The Development of the Tax Expenditures in Turkey: 2015-2021

Yıl 2019, Cilt: 69 Sayı: 2, 321 - 355, 31.12.2019

Recep Emre Eriçok

https://doi.org/10.26650/ISTJECON2019-0012

Öz

Nowadays, tax expenditures are extensively applied in many countries in order to achieve certain economic and social goals more effectively and quickly. Tax expenditures generally represent forgone tax revenues and in practice they appear in the form of tax exemptions and exceptions, reductions, credits, low tax ratios and tax deferrals. Tax expenditures, which are practices that lead to tax loss in terms of the public economy, are also considered as a kind of public expenditures. Therefore, the effective implementation of tax expenditures in the public economy is important in terms of income and expenditure policies. In this study, prepared in order to analyse the development of tax expenditures in Turkey, first the concept of tax expenditures and the theoretical framework and implementations were examined, then the volume of tax expenditures, increase ratios, distribution according to the categories of taxes, and ratios to various macro indicators were analysed, using the estimated tax expenditures of the 2015-2021 period in Turkey. Then, the functional distribution of tax expenditures were covered and it was determined which areas these expenditures are directed towards. Finally, the ratio of tax expenditures in Gross Domestic Product in various countries was examined and an attempt to determine the situation in Turkey was made. The results of the study show that tax expenditures are extensively applied in Turkey especially in recent years, as an active fiscal policy tool besides the other policy measures, in order to revive the economy. Furthermore, it is envisaged that tax expenditures will contribute positively to the economic performance of Turkey by means of increasing efficiency and effectiveness and providing fiscal transparency in tax expenditures.

Anahtar Kelimeler

The Turkish Tax System, The Tax Expenditures, The Central Government Budget

Türkiye’de Vergi Harcamalarının Gelişimi: 2015-2021

Öz

Günümüzde pek çok ülkede belirli ekonomik ve sosyal amaçların daha etkin ve hızlı şekilde gerçekleştirilmesi amacıyla vergi harcamaları yoğun şekilde uygulanmaktadır. Vergi harcamaları genel olarak vazgeçilen vergi gelirlerini ifade etmektedir ve uygulamada vergi muafiyeti ve istisnaları, indirimler, mahsuplar, düşük vergi oranları ve vergi ertelemeleri şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Kamu ekonomisi bakımından vergi kaybına yol açan uygulamalar olan vergi harcamaları, aynı zamanda kamu harcamalarının bir türü olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla gelir ve harcama politikaları bakımından vergi harcamalarının kamu ekonomisinde etkin şekilde uygulanması önem arz etmektedir. Türkiye’de vergi harcamalarının gelişimini analiz etmek amacıyla hazırlanan bu çalışmada, öncelikle vergi harcamaları kavramı, teorik çerçevesi ve uygulamaları incelenmiş, daha sonra Türkiye’de 2015-2021 dönemi vergi harcamaları tahminleri kullanılarak vergi harcamalarının büyüklüğü, artış oranları, vergi türlerine göre dağılımı, çeşitli makro göstergelere oranları analiz edilmiştir. Daha sonra vergi harcamalarının fonksiyonel dağılımına yer verilerek bu harcamaların hangi alanlara yöneldiği tespit edilmiştir. Son olarak çeşitli ülkelerde vergi harcamalarının Gayrisafi Yurt İçi Hasılaya oranları incelenerek Türkiye’nin durumu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlar, Türkiye’de özellikle son yıllarda ekonomiyi canlandırmak için diğer politika önlemlerinin yanı sıra vergi harcamalarının aktif bir maliye politikası aracı olarak yoğun şekilde uygulandığını ortaya koymaktadır. Ayrıca vergi harcamalarında verimlilik ve etkinliğin artırılması ve mali saydamlığın sağlanması durumunda vergi harcamalarının Türkiye’nin ekonomik performansına olumlu katkılar sağlayacağı öngörülmektedir

Anahtar Kelimeler

Türk Vergi Sistemi, Vergi Harcamaları, Merkezî Yönetim Bütçesi

Kaynakça

• 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu.
• 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu.
• 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu.
• 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu.
• Anderson, B. (2008). Tax Expenditures in OECD Countries. PowerPoint Presentation 5th OECD-Asian Senior Budget Officials Meeting, Bangkok, Thailand: OECD, 10-11 January 2008. Retrieved from http://www.oecd.org/gov/budgeting/39944419.pdf
• Çiçek, U. ve Uğur, K. (2018). Türkiye’de Vergi Harcamalarının Analizi: 2012-2017 Dönemi. International Journal of Disciplines in Economics & Administrative Sciences Studies, 4(8), 353–364.
• Edizdoğan, N., Çetinkaya, Ö. ve Gümüş, E. (2018). Kamu Maliyesi, 9. Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Federal Ministry of Finance. (2017). 26th Subsidy Report: Federal government report on trends in federal financial assistance and tax benefits for the years 2015 to 2018.(Summary Report), Berlin, Germany, December 2017. Retrieved from https://www.bundesfinanzministerium.de/Content/ EN/Standardartikel/Press_Room/Publications/Brochures/2018-01-24-26th-subsidy-reportsummary-download.pdf?__blob=publicationFile&v=8
• Güler, H. (2019). Türkiye ve Sosyal Refah Devletlerinde Vergi Harcamalarının Karşılaştırılması. Vergi Sorunları Dergisi, 367, 131–144.
• Heady, C., & Mansour, M. (2019). Tax Expenditure Reporting and Its Use in Fiscal Management: A Guide for Developing Economies. How to Notes, Note 19/01, Washington, DC, USA: IMF Fiscal Affairs Department, 27 March 2019. Retrieved from https://www.imf.org/en/Publications/ Fiscal-Affairs-Department-How-To-Notes/Issues/2019/03/27/Tax-Expenditure-Reportingand-Its-Use-in-Fiscal-Management-A-Guide-for-Developing-Economies-46676
• IMF. (2019). World Economic Outlook Database April 2019, Washington, DC, USA. Retrieved from https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/WEOApr2019all.xls
• Longinotti, F. P. (2018). Overview of Tax Expenditures in Latin America: Main Statistics of the CIAT Database, Panama City, Republic of Panama: The Inter-American Center of Tax Administrations (CIAT) Tax Studies & Research Directorate, 5 October 2018. Retrieved from https://www.ciat. org/Biblioteca/DocumentosdeTrabajo/2018/WP_05_2018_pelaez.pdf
• OECD. (2010). Tax Expenditures in OECD Countries, Paris, France: OECD Publishing. Retrieved from https://read.oecd-ilibrary.org/governance/tax-expenditures-in-oecd-countries_9789264076 907-en#
• OECD. (2018). OECD Work on Taxation: 2018-19. Centre for Tax Policy and Administration (CTPA), Paris, France: OECD Publishing. Retrieved from http://www.oecd.org/ctp/centre-for-tax-policyand-administration-brochure.pdf
• OECD. (2019). Overview. Economic Surveys, Paris, France: OECD Publishing, April 2019. Retrieved from https://www.oecd.org/economy/surveys/France-2019-OECD-economic-survey-overview.pdf
• Oktar, S. A. (2018). Vergi Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Güncelleştirilmiş 13. Baskı, İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Öz, E. (2002). Türk Gelir Vergisindeki Bazı Vergi Harcamalarının Optimal Vergileme İlkeleri Açısından Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 17(1), 11–33.
• Özdemir, D., Topçuoğlu, Ö. ve Kişioğlu, Ö. F. (2019). Vergi Harcamalarının Vergi Gelirleri Açısından Etkinliği: 2006-2018 Döneminin Değerlendirilmesi. Maliye Dergisi, 176, 380–405.
• Perret, S. (2018). Tax Design for Inclusive Growth in OECD Countries. Note prepared for the Expert Group Meeting on “Addressing inequalities and challenges to social inclusion through fiscal, wage and social protection policies”, New York, USA: The Division for Inclusive Social Development (DISD) of the United Nations Department of Economic and Social Affairs (UNDESA), 25–27 June 2018. Retrieved from https://www.un.org/development/desa/dspd/wp-content/uploads/ sites/22/2018/06/8-1.pdf
• Redonda, A. (2016). Tax Expenditures and Sustainability. An Overview. Discussion Note 2016/3, Zurich, Switzerland: The Council on Economic Policies (CEP), November 2016. Retrieved from https://www.cepweb.org/wp-content/uploads/CEP-DN-Tax-Expenditures-and-Sustainability.An-Overview.pdf
• Redonda, A., & Neubig, T. (2018). Assessing Tax Expenditure Reporting in G20 and OECD Economies. Discussion Note 2018/3, Zurich, Switzerland: The Council on Economic Policies (CEP), November 2018. Retrieved from https://www.cepweb.org/wp-content/uploads/2018/11/ Redonda-and-Neubig-2018.-Assessing-Tax-Expenditure-Reporting.pdf
• Saraç, Ö. (2010). Vergi Harcamaları ve İktisadi Etkileri. Maliye Dergisi, 159, 262–277.
• Swift, Z. L. (2006). Managing the Effects of Tax Expenditures on National Budgets. World Bank Policy Research Working Paper 3927, Washington, DC, USA: The World Bank, May 2006. Retrieved from http://documents.worldbank.org/curated/en/602361468341100836/pdf/wps3927.pdf
• Swift, Z. Li., & Cavalcanti, C. B. (2003). Why Worry about Tax Expenditures?. PREM Notes: Economic Policy, Number 77, Washington, DC, USA: The World Bank, January 1 2003. Retrieved from http://documents.worldbank.org/curated/en/184781468139517789/Why-worry-about-taxexpenditure
• Şenyüz, D., Yüce, M. ve Gerçek, A. (2018). Vergi Hukuku (Genel Hükümler), 9. Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2018b). 2019 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu Eki’ndeki Vergi Harcamaları Listesi, Ankara.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). On Birinci Kalkınma Planı, Ankara.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2018a). 2018 Yılı Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu, Ankara.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2018b). Vergi Harcamaları Raporu 2018, Ankara: Gelir Düzenlemeleri Genel Müdürlüğü.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2019). Yeni Ekonomi Programı (Orta Vadeli Program): 2020-2022, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı. (2005). 2006 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu Eki’ndeki Vergi Harcamaları Listesi, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı. (2006). 2007 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu Eki’ndeki Vergi Harcamaları Listesi, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı. (2007). 2008 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu Eki’ndeki Vergi Harcamaları Listesi, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı. (2007). Vergi Harcamaları Raporu 2007, Ankara: Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü.
• T.C. Maliye Bakanlığı. (2008). 2009 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu Eki’ndeki Vergi Harcamaları Listesi, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı. (2009). 2010 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu Eki’ndeki Vergi Harcamaları Listesi, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı. (2010). 2011 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu Eki’ndeki Vergi Harcamaları Listesi, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı. (2011). 2012 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu Eki’ndeki Vergi Harcamaları Listesi, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı. (2012). 2013 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu Eki’ndeki Vergi Harcamaları Listesi, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı. (2013). 2014 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu Eki’ndeki Vergi Harcamaları Listesi, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı. (2014). 2015 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu Eki’ndeki Vergi Harcamaları Listesi, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı. (2015). 2016 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu Eki’ndeki Vergi Harcamaları Listesi, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı. (2016). 2017 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu Eki’ndeki Vergi Harcamaları Listesi, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı. (2016). Vergi Harcamaları Raporu 2016, Ankara: Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü.
• T.C. Maliye Bakanlığı. (2017). 2018 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu Eki’ndeki Vergi Harcamaları Listesi, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı. (2017). Vergi Harcamaları Raporu 2017, Ankara: Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü. Taş, Bülent. (2017). Vergi Harcamaları 2016, 12 Ocak 2017. Erişim adresi: https://vergialgi.net/vergiharcamalari-2016
• The Australian Government Budget 2019-2020. Canberra, Australia. Retrieved from http://www. budget.gov.au
• The Bureau of the Fiscal Service. Washington, DC, USA. Retrieved from https://fiscal.treasury.gov
• The Department of Finance Canada. Ottawa, Canada. Retrieved from https://www.fin.gc.ca The National Assembly Budget Office (NABO). Seoul, Korea. Retrieved from http://korea.nabo.go.kr
• TÜİK. Milli Gelir İstatistikleri, Ankara. TÜİK. TÜFE İstatistikleri, Ankara.