GÜNCEL İSTATİSTİKLER IŞIĞINDA GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DE ÜCRETLİLER ÜZERİNDEKİ VERGİ YÜKÜNÜN İNCELENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ: 1985-2018

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 11, 119 - 141, 03.08.2020

Bekir Özcan

Öz

Devletin ekonomideki payının artması sonucunda vergi gelirleri artış
göstermektedir. Bunun sonucunda toplumsal olarak verginin kim tarafından
ödendiği önemli bir konu haline gelmiştir. Türkiye’de özellikle 1985 sonrası
dönemde vergi yükü artış göstermektedir. 1985’ten bu yana Türkiye’de vergi
yükü OECD ortalamasının altındadır ancak ücretliler üzerindeki vergi yüküne
bakıldığında durum böyle değildir. Ülkemizde ücretliler üzerindeki vergi yükü
diğer gelir elde eden kesim ile birlikte düşünüldüğünde dengesiz dağılmaktadır. Ücretliler üzerindeki vergi yükü; ayırma ilkesi, tüketim ve tasarruf imkanları gibi birçok konu açısından adaletsizlik taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Asgari ücret, Vergi yükü, Ücretli, Vergilemede adalet

Kaynakça

• AKDOĞAN, Abdurrahman: Kamu Maliyesi, 17. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2016.
• ANIL, Haluk: Türkiye’de Vergi Yükü: (1950-1970) (Gayrisafi Toplumsal Vergi Yükü Hesabı Üzerine Bir İnceleme), Maliye ve Vergi Hukuku Enstitüsü Yayınları: 4, Emel Matbaacılık Sanayi Ltd. Şti., Ankara, 1973.
• ARSAN, Üren: Vergi Yükü Üzerinde Bir İnceleme (Teori, Metodoloji ve Türkiye’ye Ait Bazı Hesaplar), 2. Baskı, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1975.
• DEMİRLİ, Yunus, AYYILDIZ, Yaşar: Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde Vergi Rekabetinin, 2008 Küresel Finans Krizi Eşliğinde, Vergi Hasılatı ve Yapısına Etkileri, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt 2, Sayı 4, Aralık 2016.
• DİSK-AR: Asgari Ücret Gerçeği 2019 Raporu, Disk Araştırma Dairesi (DİSK-AR), 3 Aralık 2018, İstanbul.
• DURMUŞ, Mustafa: Maliye Politikaları, Teori ve Uygulamalarının Değerlendirilmesi, Yaklaşım Yayınları, Aralık 2003.
• EDİZDOĞAN, Nihat, ÇETİNKAYA, Özhan, GÜMÜŞ, Erhan: Kamu Maliyesi, Ekin Kitabevi, Bursa, 2010.
• EUROSTAT (earn_mw_cur)and Structure of Earnings Survey 2014, https:// ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/index.php?title=File:Proportion_ of_employees_earning_less_than_105_%25_of_the_minimum_wage,_October_2010_and_2014_(%25).png
• Gelir İdaresi Başkanlığı, 2018 Faaliyet Raporu, https://www.gib.gov.tr/sites/ default/files/fileadmin/faaliyetraporlari/2018/2018_faaliyet_raporu.pdf
• GİRAY Filiz: Sosyal Güvenlik Katkı Paylarının İşsizlik Üzerindeki Etkisi, Sayıştay Dergisi, Sayı:104 Ocak - Mart 2017.
• HEREKMAN, Aykut: Kamu Maliyesi (Genel Vergi Kuramı, II. Cilt), Sevinç Matbaası, Ankara, 1989.
• HICKS, Ursula K. : The Terminology of Tax Analysis”, The Economic Journal, Vol. 56, No. 221, Oxford Üniversite Press on behalf of the Royal Economic Society, March 1946. https://www.jstor.org/stable/2225619
• HODGE, Scott A., HICKMAN, Bryan: The Importance of the Tax Wedge on Labor in Evaluating Tax Systems, Tax Foundation, Washington DC, 2018.
• İNCE, Macit: Gelir Dağılımı ve Vergi Politikası, Konferanslar 2, Maliye ve Vergi Hukuku Enstitüsü Yayınları No:2, Sevinç Matbaası, Ankara, 1971.
• KARGI, Veli, YAYĞIR, Tacim: Globalization, Tax Competition and Tax Burden in Turkey, International Journal of Public Finance, Cilt: 1, Sayı: 1, 2016.
• KILIÇASLAN, Harun, YAVAŞ, Sercan: Türkiye’de Vergi Yükünün Değerlendirilmesi: OECD Ülkeleri İle Karşılaştırma, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 13, Yıl 13, Sayı 2, 2017.
• KORKMAZ, Esfender: İktisadi Gelişme ve Mali Sistem, Lebib Yalkın Matbaası, İstanbul, 2003.
• Maliye ve Gümrük Bakanlığı Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Yayını, Türkiye’de Vergi Yükü (1975-1984) 1. Kitap, Araştırmalar Cilt-XII.
• NADAROĞLU, Halil: Kamu Maliyesi Teorisi, 8. Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 1992.
• NAR, Mehmet: Ücret gelirleri üzerindeki vergi yükü: vergi takozu uygulaması, International Journal of Human Sciences, Vol. 12, Issue. 1, Year 2015.
• OECD (2019), Social security contributions (indicator). doi: 10.1787/3ebfe901-en
• ORHANER, Emine: Türkiye’de 1987-1997 Döneminde Vergi Yükü Değişmeleri, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı 135, Aralık 1999.
• ÖZDEMİR, Biltekin: Vergi Sistemlerinde Dolaysız Vergilerden Dolaylı Vergilere Kayış ya da Tüketim Vergilerinin Artan Ağırlığı, Maliye Dergisi, Sayı 157, Temmuz Aralık 2009.
• ÖZTÜRK, İlhami, OZANSOY, Ahmet: Ücret Gelirleri Üzerindeki Vergi Yükünün Analizi, Maliye Dergisi, Sayı 161, Temmuz -Aralık 2011.
• RAKICI, Cemil, VURAL, Tarık: Asgari Ücret Üzerindeki Toplam Vergi Yükü Ve Asgari Ücret Tutarının Anlamı, Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt 3, No 2, 2011 ISSN: 1309-8020 (Online).
• ŞENYÜZ, Doğan: İşletmelerin Rekabet Gücü Açısından İstihdam Üzerindeki Yükler ve Yeni Kanunda Çalışanların Vergilendirilmesine Getirilen Değişiklikler, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı 5, Mart 2007.
• TURHAN, Salih: Vergi Teorisi ve Politikası, 6. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1998.
• Türk Harb-İş Sendikası, Türkiye’de Ücretliler Üzerindeki Vergi Yükü, 2. Baskı, Ağustos 1997, s. 82.
• TÜRK, İsmail: Maliye Politikası (Amaçlar-Araçlar ve Çağdaş Bütçe Teorileri) 11. Baskı, Turhan Kitabevi, 1998.
• TÜRK-İŞ, Kasım 2019 Açlık Ve Yoksulluk Sınırı, http://www.turkis.org.tr/ OCAK-2020-ACLIK-VE-YOKSULLUK-SINIRI--d357751.
• UBAY, Birol: Ücret Geliri Elde Edenler Üzerindeki Vergi Yükü; Türkiye, Avrupa Birliği ve OECD Ülkeleri Karşılaştırması, Vergi Raporu Dergisi, Sayı 154, Temmuz 2012.