William of Tyr’ın Gözünden İslam ve Müslümanlar

Yıl 2024, Sayı: 43, 55 - 74, 30.06.2024

Ayşe Çekiç

https://doi.org/10.31591/istem.1451106

Öz

Ortaçağ, Batı dünyasının İslam ve Müslümanlar hakkında geniş kapsamlı veri ürettiği bir zaman dilimidir. Haçlı Seferleri tarihi ele alındığında belki de sürecin en mütekâmil kalem ehli sayılabilecek kişisi William of Tyr’dır. Historia Rerum in Partibus Transmarinis Gestarum adını verdiği 23 bölümden müteşekkil Haçlı Seferleri anlatısında yazar, İslam ve Müslümanlar hakkında kapsayıcı bilgiler aktarmaktadır. Haçlı tarih yazımının genel seyrinde İslam’a ve Müslümanlara karşı olumsuz bakış açısının zirve noktası sayılabilecek William’a göre İslam dini ve Müslümanlar uydurulmuş bir inanç sisteminin ürünüdür. Haçlı seferleri tarihinde İslam ve Müslümanları bu bakış açısıyla sistematik olarak tasnifleyen ve düşman olarak telakki eden yazarın anlatıları gerçekle örtüşmemektedir. Bu makale William’ın gözünden İslam ve Müslümanların konumunu ve hangi gerekçeyle ele alındığı kaygısını incelemektedir. Kaynak analizi yöntemiyle İslam ve Müslümanları tasvir eden anlatıların tasnifiyle yazarın zihnindeki profil anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Sonuç itibariyle William’ın gözünden İslamiyet ve Müslümanların varlığının Haçlı seferlerini tetikleyen bir sürece tekabül etttiği sürecine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Orta Çağ Tarihi, William of Tyre, Haçlı Seferleri, Tarihçilik, İslam, Müslümanlar

Islam and Muslims through the Eyes of William of Tyr

Öz

The Middle Ages is a period in which the Western world produced extensive data on Islam and Muslims. When the history of the Crusades is considered, William of Tyr is perhaps the most sophisticated penman of the process. In his 23-chapter account of the Crusades, Historia Rerum in Partibus Transmarinis Gestarum, the author provides comprehensive information about Islam and Muslims. According to William, who can be considered the pinnacle of the negative perspective towards Islam and Muslims in the general course of Crusader historiography, Islam and Muslims are the product of a fabricated belief system. The narratives of the author, who systematically classifies Islam and Muslims in the history of the Crusades from this point of view and considers them as enemies, do not correspond to reality. This article analyses the position of Islam and Muslims from William's point of view and his concern with the grounds on which they are treated. With the method of source analysis, it was tried to make sense of the profile in the author's mind by classifying the narratives depicting Islam and Muslims. As a result, from William's point of view, it was reached that Islam and the existence of Muslims corresponded to a process that triggered the Crusades.

Anahtar Kelimeler

Medieval History, William of Tyre, Crusades, Historiography, Islam, Muslims

Kaynakça

• Agibalova-Donskoy, Ye.-G. Ortaçağ Tarihi. çev. Çağdaş Sümer. İstanbul: Yordam, 2017.
• Anonim. Itinerarium Peregrinorum Et Gesta Regis Ricardi Işığında III. Haçlı Seferi (1189-1192). çev. Harun Korunur. İstanbul: Kitabevi yayınları, 2019.
• Arjana, Sophie Rose. Batı Tahayyülünde Müslümanlar. çev. M. Murtaza Özeren. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2019.
• Asbridge, Thomas. Haçlı Seferleri. çev. Ekin Duru. İstanbul: Say Yayınları, 2014.
• Anonim Haçlı Tarihi Gesta Francorum. çev. Ergin Ayan. İstanbul: Selenge, 2013.
• The Gesta Tancredi of Ralph of Caen. çev. B.S-D.S Bachrach. England: Ashgate, 2005.
• Bloch, Marc. Feodal Toplum. çev. M. Ali Kılıçbay. Ankara: Doğu Batı, 2015.
• Cahen, Claude. Haçlı Seferleri Zamanında Doğu ve Batı. çev. Mustafa Daş. İstanbul: Yeditepe, 2016. Cahen, Claude. İslamiyet 1. çev. Esat Nermi Erendor. Ankara: Bilgi, 2000.
• Cardini, Franco. Avrupa ve İslam. çev. Gürol Koca. İstanbul: Literatür, 2004.
• Collingwood, R.G. Tarih Tasarımı. çev. Kurtuluş Dinçer. Ankara: Doğu Batı, 2019.
• Çekiç, Ayşe. “Aziz Augustinus’un Tanrı Devleti’ni Kurmak: Papa II. Urbanus ve Haçlı Savunusu”. Akademik İncelemeler Dergisi 18/2 (2023), 381-401.
• Çekiç, Ayşe. “Düşman Yaratma Aracı Olarak Tarih Yazımı: Haçlı Kaynaklarında Kutsal Şehir Algısı ve Kudüs”. Journal of Oriental Studies 42 (2023), 75-94.
• Eliade, Mircae. Dinler Tarihine Giriş. çev. Lale Arslan. İstanbul: Kabalcı, 2003.
• Foucault, Michel. Hermenötiğin Kökeni. çev. Şule Çiltaş Solmaz. İstanbul: Ayrıntı, 2017.
• Fulcher of Chartres. A History of the Expedition to Jerusalem 1095-1127. çev. F.R. Ryan. The University of Tennesse Press, ts.
• Fulcherius Carnotensis. Kudüs Seferi “Kutsal Toprakları Kurtarmak”. çev. İlcan Bihter Barlas. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayınları, 2009.
• Gunther Von Pairis. Konstantinopolis’in Zaptı (Bir Keşişin Kaleminden IV. Haçlı Seferi). çev. Kutsi Aybars Çetinalp. İstanbul: Kronik, 2022.
• Halsell, Grace. Tanrı’yı Kıyamete Zorlamak. çev. Mustafa Acar- Hüseyin Özmen. Ankara: Serbest, 2021.
• Hentsch, Thierry. Hayali Doğu Batı’nın Akdenizli Doğu’ya Politik Bakışı. çev. Aysel Bora. İstanbul: Metis, 2016.
• Huntington, Samuel P. Medeniyetler Çatışması. ed. Murat Yılmaz. İstanbul: Vadi, 2017.
• İbnü’l-Esîr, İzzeddin İbnü’l Esîr. el- Kâmil fi’t- Târîh Tercümesi. çev. Heyet. İstanbul: Ocak, 2016.
• Kalın, İbrahim. Ben Öteki ve Ötesi. İstanbul: İnsan, 2016.
• Kantorowicz, Ernst H. Kralın İki Bedeni. çev. Ü. Hüsrev Yolsal. Ankara: Bilgesu, 2018.
• Karakuş, Nadir. Haçlı Seferlerinde Haşhaşîler. İstanbul: Mana, 2018.
• Komnena, Anna. Alexiad Malazgirt’in Sonrası İmparator Alexios Komnenos Döneminin Tarihi. çev. Bilge Umar. İstanbul: İnkılâp, 1996.
• Moore, John C. Pope Innocent III (1160/61-1216). Leiden, 2003.
• Morrison, Cecile. Haçlılar. çev. Nermin Acar. Ankara: Dost, 2005.
• Öz, Mustafa. “Hâkim-Biemrillâh”. DİA. 15/199-201. TDV, 1992.
• Paul, Herman. Tarih Teorisi. çev. Büşra Helvacıoğlu. İstanbul: Yeni İnsan, 2019.
• Peter Tudebodus. Bir Tanığın Kaleminden Birinci Haçlı Seferi Kudüs’e Yolculuk. çev. Süleyman Genç. İstanbul: Kronik Yayınları, 2019.
• Pirenne, Henri. Hz. Muhammed ve Charlemagne. çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge Yayınları, 2006.
• Pirenne, Henri. Ortaçağ Kentleri. çev. Şadan Karadeniz. İstanbul: İletişim, 2019.
• Polat, Ziya. “Fulcherius Carnotensis’te İslam ve Müslüman Algısı”. Turkish Studies 14/1 (2019), 613-632.
• Polat, Ziya. “Kudüs Katliamı Bağlamında Haçlı Seferlerinin Sebepleri”. Milel ve Nihal 16/1 (2019), 175-198.
• Raimundus Aquilers. Haçlılar Kudüs’te Bir Papazın Gözünden İlk Haçlı Seferi. çev. Süleyman Genç. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2019.
• Robert the Monk. The Historia Iherosolimitana. çev. D.-M.G Kempf-Bull. UK: Boydell Press, 2013.
• Rousso, Henry. Şimdiki Zamanın Tarihini Yazmak Tarih, Tarihçi ve Çağdaşlık. çev. Volkan Çandar. İstanbul: İletişim, 2021.
• Runciman, Steven. Haçlı Seferleri Tarihi. çev. Fikret Işıltan. Ankara: TTK, 2008.
• Runciman, Steven. Haçlı Seferleri Tarihi. çev. Fikret Işıltan. Ankara: TTK, 2008.
• Shouthern, R.W. Orta Çağ Avrupasında İslam Algısı. çev. Ahmet Aydoğan. İstanbul: Yöneliş, 1970.
• Şeyban, Lütfi. Reconquista: Endülüs’te Müslüman-Hristiyan İlişkileri. İstanbul: İz, 2016.
• Watson, Peter. Fikirler Tarihi: Ateşten Freud’a. çev. heyet. İstanbul: YKY, 2020.
• Willermus Tyrensis. Haçlılar Türkler Karşısında Willermus Tyrensis’in Haçlı Kroniği III (1143-1184). İstanbul: Kronik Yayınları, 2019.
• Willermus Tyrensis. Willermus Tyrensis’in Haçlı Kroniği-Başlangıçtan Kudüs’ün Zaptına Kadar-. çev. Ergin Ayan. İstanbul: Ötüken, 2016.
• William Archbishop of Tyre. The History of Godefrey of Boloyne and of The Conquest of Iherusalem, 1893.
• William of Tyre. Godeffroy of Bologne or The Siege and Conqueste of Jerusalem. ed. Mary Noyes Colvin. London, 1893.
• Yousif, Ephrem Isa. Süryani Vakanüvisler. çev. Mustafa Aslan. İstanbul: Doz, 2009.
• Zenginoğlu, Samet. “Şarlman ve Pirenne Tezi”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 10 (2022), 232-240.