Gadamer’de Dilsel ve Tarihsel Koşullar Bağlamında Ön Yargı ve Hakikat

Yıl 2023, , 148 - 159, 16.07.2023

Hatice Durna

https://doi.org/10.46628/itbhssj.1277656

Öz

Pozitivizmin ardından ortaya çıkan insan bilimlerine temel bulma arayışları, doğa bilimlerinin metodunun tarihsel ve toplumsal gerçekliği inceleme hususunda başarılı olamayacağı yönündeki bir kanaate sahipti. Söz konusu arayışların temelinde, pozitivizmin ilerleyişinden ötürü meydana gelen bir kaygı durumu vardır. Gadamer, taşıdığı bu kaygıdan ötürü insan bilimlerini ontolojik bağlamda temellendirme niyetinde olmuştur. Ona göre insan, ortak bir yaşam sürdüğü toplum içerisinde dilsel ve tarihsel koşullar bağlamında kendine bir yaşam alanı oluşturur. İnsanın yaşam dünyasını inşa etmesi hermeneutik bir deneyimle mümkün olmaktadır. Gadamer bu deneyimi ilk olarak önyapılı bir uygulama olarak tanımlar ve bu önyapıyı ‘önyargı’ olarak kavramsal hale getirmektedir. Öte yandan Gadamer ‘hakikat’in öznelerarası diyalog yolu ile meydana gelen bir yorum olduğunu ileri sürmektedir. İnsan bilimlerinde insana ilişkin hakikat sorunu ona göre insanın kendisini tanıması sorunundan farklı bir şey değildir. Hakikat iddiasının insana özgü olan bir gerçekliğe uygun biçimde hareket etmesi gerektiğini düşünen Gadamer’e göre, insan ve onun dünyası oluş ve değişime tabi olduğundan ötürü tarihsel ve zamansaldır, bu nedenle hakikat iddiası da bu gerçeklikten bağımsız hareket etmemelidir.

Anahtar Kelimeler

Gadamer, Hakikat, Dil, Tarih, Ön Yargı

Kaynakça

• Cevizci. A. (2003). Felsefe terimleri sözlüğü. Paradigma Yayınları.
• Çetin. E. (2019). Gadamer’in Felsefî Hermenötiğinde Öne Çıkan Hususlar. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi. (33). s. 65-95.
• Dede. N. (2017). Nietzsche ve Gadamer’de Hakikat Problemi (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi.) https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Gadamer. H-G. (2008-A). Hakikat ve Yöntem I. Cilt. Paradigma Yayıncılık.
• Gadamer. H-G. (2009). Hakikat ve Yöntem II. cilt. Paradigma Yayıncılık.
• Gadamer. H-G. (2004). Hakikat Nedir? Felsefi Fragmanlar. Efkar Yayınları.
• Gadamer. H-G. (2008-B). Tarih Bilinci Sorunu. Toplum Bilimlerinde Yorumcu Yaklaşım. Deniz Yayınları.
• Heidegger. M. (2013). Hümanizm Üzerine. Türkiye Felsefe Kurumu.
• Heidegger. M. (2011). Varlık ve Zaman. (K. H. Ökten, Çev.) Agora Kitaplığı.
• İşbir. E. (0-2013). Provokatif Bir Düşünür Olarak H. G. Gadamer. Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi. (21). s. 71-93.
• Kant. I. (2015). Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prolegomena. Türkiye Felsefe Kurumu.
• Misgeld. D. (2002). Gadamer’in Hermeneutiği Üzerine, Hermeneutik ve Hümaniter Disiplinler Gadamer-Habermas. Gadamer-Ricoeur. Gadamer-Derrida Tartışması. Paradigma Yayınları.
• Özlem. D. (1998). Bilim, Tarih ve Yorum. İnkılap Kitabevi.
• Palmer. R. E. (2008). Hermenötik. Ağaç Kitabevi Yayınları.
• Topakkaya. A. (2007-A). Felsefî Hermeneutik. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi. (4). s. 75-92.
• Topakkaya. A. (2007-B). Hermeneutik ve İdeoloji Kritiği Bağlamında Gadamer-Habermas Tartışması. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi. (3). s. 97-110.
• Topakkaya. A. (2016). Wilhelm Dilthey ve Felsefesi. Say Yayınları.
• Wachterhauser. B. R. (2002). İnsan Bilimlerinde Hakikat Üzerine Gadamer Hermenuetik ve Hümaniter disiplinler. Paradigma Yayınları.