TÜRKİYE'DEN SAĞLIK HİZMETİ ALAN YABANCILARIN HİZMET ALMA VE ARAŞTIRMA SÜREÇLERİNDEKİ TERCİH ETME MOTİVASYONLARI HAKKINDA DERİNLEMESİNE GÖRÜŞME
Yıl 2023,
Cilt: 1 Sayı: 4 - İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Dergisi, 90 - 111, 29.12.2023
Amadou Camara
,
Evrim İldem Develi
Öz
Bu araştırmanın amacı Türkiye’den sağlık hizmeti alan yabancıların hizmet alma ve araştırma süreçlerindeki tercih etme motivasyonlarının derinlemesine mülakat yoluyla değerlendirilmesidir. Sağlık turizmi, hastaların tedavi olma amacıyla seyahat etmelerini içermektedir. Son yıllarda büyüyen ve acenteleri kurulmaya başlayan bir sektöre dönüşen sağlık turizmi ekonomik olarak da gelişmektedir. Türkiye’de sağlık turizminin öncü ülkelerinden birisi olarak öne çıkmaktadır. Nitel araştırma desenine göre yapılan bu çalışmada Türkiye’nin sağlık turizminde tercih edilmesi motivasyonları irdelemiştir. Yapılan derinlemesine görüşmede Türkiye’den hizmet alan yabancıların Türkiye’yi tercih etmesinde etkili olan etmenlerin başında Türkiye’deki doktor ve sağlık hizmetleri kalitesinin geldiği görülmüştür. Bununla birlikte Türkiye’nin tercih edilmesinde öne çıkan diğer iki etmeni ise siyasi-kamusal ve ekonomik nedenler oluşturmaktadır. Katılımcıların özellikle Türkiye’yi ekonomik olarak uygun görmeleri sağlık turizminde de tercih etmelerini sağlamaktadır. Vize alma kolaylığı da hastaların sağlık turizminde Türkiye’yi tercih etmede öne çıkan bir diğer etmen olarak belirlenmiştir. Sağlık koordinatörü olan katılımcılardan toplanan verilerde sağlık turizmi için gelenlerin dünyanın birçok ülkesinden gelmekle birlikte daha çok Avrupa ve Arap ülkelerinden geldikleri görülmüştür. Bu çerçevede Türkiye’nin sağlık turizminden aldığı payın artması için pazarlama ağının genişlemesi gerekmektedir. Bununla birlikte tercüme ve iletişim problemlerinin de sağlık turizmindeki temel sorunlardan birisi olduğu katılımcı görüşlerinde öne çıkmıştır.
Kaynakça
- Akbolat, M., & Deniz, N. G. (2017). Türkiye’de Medikal Turizmin Gelişimi ve Bazı Ülkelerle Karşılaştırılması. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2), 123-139.
- Akdu, U. (2014). Medikal Turizmde Hizmet Kalitesi, Müşteri Memnuniyeti ve MüşteriSadakatinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi SosyalBilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı, Antalya.
- Aksoy, C. (2016). Türkiye’de Sağlık Turizminin Durum Analizi: İstanbul’daki Sağlık Yöneticilerine Yönelik Bir Çalışma. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
- Aktaş, M. C. (2015). Nitel veri toplama araçları (içinde) kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Mustafa Metin. (Edt.). (2. Baskı). (337-375). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Aktepe, C. (2013). Sağlık Turizminde Yeni Fırsatlar ve Türkiye’de Yerleşik Sağlık İşletmelerinin Pazarlama Çabaları, İşletme Araştırmaları Dergisi, 5/1, 170- 188.
- Aslanova, K. (2013). Türkiye’de Sağlık Turizmi ve Sağlık Turizmi Hukuku. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 3(3), 129-145.
- Ataman, H. Esen, M. F. & Vatan, A. (2017). Medikal Turizm Kapsamında Sunulan Sağlık Hizmetlerinde Kalite ve Hasta Güvenliği. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 3 (1), 28-44.
- Aydın O. (2012) “Türkiye’de Alternatif Bir Turizm; Sağlık Turizmi”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(23), 91-96.
- Baştürk, S. ve Taştepe, M. (2013). Evren ve Örneklem. : Baştürk (Ed.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri (129- 159). Ankara: Vize Yayıncılık.boeriş
- Bernal, R. L. (2005). The globalization of the health-care industry: opportunities for the Caribbean. Cepal Review.
- Binler, A. (2015) ‘Türkiye’nin Medikal Turizm Açısından Değerlendirilmesi ve Politika Önerileri’. Uzmanlık tezi. Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü
- Boz, M. (2004). ‘Turizmin Gelişmesinde Alternatif Turizm Pazarlamasının Önemi’ Antalya İli Üzerinde Bir Uygulama, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi.
- Cohen, E. (2006). MedicalTourism İn Thailand. Turk-Kazakh International Tourism Conference: New Perspectives And Values İn World Tourism And Tourism Management İn The Future. 20-26 November 2006, Alanya: Conference Proceedings (pp 87-117).
- Congar, K. (2018). Euro ve Dolar kurunun artışı Türkiye'deki sağlık turizmini nasıl etkiledi?. https://tr.euronew:com/2018/08/31/euro-ve-dolar-kurunun-artisi-turkiye-deki-saglik-turizmini-nasil- etkiledi- Erişim 11.5.2023.
- Connell, J. (2013). Contemporary medical tourism: Conceptualisation, culture and commodification. Tourism management, 34, 1-13.
- Çakır, A. (2007). Hasta Güvenliği Kültürü İle Kalite Yönetim Sistemi Arasındaki İlişkinin Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Toplam Kalite Yönetimi Anabilim Dalı, Toplam Kalite Yönetimi Programı, İzmir.
- Çam, O. ve Çılgınoğlu, H. (2021). Sağlık Turizmi Kapsamında Medikal Turizmde Öne Çıkan Sağlık Uygulamaları. Oğuzhan Sosyal Bilimler Dergisi. 3, 1, 197-216.
- Çavuşoğlu S, Bükey A. (2022). Sağlık Turizmi Deneyiminin Turist İlham Kaynağı ve Bağlılığına Etkisi. Journal Of Gastronomy, Hospitality And Travel (Online), 5(1), 1-15.
- Çontu, M. (2006). Alternatif Turizm Çeşitleri ve Kızılcahamam Termal Turizmi Örneği”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
- Değer, Ç. (2012). Kano Modeli İle Bütünleştirilmiş Servqual Analizinin Kalite Fonksiyon Yayılımına Uygulanarak Hizmet Kalitesinin İyileştirilmesi ve Bir Sağlık Kuruluşunda Uygulanması. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı Hastane ve Sağlık Kuruluşları Yönetimi Bilim Dalı, İzmir.
- Demir, Y. ve Özpınar: (2020). Medikal Turizmde Kadın ve Kadın Sağlığı. S Bedergi, 4(7), 117- 129.
- Develi, E. İ. (2021). İnternette ya da Çevrimiçi Pazarlamada Yeni Bir Kavram: Bağlı Kuruluş (Satış Ortaklığı) Pazarlaması ve Türkiye Pazarından Bazı Örnekler. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 18, 44, 8328-8332.
- Doğan, B. & Aslan, A. (2019). Türkiye'de Sağlık Turizminin Mevcut Durumu ve Ülke Ekonomisine Katkıları. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (18), 390-418.
- Edinsel: & Adıgüzel, O. (2014). Türkiye’nin Sağlık Turizmi Açısından Son Beş Yıldaki Dünya Ülkeleri İçindeki Konumu ve Gelişmeleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (2), 167-190.
- Eriş, H. (2020). Sağlık Turizmi. Ankara: İksad Publishing House.
- Güven, E. (2021). Sağlık Yönetiminde Hasta Memnuniyeti: Bir Devlet Hastanesi Örneği. OPUS International Journal of Society Researches, 17 (37), 4873-4893.
- İlhan, C. & Özdoğan, O. N. (2022). Sağlık Turizmi Kapsamında Saç Ekimi Tedavisi; Türkiye Ve Polonya Karşılaştırması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 53, 2, 265-276.
- Kantar, G. ve Işık, E. (2014). Türkiye’de Sağlık Turizmi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi; 1(1):15-20.
- Karaca, B. (2004). Sağlık Hizmetlerinde Kalite Yönetimi ve Hasta Beklentileri Konusunda Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi.
- Sağlık Bakanlığı (2012). Sağlık Turizmi Çalışmaları Raporu.
- Sağlık Bakanlığı (2013). Sağlık Turizmi https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr/Eklenti/10944/0/02pdf.pdf Erişim 21.11.2021.
- Sağlık Turizmi ve Küresel Rekabet Edebilirlik. https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr/Eklenti/10951/0/09pdf.pdf Erişim 16.11.2022.
- Saturk (2017). Sağlık Turizmi Koordinasyon Kurulu. Sağlık Turizmi Nedir? http://www.saturk.gov.tr/images/pdf/tyst/02.pdf, Erişim Tarihi: 22.12.2021.
- Serbest, N. (2006). Sağlık Sektöründe Hizmet Kalitesi ve Müşteri Tatminin Ölçülerek Davranışlar Üzerindeki Etkisinin Bulunmasına Yönelik Model Çalışması Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Sevim, E. & Sevim, E. (2019). Medikal Turizm Tercihini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi: Türkiye Örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22 (3), 633-652.
- Siner, G. & Torun, N. (2020). Sağlık turizminde termal turizm ve Spa-Wellness turizminin yeri ve önemi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (48), 517-533.
- Soysal, A. (2017). Sağlık Turizmi: Tehdit ve Fırsatlar Bağlamında Türkiye Açısından Bir Durum Değerlendirmesi. Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2, 169‐187.
- Strausbaugh L. J. (2001) ‘Emerging Health Care-Associated Infections In the Geriatric Population’. Emerg Infect Di: 7(2): 268–271.
- Temizkan: P. & Temizkan, R. (2020). Dünyada ve Türkiye’de Medikal Turizm Kapsamında Plastik ve Estetik Cerrahi Uygulamaların Hizmet Pazarlaması Karması Perspektifinden Değerlendirilmesi. Journal of Gastronomy Hospitality and Travel, 3 (2), 284-298.
- Torun, E. (2009). Dr. Sami Ulus Çocuk Hastalıkları Hastanesinde Beklenen ve Algılanan Hizmet Kalitesinin Servqual Ölçeği İle Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
- Tuzcuoğlu, K. (2003). “Her Yönüyle Pazarlama İletişimi: Bilinçlenen Tüketici ve Tüketicizm Akımı”, Mediacat Kitapları, İstanbul.
- Tükel, B, Acuner, A. M., Önder, Ö.R. ve Üzgül, A. (2004). Ankara Üniversitesi İbn-i Sina Hastanesi'nde Yatan Hasta Memnuniyeti. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 57 (4), 205- 214.
- Usta, Ö. (2001). Genel turizm. Anadolu Matbaacılık, İzmir.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yıldırım, K. (2021). Hasta Perspektifinden Sağlık Kuruluşlarındaki Süreç Kalitesinin Hasta Memnuniyetine Etkisi. Doktora Tezi. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü.
- Zengin, B. & Eryılmaz, B. (2015). Bodrum Destinasyonunda Engelli Turizm Pazarının Değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (11), 51-74.
- Zubaroğlu Yanardağ, M. (2017). Hasta Hakları Kurul Üyelerinin Hasta Haklarına Bakışı: İstanbul İli Örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 27 (2), 29-46.
EVALUATION OF THE OPINIONS OF FOREIGNERS WHO RECEIVE HEALTH SERVICE FROM TÜRKİYE ON THE MOTIVATIONS OF PREFERENCE THROUGH IN-DEPTH INTERVIEW
Yıl 2023,
Cilt: 1 Sayı: 4 - İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Dergisi, 90 - 111, 29.12.2023
Amadou Camara
,
Evrim İldem Develi
Öz
The aim of this research is to evaluate the motivations of foreigners who receive health care services from Türkiye in the process of getting service through in-depth interview method. Health tourism includes patients’ traveling for the purpose of treatment. Health tourism has grown into a sector and agencies started to be established in recent year: In this study, which was carried out according to the qualitative research design, the motivations of Türkiye's preference in health tourism were examined. In the examinations made, it has been seen that the quality of doctors and health services in Türkiye comes first among the factors that are effective in the preference of foreigners who receive service from Türkiye. However, the other two factors that come to the fore in the preference of Türkiye are political-public and economic reason: The fact that the participants see Türkiye as economically suitable makes them prefer it in health tourism as well. In addition to this, it has come to the fore in the opinions of the participants that translation and communication problems are one of the main problems in health tourism.
Kaynakça
- Akbolat, M., & Deniz, N. G. (2017). Türkiye’de Medikal Turizmin Gelişimi ve Bazı Ülkelerle Karşılaştırılması. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2), 123-139.
- Akdu, U. (2014). Medikal Turizmde Hizmet Kalitesi, Müşteri Memnuniyeti ve MüşteriSadakatinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi SosyalBilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı, Antalya.
- Aksoy, C. (2016). Türkiye’de Sağlık Turizminin Durum Analizi: İstanbul’daki Sağlık Yöneticilerine Yönelik Bir Çalışma. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
- Aktaş, M. C. (2015). Nitel veri toplama araçları (içinde) kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Mustafa Metin. (Edt.). (2. Baskı). (337-375). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Aktepe, C. (2013). Sağlık Turizminde Yeni Fırsatlar ve Türkiye’de Yerleşik Sağlık İşletmelerinin Pazarlama Çabaları, İşletme Araştırmaları Dergisi, 5/1, 170- 188.
- Aslanova, K. (2013). Türkiye’de Sağlık Turizmi ve Sağlık Turizmi Hukuku. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 3(3), 129-145.
- Ataman, H. Esen, M. F. & Vatan, A. (2017). Medikal Turizm Kapsamında Sunulan Sağlık Hizmetlerinde Kalite ve Hasta Güvenliği. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 3 (1), 28-44.
- Aydın O. (2012) “Türkiye’de Alternatif Bir Turizm; Sağlık Turizmi”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(23), 91-96.
- Baştürk, S. ve Taştepe, M. (2013). Evren ve Örneklem. : Baştürk (Ed.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri (129- 159). Ankara: Vize Yayıncılık.boeriş
- Bernal, R. L. (2005). The globalization of the health-care industry: opportunities for the Caribbean. Cepal Review.
- Binler, A. (2015) ‘Türkiye’nin Medikal Turizm Açısından Değerlendirilmesi ve Politika Önerileri’. Uzmanlık tezi. Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü
- Boz, M. (2004). ‘Turizmin Gelişmesinde Alternatif Turizm Pazarlamasının Önemi’ Antalya İli Üzerinde Bir Uygulama, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi.
- Cohen, E. (2006). MedicalTourism İn Thailand. Turk-Kazakh International Tourism Conference: New Perspectives And Values İn World Tourism And Tourism Management İn The Future. 20-26 November 2006, Alanya: Conference Proceedings (pp 87-117).
- Congar, K. (2018). Euro ve Dolar kurunun artışı Türkiye'deki sağlık turizmini nasıl etkiledi?. https://tr.euronew:com/2018/08/31/euro-ve-dolar-kurunun-artisi-turkiye-deki-saglik-turizmini-nasil- etkiledi- Erişim 11.5.2023.
- Connell, J. (2013). Contemporary medical tourism: Conceptualisation, culture and commodification. Tourism management, 34, 1-13.
- Çakır, A. (2007). Hasta Güvenliği Kültürü İle Kalite Yönetim Sistemi Arasındaki İlişkinin Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Toplam Kalite Yönetimi Anabilim Dalı, Toplam Kalite Yönetimi Programı, İzmir.
- Çam, O. ve Çılgınoğlu, H. (2021). Sağlık Turizmi Kapsamında Medikal Turizmde Öne Çıkan Sağlık Uygulamaları. Oğuzhan Sosyal Bilimler Dergisi. 3, 1, 197-216.
- Çavuşoğlu S, Bükey A. (2022). Sağlık Turizmi Deneyiminin Turist İlham Kaynağı ve Bağlılığına Etkisi. Journal Of Gastronomy, Hospitality And Travel (Online), 5(1), 1-15.
- Çontu, M. (2006). Alternatif Turizm Çeşitleri ve Kızılcahamam Termal Turizmi Örneği”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
- Değer, Ç. (2012). Kano Modeli İle Bütünleştirilmiş Servqual Analizinin Kalite Fonksiyon Yayılımına Uygulanarak Hizmet Kalitesinin İyileştirilmesi ve Bir Sağlık Kuruluşunda Uygulanması. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı Hastane ve Sağlık Kuruluşları Yönetimi Bilim Dalı, İzmir.
- Demir, Y. ve Özpınar: (2020). Medikal Turizmde Kadın ve Kadın Sağlığı. S Bedergi, 4(7), 117- 129.
- Develi, E. İ. (2021). İnternette ya da Çevrimiçi Pazarlamada Yeni Bir Kavram: Bağlı Kuruluş (Satış Ortaklığı) Pazarlaması ve Türkiye Pazarından Bazı Örnekler. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 18, 44, 8328-8332.
- Doğan, B. & Aslan, A. (2019). Türkiye'de Sağlık Turizminin Mevcut Durumu ve Ülke Ekonomisine Katkıları. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (18), 390-418.
- Edinsel: & Adıgüzel, O. (2014). Türkiye’nin Sağlık Turizmi Açısından Son Beş Yıldaki Dünya Ülkeleri İçindeki Konumu ve Gelişmeleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (2), 167-190.
- Eriş, H. (2020). Sağlık Turizmi. Ankara: İksad Publishing House.
- Güven, E. (2021). Sağlık Yönetiminde Hasta Memnuniyeti: Bir Devlet Hastanesi Örneği. OPUS International Journal of Society Researches, 17 (37), 4873-4893.
- İlhan, C. & Özdoğan, O. N. (2022). Sağlık Turizmi Kapsamında Saç Ekimi Tedavisi; Türkiye Ve Polonya Karşılaştırması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 53, 2, 265-276.
- Kantar, G. ve Işık, E. (2014). Türkiye’de Sağlık Turizmi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi; 1(1):15-20.
- Karaca, B. (2004). Sağlık Hizmetlerinde Kalite Yönetimi ve Hasta Beklentileri Konusunda Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi.
- Sağlık Bakanlığı (2012). Sağlık Turizmi Çalışmaları Raporu.
- Sağlık Bakanlığı (2013). Sağlık Turizmi https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr/Eklenti/10944/0/02pdf.pdf Erişim 21.11.2021.
- Sağlık Turizmi ve Küresel Rekabet Edebilirlik. https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr/Eklenti/10951/0/09pdf.pdf Erişim 16.11.2022.
- Saturk (2017). Sağlık Turizmi Koordinasyon Kurulu. Sağlık Turizmi Nedir? http://www.saturk.gov.tr/images/pdf/tyst/02.pdf, Erişim Tarihi: 22.12.2021.
- Serbest, N. (2006). Sağlık Sektöründe Hizmet Kalitesi ve Müşteri Tatminin Ölçülerek Davranışlar Üzerindeki Etkisinin Bulunmasına Yönelik Model Çalışması Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Sevim, E. & Sevim, E. (2019). Medikal Turizm Tercihini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi: Türkiye Örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22 (3), 633-652.
- Siner, G. & Torun, N. (2020). Sağlık turizminde termal turizm ve Spa-Wellness turizminin yeri ve önemi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (48), 517-533.
- Soysal, A. (2017). Sağlık Turizmi: Tehdit ve Fırsatlar Bağlamında Türkiye Açısından Bir Durum Değerlendirmesi. Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2, 169‐187.
- Strausbaugh L. J. (2001) ‘Emerging Health Care-Associated Infections In the Geriatric Population’. Emerg Infect Di: 7(2): 268–271.
- Temizkan: P. & Temizkan, R. (2020). Dünyada ve Türkiye’de Medikal Turizm Kapsamında Plastik ve Estetik Cerrahi Uygulamaların Hizmet Pazarlaması Karması Perspektifinden Değerlendirilmesi. Journal of Gastronomy Hospitality and Travel, 3 (2), 284-298.
- Torun, E. (2009). Dr. Sami Ulus Çocuk Hastalıkları Hastanesinde Beklenen ve Algılanan Hizmet Kalitesinin Servqual Ölçeği İle Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
- Tuzcuoğlu, K. (2003). “Her Yönüyle Pazarlama İletişimi: Bilinçlenen Tüketici ve Tüketicizm Akımı”, Mediacat Kitapları, İstanbul.
- Tükel, B, Acuner, A. M., Önder, Ö.R. ve Üzgül, A. (2004). Ankara Üniversitesi İbn-i Sina Hastanesi'nde Yatan Hasta Memnuniyeti. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 57 (4), 205- 214.
- Usta, Ö. (2001). Genel turizm. Anadolu Matbaacılık, İzmir.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yıldırım, K. (2021). Hasta Perspektifinden Sağlık Kuruluşlarındaki Süreç Kalitesinin Hasta Memnuniyetine Etkisi. Doktora Tezi. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü.
- Zengin, B. & Eryılmaz, B. (2015). Bodrum Destinasyonunda Engelli Turizm Pazarının Değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (11), 51-74.
- Zubaroğlu Yanardağ, M. (2017). Hasta Hakları Kurul Üyelerinin Hasta Haklarına Bakışı: İstanbul İli Örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 27 (2), 29-46.