Devecilik Kültürü ve Deve Güreşleri Üzerine Antropolojik Bir Analiz

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 34 - 42, 26.07.2019

Süleyman Şanlı

Öz

Bir
zamanlar Anadolu, devecilik kültürünün yaygın olduğu ve geliştiği bir
coğrafyaydı. Oysa günümüzde artık Türkiye’de, bazı Yörük topluluklarının besi,
süt ve taşıma gibi ihtiyaçları dışında develer genellikle güreştirilmek için
yetiştirilmektedir. Develerin sözü edilen durumlar için kullanıldığı çevreler
aynı zamanda ilk deve güreşleri organizasyonlarının da görüldüğü yerler
olmuştur. Deve güreşleri kültürünün özellikle bu çevrelerde benimsenip
yaygınlık kazanması bir çok etkene bağlı olmakla birlikte öncelikle Batı
Anadolu Yörük kültüründeki zengin deve varlığının bulunmasına bağlanabilir. Bu
çalışma da deve güreşleri kültürü bağlamında develerin neden güreştiği/güreştirildikleri,
deve sahibi/Deveci olmanın bireye toplum için de nasıl bir konum sağladığı
sorularına cevap aranılacaktır. Antropolojik bir alan araştırması ile
deveci/deve sahibi görüşmeciler ile yapılan etnografik mülakatlar neticesinde
elde edilen verilerle oluşan çalışma yorumsamacı antropolojideki kültürleri
yorumlamak bakışı çerçevesinde değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kültür, antropoloji, etnografya, deve, devecilik kültürü

An Anthropological Analysis on the Culture of Camel Wrestling and Camel Dealing

Öz

Once culture of camel dealing was widespread and advanced in Anatolia. Today, in Turkey, apart from providing some needs of nomadic Yoruk tribes like livestock, dairying and transportation, camels are usually breeding for wrestling in the west part of Anatolia. Those environments made use of camels are also become the places where first camel wrestling organizations are observed. Although the camel wrestling culture in particular is dependent on many factors of gaining a widespread acceptance in those circles, it can primarily be connected to the presence of rich camel existence in the Yoruk culture of Western Anatolia. This paper is looking for the answer of these questions; why camels are wrestles? Why people are wrestling the camels? What is the social status of being a cameleer or what is it mean to be owner of a camel in the society? This paper is based on an anthropological fieldwork research conducted in the camel wrestling areas by doing ethnographic interviews with the camel owners. We will try to examine data of the research through the phrase interpreting the cultures within the framework of interpretive anthropology.

Anahtar Kelimeler

Culture, anthropology, ethnography, camel, culture of camel dealing, camel wrestling

Kaynakça

• Batur, E. (1992). Küçük Kıpırtı Tarihi, Köşebentler, İstanbul: Boyut Yayınları
• Baydar, N. (1946). Ülke gazetesi, akt. İhsan Yakut, (2010). “Ege’nin Deve Güreşi Şenlikleri” içinde, İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını.
• ERTÜRK, D.; DEMIR, G. (2016). “Bir Enformel Kimlik Aracı Olarak Türkiye’de Deve Güreşleri I. Uluslararası Selçuk Efes Devecilik Kültürü ve Deve Güreşleri Sempozyumu 17-18-19 Kasım 2016, I. Cilt Sosyal Bilimler, (Edt.), Devrim Ertürk; Özgür Gökdemir, ss. 156-184, Selçuk Belediyesi Kent Belleği Yayınları, İzmir.
• Geertz, C. (1973). “The Impact of the Concept of Culture on the Concept of Man”, The Interpretation of Cultures içinde, New York: Basic Books.
• Geertz, C. (2010). Kültürlerin Yorumlanması, Hakan Gür (Çev). Ankara: Dost Kitabevi
• Güvenç, B. (1994). İnsan ve Kültür, İstanbul: Remzi Kitabevi
• Çalışkan, V. (2010). Kültürel Bir Mirasın Coğrafyası: Türkiye’de Deve Güreşleri, Selçuk Belediyesi Yayınları, İstanbul: Anka Yayınları
• Küçükahmet, L., Külahoğlu Ö, Ş., Çalık, T., Topses, G., Öksüzoğlu, A.F., Korkmaz, A., (2000). Öğretmenlik Mesleğine Giriş, Ankara:Nobel Yayınları.
• Kılıçkıran, M.N. (1987). Ege’de Kış Turizminin Kurtarıcısı: Deve Güreşleri”, III: Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, III.Cilt, Ankara:Başbakanlık Basımevi.
• Koyuncu Okca, A.; Uygur, K.. (2018) “Geleneksel Deve Güreşlerindeki Deve Donanımlarının Halk Kültürü Açısından İncelenmesi”, Bilimin izinde Prof. Dr. Pakize Pervin Aytaç Armağanı içinde, (Edt.), Reyhan Gökben Saluk, ss. 247-268, Berikan Yayınevi, Ankara.
• Kroeber, A.L. and Kluckhohn, C. (1952). Culture: A Critical Review of Concepts and Definitions, New York:Random House.
• Faruqhi, S. (1988). Onyedinci Yüzyılın İkinci Yarısında Devecilik ve Anadolu Göçebeleri (Danişmend Mukataası), IX.Türk Tarih Kongresi (21-25 Eylül 1981), II.Cilt, Ankara:Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Tylor, E. B. (2004). The Science of Culture. An Anthropological Theory: An Introductory History (3. Ed.) içinde (41-55). R. Jon McGee & Richard L. Warms (edit.). New York: McGrawHill.
• Yakut, İ. (2009). Ege’nin Deve Güreşi Şenlikleri, İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını.
• Yükçü, S. (2011). İki Kültür İki Güreş: Deve Güreşi-Boğa Güreşi, İzmir: Altın Nokta Basın Yayın
• https://www.alarabiya.net/articles/2008/04/08/48007.html, erişim tarihi 26.07.2016
• Zayed, M. (2008). “Dubai Crown Prince Buys Prize Camel for $3 Million”http://www.foxnews.com/story/2008/04/08/dubai-crown-prince-buys-prize-camel-for-3-million.html, erişim tarihi 26.07.2016
• http://www.dailymail.co.uk/news/article-1371992/Duel-dromedaries-Afghan-camels-wrestling-showdowns-celebrate-Persian-New-Year.html, erişim tarihi 27.07.2016
• Najafizada, M. (2013). “Animal Fights”http://www.gagdaily.com/disgusting/1484-animal-fights.html, erişim tarihi 27.07.2016
• Ibrahimi, S.Y. (2007). “ High Stakes in Afgan Camel Wars”https://iwpr.net/global-voices/high-stakes-afghan-camel-wars, erişim tarihi 27.07.2016
• Camel Polo winter festival, (2013). https://www.news.mn/r/134853 erişim tarihi 27.07.2016