SENDİKALARIN TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİNİ GÖZETME YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 9, 63 - 86, 31.08.2019

Memiş Gökhan Türe

Öz

Bu çalışmada; Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu m. 26/3’te yer alan “Kuruluşlar, faa-liyetlerinde toplumsal cinsiyet eşitliği gözetir.” hükmü, önemli bir AB sosyal politikası olan “gender mainstreaming (toplumsal cinsiyet ana akımlaştırması)” çerçevesinde ele alınarak, sen-dikalar özelinde, toplumsal cinsiyet eşitliğinin gözetilmesi için alınması gereken önlemler ve bu önlemlerin alınmamasının hukuki sonuçları incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda, toplumsal cinsiyet eşitliğini gözetme bakımından sendikaların alabileceği önlemlerin; genel olarak, far-kındalık yaratma, eğitim, işe erişim ve işte yükselme, iş ve aile sorumluluklarının bağdaştırılma-sı ve karar alma süreçlerine katılım konularına ilişkin olduğu belirlenmiş; bu yükümlülüğe aykı-rılık halinde ise teorik de olsa sendika içi demokrasiye aykırılığa bağlanan sonuçların uygula-nabileceği, sendikaların kesin nitelikteki kararlarına karşı iptal davası açılabileceği ve sendika-lar hakkında Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nda öngörülen idari yaptırımla-ra hükmedilebileceği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

toplumsal cinsiyet ana akımlaştırması, toplumsal cinsiyet eşitliği

Kaynakça

• ARICI, Kadir; Demokratiklik ve Hukuka Uygunluk Açısından Sendika Şube Genel Kurulları, Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 9(1), 2007, s. 1-27. AYDIN, Ufuk/DEMİRKAYA, Seher; Çalışma Yaşamında Aile Dostu İş Hukuku Uygulama-ları, İş ve Hayat Dergisi, 3(6), s. 72-104. BEER, Caroline; Democracy and Gender Equality, Studies in Comparative International De-velopment, 44(3), August 2009, s. 212-227. BERGMAN, Jan (Hrsg.); Gender Mainstreaming, içinde Handlexikon der Europäischen Un-ion, 5. Auflage, Nomos, Baden-Baden 2015. COUNCIL OF EUROPE; Gender Mainstreaming: Conceptual Framework, Methodology and Presentation of Good Practice, EG-S-MS 2, Council of Europe, Strasbourg 1998. ÇÖLDEMLİ, Ali; Sendikaların Kuruluşu ve Organları, Adalet Yayınevi, Ankara 2016. DALY, Mary; Gender Mainstreaming in Theory and Practise, Social Politics, 12(3), Kasım 2005, s. 433-450. DEAN, Homa; Women in Trade Unions Methods and Good Practices for Gender Mainstrea-ming, ETUI-REHS, Brussels 2006. DEMİRDİZEN, Derya/ LORDOĞLU, Kuvvet; Türkiye’de Sendika İçi Demokrasi Ya Da Bir İmkânsızın Arayışı Mı?, içinde Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, V, Bildiriler, Petrol-İş Yayını, İstanbul 2013, s. 223-241. EUROPEAN COMISSION; International Perspectives on Positive Action Measures, A Com-perative Analysis in the European Union, Canada, the United States and South Africa, Ocak 2009, s. 6, çevrimiçi, ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=2745&langId=en, (E. T. 11.05.2019). GÖREN, Zafer; Pozitif Önlemler, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Y. 9, S. 18, Güz 2010, s. 1-26. HEALY, Geraldine/ KIRTON, Gill; Women, Power and Trade Union, British Journal of In-dustrial Relations, 38(3), September 2000, s. 343-360. HROMADKA, Wolfgang/MASCHMANN, Frank; Arbeitsrecht Band 1, Individualarbe-itsrecht, 4. Auflage, Springer, Berlin Heidelberg 2008. INGLEHART, Ronald/ NORRIS, Pippa/ WELZEL, Christian; Gender Equality and Democ-racy, çevrimiçi, https://wcfia.harvard.edu/files/wcfia/files/814_gender_equality_democracy.pdf. (E.T. 29.4.2019) KAMANABROU, Sudabeh; Arbeitsrecht, Mohr Siebeck, Tübingen 2017. KAPLAN, Emine Tuncay; Sendika Genel Kurulu Kararlarının İptali Davası ve Şartları, Anka-ra Üniversitesi SBF Dergisi, 49(1), 1994, s. 255-265. KOCHER, Eva; §5: Arbeitsrechtlicher Diskriminierungsschutz, içinde Enzyklopaedie Europa-recht Band 7, (Hrs. Monika Schlachter/Hans Michael Hennig), Nomos-Verlag, Baden-Baden 2016, s. 219-291. KOZMA, Tibor; Understanding Gender Mainstreaming in Modern Law Enforcement, Con-nections, 11(2), Spring 2012, s. 87-94. KUTAL, Metin; Sendikaların Kuruluşu, İşleyişi ve Sona Ermesi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 45(1-4), 1987, s. 295-311. MANAV, A. Eda; Sendikal Faaliyetlerden Yararlanmada Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Sicil İş Hukuku Dergisi, Aralık 2012, Y. 7, S. 28, s. 185-196. REES, Teresa; Mainstreaming Equality in the European Union, Routledge, Londra ve New York, 1998. RIEMER, Hans Michael; Vereins- und Stiftungsrecht (Art. 60-89bis ZGB) mit den Allgemei-nen Bestimmungen zu den juristischen Personen (Art. 52-59 ZGB), içinde SHK- Staemplis Handkommentar, Staempfli Verlag, 2012. RUBERY, Jill; Gender Mainstreaming and Gender Equality in the EU: The Impact of the EU Employment Strategy, Industrial Relations Journal, 33(5), s. 500-522. RÜHL, Monika/HOFFMAN, Jochen; Das AGG in der Unternehmenpraxis, Gabler, Wiesba-den 2008. SAUER, Birgit; Gleichstellungspolitik, Gender Mainstreaming und Diversitaetpolitik - Institu-tionelle und diskursive Herausforderungen, içinde Kritische Vernunft für demokratische Trans-formationen (Hrsg. Brigitte Geissel, Alexandra Manske), Barbara Budrich Verlag, 2008, s. 37-57. SCHERRER, Urs; ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, içinde OFK - Orell Füssli Kommentar (Hrsg. Jolanta Kren Kostkiewicz/ Stephan Wolf/ Marc Amstutz/ Roland Fankhauser), 3. Auflage, Orell Füssli Verlag, 2016. SECHI, Cinzia; Women in Trade Unions in Europe: Bridging the Gaps, ETUC, Brüksel 2007. SORGER, Claudia; Gleichstellungspolitische Strategien österreichischer Gewerkschaften: Auf dem Weg zur Geschlechtergerechtigkeit?, Österreich Z Soziol (2017), 42, s. 167-182. STRATIGAKI, Maria; Gender Mainstreaming vs. Positive Acion: An Ongoing Conflict in EU Gender Equality Policy, European Journal of Women’s Studies,12(2), 2005, s. 165-186. T.C. BAŞBAKANLIK KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı 2008–2013, Ankara 2008. TALJUNAITE, Meilute; Gender Mainstreaming as a Strategy for Promoting Gender Equality in Lithuania, Czech Sociological Review, 41(6), December 2005, s. 1041-1055. TOKSÖZ, Gülay; Kadın Çalışanlar ve Sendikal Katılım, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 49(3), 1994, s. 439-454. TÜRKOĞLU ÜSTÜN, Kamile; Kamu Hizmetine Girişte ve Yükselmede Kadınlara Pozitif Ayrımcılık Yapılması ve Avrupa’daki Örnekler, TBB Dergisi, 2017 (Özel Sayı), s. 93-124. ÜNAL, Canan; İş Hukukunda Yaş Ayırımcılığı, Onikilevha Yayıncılık, İstanbul 2018.