1980-2020 DÖNEMİ: YAPTIRIMLARIN İRAN'IN ULUSLARARASI TİCARETİNE ETKİLERİ

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 3, 42 - 60, 20.09.2024

Mahboubeh Aghamohammadi

https://doi.org/10.62101/iticudisticaretdergisi.1515408

Öz

Bu çalışma, 1980-2020 Döneminde Uluslararası Yaptırımların İran İslam Cumhuriyeti Ticaretine Etkisini incelemektedir. Birleşmiş Milletler (BM), Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa Birliği (AB) tarafından, uygulanan yaptırımlar, İran açısından ekonomik ve ticari etkilere sebep olmuştur. Çalışmanın amacı, yaptırımların İran üzerindeki ticari etkilerini, ihracat, ithalat ve ülkenin yıllık ekonomik büyümesi bağlamında tespit etmektedir. 1980-2020 dönemi için ihracat, ithalat ve gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) yıllık verileri kullanılarak durağanlık testleri (birim kök analizi) ve VAR modeli (vektör otoregresyon modeli) yöntemleri kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda yaptırımların petrol ihracat gelirlerini önemli ölçüde azalttığını ve bu durumun İran Riyalinin değerinde ciddi bir düşüşe, bunun ardından enflasyon artışına ve üretim büyümesinin azalmasına yol açtığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dış ticaret, Ekonomik büyüme, Uluslararası yaptırım, İran

Kaynakça

• BBC. (2018, May 10). The impact of Iran sanctions - in charts. BBC: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-44052734 adresinden alındı
• Dale, A. (2024). China’s Influence in the Middle East and Its Limitations. The Diplomat: https://thediplomat.com/2024/02/chinas-influence-in-the-middle-east-and-its-limitations/ adresinden alındı
• Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) ve Türkiye İhracatçılar Meclisi(TIM). (2016). Ambargo Sonrası İran Ekonomik ve Ticarei Etki Analizi. 1-207. İstanbul, Levent, Türkiye.
• EU trade relations with Iran. Facts, figures and latest developments. (2022). European Commission: https://policy.trade.ec.europa.eu/eu-trade-relationships-country-and-region/countries-and-regions/iran_en adresinden alındı
• Globe, G. . (2023, OCt 16). Iran's 20-Year Vision And Future Economic Outlook. Go - Globe custom develpement since 2005. adresinden alındı
• ITC calculations. (2022). www.trademap.org . adresinden alındı
• Reuters. (2021, March 27). Iran and China sign 25-year cooperation agreement. Reuters: https://www.reuters.com/world/china/iran-china-sign-25-year-cooperation-agreement-2021-03-27/ adresinden alındı
• Tarı, R. (2014). Ekonometri. Kocaeli: Umuttepe Yayınları, Dokuzuncu Baskı.
• Tarı, R., & Bozkurt, H. (2006). "Türkiye'de İstikrarsız Büyümenin VAR Modelleri ile Analizi (1991.1-2004.3). EKOIST Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı: 4, 12-28.
• Terzi, H., & Oltulular, S. (2006). "Enflasyon-Büyüme Sürecinde Sabit Sermaye Yatırımları". İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Sayı: 1, 1-18.
• The World Bank. (2022, Oct 20). https://www.worldbank.org/en/country/iran/overview#1. The World Bank. adresinden alındı
• Tunçsiper, B., & Sürekçi, D. (2011). "Türkiye’de İkiz Açıklar Hipotezinin Geçerliliğinin Zaman Serisi Analizi" . Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 3, 103–120.
• Türedi, S. (2012). "Bilgi ve İletişim Teknolojileri Temelinde Yeni Ekonominin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Teori, Literatür ve Uygulama". Yayınlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 4-168.
• TÜRKİYE CUMHURİYETİ ADALET BAKANLIĞI. (2022, Şubat 16). https://ticaret.gov.tr/yurtdisi-teskilati/guney-asya/iran/raporlar/musavirlik-raporlari/abd-yaptirimlari.TÜRKİYE CUMHURİYETİ ADALET BAKANLIĞI. adresinden alındı
• U.S. Energy Information Administration (eia). (2022). Country Analysis Executive Summary: Iran. Uzgören, N., Ceylan, G., & Uzgören, E. (2007). Türkiye’de Kredi Kartı Kullanımını Etkileyen Faktörleri Belirlemeye Yönelik Bir Model Çalışması. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi,14(2), 247-256.
• World Bank. (2022). Iran country overview.