Abd al-Bâqi ibn Ahmad And His Poetical Translation of The Qasidah Bânat Su‘âd

Yıl 2022, Sayı: 39, 49 - 72, 30.06.2022

Mustafa Irmak

https://doi.org/10.31591/istem.1135290

Cited By: 1

Öz

The Qasidah Bânat Su‘âd, which belongs to the Kâ‘b ibn Zuhayr, son of one of the muallaka poets, Zuhayr ibn Abî Sülma, and consist of about sixty couplets, is a poem of apology, so to speak, that contains the poets remorse for his aggressive attitudes towards Islam before he became a Muslim. The qasidah, which has a special place in Islamic culture and literature, is one of the literary products that Ottoman authors were interested in, as it has an interesting story with its aspects such as being read in the presence of the Prophet and giving the poet prophet’s cardigan as a gift. One of the concrete reflections of this interest is the many com-mentaries, translations, etc. written on the qasidah. ‘Abd al-Bâqi ibn Ah-mad’s translation of The Qasidah Bânat Su‘âd has the distinction of being one of the rare works that add a different color to the literature with is distinctive features such as being in verse and annotation. In this article, the aforementioned annotated translation has been brought to the world of science by being published in motion from two identified copies, and its academic value has been tried to be revealed by subjecting it to a scienti-fic examination.

Anahtar Kelimeler

Kâ‘b ibn Zuhayr, qasidah, Bânat Su‘âd, ‘Abd al-Bâqi ibn Ahmad, poetical translation

Abdülbâkî b. Ahmed ve Manzum Bânet Su‘âd Tercümesi

Öz

Muallaka şairlerinden Züheyr b. Ebî Sülmâ’nın oğlu Kâ‘b b. Zü-heyr’e ait olan ve yaklaşık altmış beyitten oluşan Bânet Su‘âd kasidesi, şairin Müslüman olmadan önce İslâm’a karşı takındığı saldırgan tavırla-rından dolayı pişmanlığını içeren, deyim yerindeyse, bir özür şiiridir. Hz. Peygamber’in huzurunda okunması, şairine peygamber hırkasının hediye edilmesi sonucunu doğurması gibi yönleriyle ilginç bir hikâyesi bulundu-ğu için İslâm kültür ve edebiyatında kendisine özel bir yer edinen kaside, Osmanlı müelliflerinin ilgi gösterdiği edebî ürünlerden biridir. Bu ilginin somut yansımalarından biri, kaside üzerine yazılmış çokça şerh, tercüme, nazire vb. türde verilen eserlerdir. Osmanlı topraklarında bu sahada yapı-lan çalışmaların önemli bir kısmını, kasidenin Türkçe şerh ve tercümeleri oluşturur. 18. yüzyılın ikinci yarısında hayatta olduğu anlaşılan Osmanlı ediplerinden Abdülbâkî b. Ahmed’in Bânet Su‘âd tercümesi, manzum oluşu ve şerh mahiyeti taşıması gibi özellikleriyle literatüre ayrı bir renk katan nadir eserlerden biri olma özelliğine sahiptir. Bu makalede, mezkur şerhli tercüme, tespit edilen iki nüshasından hareketle neşredilerek ilim dünyasına kazandırılmış ve ilmî bir tetkike tabi tutularak akademik değeri ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kâ‘b b. Züheyr, kaside, Bânet Su‘âd, Abdülbâkî b. Ahmed, manzum tercüme

Kaynakça

• Abdülbâkî b. Ahmed, Manẓûme-i Ḳaṣîde-i Ẕuḫru’l-me‘âd, İstanbul: Süley-maniye Kütüphanesi, Kılıç Ali Paşa, 784, 92a-116a.
• Abdülbâkî b. Ahmed, Manẓûme-i Terceme-i Ḳaṣîde-i Hemziyye, İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi, 3527, 2a-75a.
• Abdülbâkî b. Ahmed. Manẓûme-i Terceme-i Ḳaṣîde-i Ka‘b b. Züheyr. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi, 3527, 78a-95b.
• Abdülbâkî b. Ahmed. Manẓûme-i Terceme-i Ḳaṣîde-i Ka‘b b. Züheyr. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Kılıç Ali Paşa, 784, 57a-91b.
• Ali el-Kārî, Fetḥu bâbi’l-is‘âd fî şerḥi Bânet Su‘âd, İstanbul: Süleymani-ye Kütüphanesi, Köprülü Ahmed Paşa, 343, 80a-117b.
• Ateş, Elife. “Ka‘b b. Züheyr’in “Kaside-i Bürde”sine Abdî’nin Yazdığı Manzum Şerhin Niteliği”. International Journal of Filologia, 3/4 (2020), 148-163.
• Demirayak, Kenan. “Kasîdetü’l-Bürde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam An-siklopedisi. 24/566-568. Ankara: TDV Yayınları, 2001.
• Fâhûrî, Hannâ. Târîḫu’l-edebi’l-‘Arabî. Beyrut: el-Mektebetü’l-Bûlisiyye, 12. Basım, 1987.
• Hamevî, İbn Hicce. Şerḥu ḳaṣîdeti Ka‘b b. Züheyr “Bânet Su‘âd” fî medḥi Rasûlillâh. thk. Ali Hüseyn el-Bevvâb. Riyad: Mektebetü’l-Maârif, 1406/1985.
• İbn Hişâm, Cemâlüddîn Muhammed. Şerḥu ḳaṣîdeti Bânet Su‘âd. thk. Abdullah Abdülkādir et-Tavîl. Kahire: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, 1431/2010.
• Makkarî, Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed. Nefḥu’ṭ-ṭîb min ġusni’l-Endelüs er-raṭîb ve ẕikru vezîrihâ Lisâni’d-dîn İbni’l-Ḫaṭîb. thk: İhsân Abbâs. 7 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1968.
• Savran, Ahmet. “Kâ‘b b. Züheyr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklo-pedisi. 24/7-8. Ankara: TDV Yayınları, 2001.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn. Künhü’l-murâd fî beyâni Bânet Su‘âd. thk. Mustafa ‘Uleyyân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1426/2005.
• Tebrîzî, Ebû Zekeriyyâ el-Hatîb. Şerḥu’t-Tebrîzî ‘alâ Bânet Su‘âd li-Ka‘b b. Züheyr. thk. Abdürrahîm Yûsuf el-Cemel. Kahire: Mektebetü’l-Âdâb, 1423/2003.
• Yeşildağ, Abdussamed. “Bânet Su‘âd Kasidesine Yapılan Çalışmaların Tesbiti Üzerine-I”. NÜSHA 13/1 (2013), 7-42.
• Zeyyât, Ahmed Hasen. Târîḫu’l-edebi’l-‘Arabî li’l-medârisi’s̱-s̱âneviyye ve’l-‘ulyâ. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 2006.