GRAMSCI’NİN SİVİL TOPLUM KAVRAMINA BAKIŞI

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 11, 156 - 167, 03.08.2020

Tuğçe Dağdeviren

Öz

Sivil toplum kavramının ortaya çıkışı Antik çağlara kadar gitmektedir. Kavramın gönüllülük ve kolektif yapıların bir arada bulundurulması anlamında
yaygın kullanımı görülmekle birlikte, sivil toplum dar anlamda devlet otoritesi
ve kanun gücü altında yönetilen siyasi bir topluluğu ifade etmek için kullanılmaktadır. Çalışmada sivil toplumun kavramsal ve tarihsel çerçevesi Antik
yunandan başlayarak ele alınmakta olup, Gramsci’nin sivil toplum kavramına
yönelik getirdiği ideoloji ve hegemonya tartışması ekseninde gelişimine yer
verilmektedir. Gramsci, egemen sınıfların sivil toplum üzerinde açıkça değil
ancak örtülü şekilde uyguladığı kültürel tahakkümü hegemonya olarak adlandırmış ve bu alanı rızaya dayalı hegemonya alanı olarak kabul etmiştir. Bu
bağlamda Marksizm’in alt-üst yapısalcı analizinde Gramsci’nin sivil toplumunun konumlandırdığı yer, tarihsel blok ve aydınlar ekseninde açıklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gramsci, Sivil Toplum, Hegemonya, İdeoloji, Tarihsel Blok, Aydınlar

Kaynakça

• Akkaya, A. Y. (2014). Antonio Gramsci’de Entelektüelin Bir Eleştirisi Olarak Praksis Düşüncesi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 35.
• Anderson, P. (1977). The Antinomies of Antonio Gramsci. New Left Review, 5-78.
• Bayhan, V. (2002). Demokrasi ve Sivil Toplum Örgütlerinin Engeli: Patronajve Nepotizm. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 1-13.
• Bobbio, N. (1979). Gramsci and the Conception of Civil Sociely. Içinde Gramsci and Marxist Theory (1. bs, ss. 21-48).
• Carnoy, M. (2001). Gramsci ve Devlet (M. Yetiş, Çev.). Praksis Dergisi, 3, 252-278.
• Çelik, N. B. (1999). İdeoloji Kuramlarında Özne: Althusser ve Gramsci. Kültür ve İletişim, 101-128.
• Dural, A. B. (2007). Antonio Gramsci Düşüncesinde Tarihsel Blok/ Hegemonya/ Aydınlar ve Bunalım Süreçleri Kavramları. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 55-68.
• Dural, A. B. (2012). Antonio Gramsci ve Hegemonya. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 309-321.
• Erdem, T. (1997). Sivil Topluma Kavramsal Bir Bakış. Bilig Dergisi, 6, 207-214.
• Erdem, T. (2013). Feodaliteden Küreselleşmeye: Temel Kavramlar ve Süreçler (3. bs). Lotus Yayınevi.
• Eren, E. (2017). İdeoloji. Içinde 21. Yüzyılda Prens: Siyasetve Devlet Yönetimi (8. bs, s. 703). Kripto.
• Gönenç, A. A. (2011). Sivil Toplum: Düşünsel Temelleri ve Türkiye Perspektifi.
• Gramsci, A. (1986). Hapishane Defterleri (K. Somer, Çev.; 1. bs). Onur Yayınları.
• Gürçinar, P. (2015). Althusser ve Marx’ın İdeoloji Kavramlarının Karşılaştırılması. Journal of International Social Research, 8(41), 449-449.
• Hali̇feoğlu, M./ Yeti̇ş, M. (2013). Gramsci, Sivil Toplum-Devlet İkiliği ve Kuramsal Kökenler/ Gramsci, the State-Civil Society Dichotomy, and Theoretical Antecedents. Mülkiye Dergisi, 37(1), 163-188.
• Heywood, A. (2012). Siyaset (6. basım). Liberte.
• Keyman, F., / Sarıbay, Y. (1998). Küreselleşme,Sivil Toplum ve İslam (1. bs). Vadi Yayınları.
• Mardin, Ş. (2006). Türkiye’de Toplum ve Siyaset (13. bs). İletişim Yayınları.
• Mouffe, C. (1979). Hegemony and ideology in Gramsci. Içinde Gramsci and Marxist Theory (1. bs, ss. 168-205).
• Oçak, Z. (2018). İdeoloji Kavramına Marksist ve Post Marksist Yaklaşımlar: Karl Marks, Antonio Gramsci ve Louis Althusser. Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergi, 1(2), 56-74.
• Özalp, A. (2007). Sivil Toplum Düşüncesinde Kırılma Noktası. Sosyoloji Dergisi, 18, 0-0.
• Sancar, S. (1997). İdeolojinin Serüveni: Yanlış Bilinç ve Hegemonyadan Söyleme. İmge Kitabevi.
• Savran, G. A. (2013). Sivil Toplum ve Ötesi: Rousseau, Hegel, Marx. Dipnot Yayınları.
• Vergin, N. (2008). Siyasetin Sosyolojisi: Kavramlar, Tanımlar, Yaklaşımlar (6. bs). Doğan Kitap.
• Yeti̇ş, M. (2014). Gramsci ve Devletin İki Görünümü. Mülkiye Dergisi, 33(264), 129-153.
• Yılmaz, Z. (2010). Özel Alan Kamusal Alan Ayrımının Tarihsel Temelleri: Antik Yunan. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 359-371.