katkı sağlayacak epigrafik bilgilere ulaşabilmek mümkündür. Bu yayında İnegöl yöresinde tespit edilen yapı kitabeleri malzeme-teknik, yazı tipi ve dili, içerik ve süsleme özellikleri gibi farklı açılardan ele alınarak, değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Bursa, İnegöl, Epigrafi, Kitabe, Osmanlı Sanatı

Inegol Inscriptions

Öz

The Inegol region, where was an important settlement area during the Roman and Byzantine Empires, also hosted the establishment of the Ottoman Principality. After the Inegol area was conquered by the Turks, new ones were added to the existing buildings, and zoning and construction activities have been accelerated and given priority. However, various reasons such as region is in the earthquake-prone area, the First World War, and the Greek Occupation that followed caused the destruction of many buildings or their complete disappearance. In addition, many buildings, the first construction of which dates back to the foundation years of the Devlet-i Aliyye, have survived hitherto with various repairs and entirely restored.The current study is aimed to identify and introduce the inscriptions on the structure built in the Turkish period in Inegol. An evaluation to be made on the inscriptions, which are the identity documents of the buildings, will serve different purposes such as accurately dating the buildings, determining their functions, and the names of the patronage and master builders. In the study, 15 inscriptions found in the region will be evaluated. When the aforementioned inscriptions are evaluated holistically, it is possible to reach epigraphic information that will contribute to the understanding of the architectural, historical, and artistic features of Inegol.In this publication, the building inscriptions found in the Inegol region will be evaluated from different aspects such as material-technique, font and language, content and ornamental features.

Anahtar Kelimeler

Bursa, Inegol, Epigraphy, Inscription, Ottoman Art

Kaynakça

• Alparslan, Ali. “Kitabe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/76-81. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2002.
• Alparslan, Ali. “Yazıt”. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi. 3/1928-1929. İstanbul: YEM Yayın, 1997.
• Anonim. Konya’nın Tarihi Çeşmeleri. ed. Mehmet Akif Sakarya. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi, 2014.
• Arseven, Celâl Esad. Sanat Ansiklopedisi. 2/1101. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1966.
• Ayverdi, Ekrem Hakkı. Osmanlı Mi’mârîsinde Fâtih Devri 855-886 (1451-1481). İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti, 1989.
• Bakırer, Ömür. “Anadolu Selçuklu Dönemi Yapı Kitabeleri”. V. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri (25-26 Nisan 1995) (Prof. Dr. Faruk Sümer ve Prof. Dr. Şerare Yetkin’e Armağan). 37-51. Konya: Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi, 1996.
• Çaycı, Ahmet. “Zaman ve Sanat Bağlamında Çark-ı Felek Motifi”. Uluslararası İslam Medeniyetinde Zaman Sempozyumu (08-11 Ekim 2015) Sempozyum Bildiriler. 2/299-305. İstanbul: Selçuklu Belediyesi, 2016.
• Çetinaslan, Mustafa. “Konya Sahip Ata Vakıf Müzesi’nde Sergilenen Vakıf Şamdanlar”. Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 15 (2016), 329-359.
• Çetinaslan, Mustafa. “Konya’daki Osmanlı Dönemi Mahalle Mescitleri”. İslâm Medeniyeti’nde Konya Uluslararası Sempozyumu Tebliğleri Aralık 2016. ed. Halit Eren. 249-289. Konya: Selçuklu Belediyesi, 2018.
• Çetinaslan, Mustafa. Taşların Dili - İnegöl Mezarlıkları ve Mezar Taşları. Bursa: İnegöl Belediyesi Yayınları, 2021.
• Çiftçi, Cafer. “İnegöllü Bir Âyân: Derviş Paşazâde Numan Bey ve Faaliyetleri”. Uluslararası İnegöl Tarihi ve Kültürü Sempozyumu 14-16 Ekim 2016, Bildiriler. ed. Doğan Yavaş - Sezai Sevim. 588-606. İstanbul: İnegöl Belediyesi Yayınları, 2017.
• Çulpan, Cevdet. Serviler. İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, 1961.
• Duran, Remzi. Selçuklu Devri Konya Yapı Kitâbeleri (İnşa ve Ta ’mir). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2001.
• Karacakaya, Recep vd. Safranbolu Kitabeleri. İstanbul: Safranbolu Belediyesi, 2013.
• Önge, Yılmaz. “İstanbul’un Eski Kuyu Bilezikleri Hakkında”. Sanat Tarihi Yıllığı V (1973), 261-280.
• Önkal, Hakkı. Osmanlı Hanedan Türbeleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1992.
• Ötüken, S. Yıldız vd. Türkiye’de Vakıf Abideler ve Eski Eserler. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü, 1986.
• Özkurt, Kemal - Tüfekçioğlu, Abdülhamit. “Türk-İslam Sanatında Kitabeler”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 7/14 (2009), 275-295.
• Pakalın, Mehmet Zeki. Osmanlı Târih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1946.
• Şahin, Turhan. İnegöl Belediyeli Yıllar (1870-2020). Bursa: İnegöl Belediyesi Yayınları, 2020.
• Tamer, Vehbi. “Fâtih Devri Ricâlinden İshak Paşa’nın Vakfiyeleri ve Vakıfları”. Vakıflar Dergisi IV (1958), 107-124.
• Taş, Tuğba - Özcan, Fikret. “M.S. 4-7. Yüzyıllar Arasında Haç Motiflerinin Gelişimi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21 (Ocak 2015), 247-275.
• Tatlı, Bekir. Mimarî Hadisleri: Türk-İslâm Mimarîsini Taçlandıran Peygamber Sözleri. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 1958.
• Tüfekçioğlu, Abdülhamit. Erken Osmanlı Mimarisinde Yazı. Ankara: Kültür Bakanlığı, 2001.
• Uysal, Ali Osman. “Eceabat’ın Bigalı Köyünde Osmanlı Eserleri”. XX. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri (02-05 Kasım 2016). 1/106-121. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları, 2017.
• Ülgen, Ali Saim. “İnegöl’de İshak Paşa Mimari Manzumesi”. Vakıflar Dergisi IV (1958), 192a-192d.
• Yakıt, İsmail. Türk-İslam Kültüründe Ebced Hesabı ve Tarih Düşürme. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1992.
• Yardım, Ali. Alanya Kitâbeleri (Tesbît, Tescîl, Tasnîf ve Değerlendirme). İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti, 2002.
• Yılmaz, Hasan Kâmil. “Akbıyık Sultan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/223. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, 1989.
• Yüksel, Murat. Trabzon’da Türk-İslam Eserleri ve Kitabeler. Trabzon: Kaknüs Yayınları, 2000.