Reisaul-Kurra Abdurrahman Gurses Hodja’s Notatıon of the Noble Qur’an and Maqamıcal Analysıs

Yıl 2023, Sayı: 41, 55 - 78, 30.06.2023

Esra Yılmaz

https://doi.org/10.31591/istem.1279314

Öz

The Noble Qur'an, despite being in prose, possesses a structure that encompasses the rules of Tajweed (the art of reciting the Qur'an) and incorporates natural music. When recited correctly, it evokes emotions, such as touching, saddening, and inspiring, even without understanding its meaning. Due to the commendation of reciting the Qur'an beautifully and melodiously by Prophet Muhammad, Muslims have attached great importance to learning, teaching, and reciting the Qur'an with a beautiful voice and melody for centuries. In this context, Muslims have endeavored to adorn the Qur'an with their voices, as a beautiful voice enhances the beauty of the Qur'an. The beauty of voice is the ornament of the Qur'an, as everything has its own ornamentation. Thus, Muslims have strived to recite the Qur'an in the most beautiful manner, inspired by the Hadith: 'Adorn the Qur'an with your voices, for a beautiful voice enhances the beauty of the Qur'an. Every beautiful thing has its own ornamentation, and the ornamentation of the Qur'an is a beautiful voice.'
This study focuses on the principles of reciting the Qur'an with a beautiful voice and proper melody, as well as the life and contributions of Reîsü’l-Kurrâ (the leader of Qur'an reciters) Hafiz Abdurrahman Gürses Hoca, who devoted his life to the science of Qur'anic recitation. Additionally, our research includes Gürses' recitation of verses 26-37 from Surah Al-Hajj in the previously unexplored Ushshak maqam (musical mode). The recitation has been transcribed into musical notation using the Mus notation software, and a modal analysis has been conducted.

Anahtar Kelimeler

Qur’an, qira, Abdurrahman Gurses, music, maqam.

Reîsü’l-Kurrâ Abdurrahman Gürses Hoca’nın Kur’ân-ı Kerîm Kırâati Notasyonu ve Makamsal Analizi

Öz

Kur'an-ı Kerim, düz yazı olmasına rağmen, içindeki tecvid kurallarını kapsayan bir yapıya sahiptir ve doğal müzik öğelerini içerir. Doğru şekilde okunduğunda, anlamını anlamadan bile duygusal tepkiler uyandırabilir. Dokunaklı, hüzünlendirici ve ilham verici etkiler yaratabilir. Hz. Muhammed'in Kur'an'ı güzel ve melodik bir şekilde okumanın övgüsü üzerine, Müslümanlar yüzyıllardır Kur'an'ı güzel bir ses ve melodiyle öğrenmeye, öğretmeye ve okumaya büyük önem vermişlerdir. Bu bağlamda, Müslümanlar sesleriyle Kur'an'ı süslemek için çaba göstermişlerdir, çünkü güzel bir ses, Kur'an'ın güzelliğini artırır. Sesin güzelliği, Kur'an'ın süsüdür, çünkü her şeyin kendine özgü bir süsü vardır. Bu nedenle, Müslümanlar, Hadis'ten ilham alarak Kur'an'ı en güzel şekilde okumak için gayret göstermişlerdir: "Kur'an'ı seslerinizle süsleyiniz, çünkü güzel ses, Kur'an'ın güzelliğini artırır. Her güzel şeyin kendine özgü bir süsü vardır ve Kur'an'ın süsü de güzel bir sestir."
Bu çalışma, Kur'an'ı güzel bir ses ve uygun bir melodiyle okumanın prensiplerine ve hayatını Kur'an tilavetine adayan Reîsü’l-Kurrâ Hafız Abdurrahman Gürses Hoca'nın yaşamı ve katkılarına odaklanmaktadır. Ayrıca, araştırmamız, daha önce keşfedilmemiş Uşşak makamında Gürses'in Hac Suresi'nin 26-37. ayetlerini okumasını içermektedir. Tilavet, Mus nota yazılımı kullanılarak müzikal nota haline getirilmiş ve makamsal bir analiz yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, kırâat, Abdurrahman Gürses, Mûsikî, makam.

Kaynakça

• Abdi’l-Latifi’z-Zebidi, Zeynü’d-din Ahmed b. Ahmed b. Sahih-i Buhari Muhtasarı Tecrid-i Sa-rih Tercemesi ve Şerhi. Çeviren Kâmil Miras. Cilt 11. Ankara: Başbakanlık Basımevi, 1978.
• Acar, Mustafa. Kırâat İlmi ve Kırâat Farklılıkları . Ankara: İlâhiyât Yayınları, 2020.
• Akakuş, Recep. “Reîsülkurrâ”. TDV İslam Ansiklopedisi, 2007: 545-546.
• Akakuş, Recep. Tarihsel Boyutuyla Kur'an-ı Kerim Öğretimi ve Reisü’l Kurrâlık. İstanbul: Ka-yıhan YayınlarI, 2008.
• Akyüz, Abdullah. Osmanlı Kurrâları . İstanbul: Rabbani Yayınevi, 2021.
• Alparslan, Ramazan. İstanbul Ehl-i Kur’an ve Mevlithanları ve Bu Nesli Yetiştirenler. İstanbul: Acar Basım ve Cilt San, 2014.
• Ayar, Kenan. «Hz. Ömer'ın Basra Valisi Ebû Mûsâ El-Eş'arî ile İlişkileri .» Uluslararası Hz. Ömer Sempozyumu 2 . Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Rektörlük Matbaası, 2018.
• Başyiğit, Nurettin. Tilâvette Tertîl ve Temsîl Güzel Kur’ân Okuma Usulü. Bursa: Emin Yayınla-rı, 2013.
• Birışık, Abdülhamit. Kıraat İlmi ve Tarihi. İstanbul: Emin Yayınları, 2004.
• Çağıl, Necdet. “Kur’ân Kırâatinde Mûsıkî: Ses Uyumu, Ezgilendirme/Teğannî ve Kırâatlerde Fonoloji/Ses- Anlam İlişkisi”. İstanbul Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 2012: 285.
• Çelebi, Münif. Kur’ân Dili Alfabesi ve Okuma Kâideleri . Ankara: Yeni Matbaa, 1952.
• Çetin, Abdurrahman. “Lahn”. TDV İslâm Ansiklopedisi , 2003.
• Çimen, Abdullah Emin. «Kur’ân’da Ritmik Yapı: Fasıla ve Uslup Açısından Bir Deneme.» Dini Araştırmalar Dergisi 27, 2007: 57.
• Çollak, Fatih. “Kur'ân Tilâveti ve Mûsikî”. Kur'an Akademisi. tarih yok. https://www.kuranakademi.com/makaleler.asp (01 01, 2022 tarihinde erişilmiştir).
• Çollak, Fatih. “Reîsü’l Kurrâ Hendekli Hâfız Abdurrahman Gürses Hocaefendi’nin Hayatı (1909-1999)”. Kur’an ve Kıraati Sempozyumlar Kitabı içinde, 11-45. Adapazarı: Sa-karya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2006.
• Çollak, Fatih. Reisü’l-Kurra Hendekli Hafız Abdurrahman Gürses Hocaefendi. İstanbul: Erkam Yayınları, 2002.
• Danişmend, İsmail Hâmi. Garp İlminin Kur’ân-ı Kerîm Hayranlığı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1978.
• Demirci, Naci. “Abdurrahman Gürses”. TDV İslam Ansiklopedisi, 2020: 493-494.
• Demirci, Naci. Abdurrahman Gürses’in Kırâat İlmi Eğitimindeki Yeri. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• el-Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed İbn İsmail. Sahih-i Buhârî ve Tercemesi. Çeviren Meh-med Sofuoğlu. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1989.
• El-Cezerî, Muhammed b. Muhammed. Rîsâle-î Cezerî ve Tercemesi. Çeviren Hüseyin Harpu-toğlu. İstanbul: Metinler Matbaacılık, 1983.
• el-Kazvînî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce. Sünen-i İbni Mâce Tercemesi ve Şerhi. Çeviren Haydar Hatipoğlu. İstanbul: Kahraman, 1983.
• es-Sicistânî, Ebû Dâvûd Süleyman b. Eş’as. Sünen-i Ebû Dâvud Terceme ve Şerhi. Çeviren İ. Lütfi Çakan. İstanbul: Şamil Yayınevi, 1988.
• Günaydın, Mehmet. Karadeniz Güneşi Reîsü’l-Kurrâ Mehmet Rüştü Aşıkkutlu’nun Hayatı ve Din Eğitimine Katkıları. Kahramanmaraş: Selçuk Yayınevi, 2004.
• Hamidullah, Muhammed. Aziz Kur’an. Çeviren Abdülaziz Hatip-Mahmut Kanık. İstanbul: Beyan Yayınları, 2000.
• Karakılıç, Ali Celaleddin. Tecvid İlmi Kur'ân-ı Kerim Okuma Kâideleri. Ankara: Kalkan Matbaa, 2011.
• Kur'an Yolu Tefsiri. 2003. https://kuran.diyanet.gov.tr/Tefsir (Ocak 02, 2023 tarihinde eri-şilmiştir).
• Kutup, Seyyid. Kur’ân’da Edebî Tasvir. Çeviren Kamil M. Çetiner. İstanbul: Arslan Yayınları, 1997.
• Madazlı, Ahmet. Kur'an Okuma Âdâbı. Kayseri: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2001.
• Madazlı, Ahmet. Tecvid İlmi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 1994.
• Müslim, İbn Sa’d Ebu Muhammed Abdullah b. et-Tabakâtu’l-Kübrâ. Çeviren Ali Muhammed Ömer. Kahire, 2001.
• Nefes, Hayrunnisa. Kur’ân Tilâvetinde Temsili Okuma. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Okçu, Abdülmecit. “Kur’ân’ın Lafız-Mana ve Kıraat Yönünden İ’cazı/Eşsizliği”. EKEV Akademi Dergisi , 2001: 4.
• Okiç, Tayyib. Kur'an-ı Kerim Üslub ve Kırâatı. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1963.
• Sağman, Ali Rıza. İlaveli Yeni Sağman Tecvidi. İstanbul: Said Matbaası, 1958.
• Sarı, Mehmet Ali. Beyoğlu'nda Bir Hafız. İstanbul: Timaş Yayınları, 2016.
• Sarı, Mehmet Ali.. Kur’ân Tilâvetinde Türk Tavrı ve Merhum Temsilcileri. İstanbul: Mihrabad Yayınları, 2021.
• Sarı, Mehmet Ali.. Kur’ân-ı Kerîm’i Güzel Okuma Tekniği ve Kuralları. İstanbul: Numune Mat-baacılık, 1993.
• Tetik, Necati. Başlangıçtan İtibaren IX. Hicri Asra Kadar Kıraat İlminin Ta’limi. İstanbul: İşa-ret Yayınları, 1990.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili . İstanbul: Nebioğlu Basımevi, 1960.
• Yılmaz, Esra. Kur’ân-ı Kerîm Kırâatinde Müzikal Tavırlar. Ankara: İlâhiyat Yayınları, 2022.
• Yüksel, Ali Osman. İbn Cezeri ve Tayyibetü’n-Neşr. İstanbul: İFAV Yayınları, 1996.