THE EFFECT OF TYPE A / B PERSONALITY ON PERCEPED STRESS IN CABINAL OFFICERS

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 37, 139 - 153, 01.06.2020

Çağnur Zehiroğlu Hüner Şencan

Öz

In this study, personality and stress concepts were examined and the effect of Type A / Type B personality structure on the perceived stress was examined. The study aimed to explain the relationship between the concepts in order to determine the effect of Type A / Type B personality traits on this situation by evaluating the perceived stress of cabin officers who are thought to work under stress. The main motive of the research is that the effect of Type A / Type B personality structure on stress concept has not been examined on cabin officers before.The relationship between the concepts is explained under a single model. The questionnaires used to collect data were applied to cabin officers working in an airline. In this context, a total of 200 cabin personnel were reached. As a result of the analyzes, it was aimed to determine the effect of Type A / Type B personality traits on stress. When the analyzes were evaluated, it was concluded that this effect was not sufficient although there was a statistically significant relationship. In the researches that will be carried out later, when examining the stress structure of cabin officers, it is concluded that more independent variables should be included in the model.

Anahtar Kelimeler

A and B Type Personality, Perceived Stress

KABİN MEMURLARINDA TİP A/B KİŞİLİK YAPISININ ALGILANAN STRES ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Öz

Bu çalışmada kişilik ve stres kavramları incelenerek, kabin memurlarının Tip A/Tip B kişilik yapısının algıladıkları stres üzerindeki etkisine bakılmıştır. Araştırma, stres altında çalıştıkları düşünülen kabin memurlarının iş ortamlarında algıladıkları stresi değerlendirerek, sahip oldukları Tip A/Tip B kişilik özelliklerinin bu durum üzerinde ne düzeyde etkileri olduğunu belirlemek için kavramlar arasındaki ilişkileri açıklamayı amaçlamıştır. Araştırmanın temel güdüsünü Tip A/ Tip B kişilik yapısının stres kavramına olan etkisinin daha önce kabin memurlarının üzerinde incelenmemiş olması oluşturmaktadır. Kavramlar arasındaki ilişkiler tek bir model altında açıklanmaya çalışılmıştır. Veri toplamak için kullanılan anketler bir havayolu firmasında çalışan kabin memurlarına uygulanmıştır. Bu kapsamda toplamda 200 kabin personeline ulaşılmıştır. Yapılan analizler sonucunda Tip A/Tip B kişilik özelliklerinin stres üzerinde hangi düzeyde etkisi olduğunun saptanması hedeflenmiştir. Analizler değerlendirildiğinde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki ortaya çıkmasına rağmen bu etkinin yeterli düzeyde olmadığı sonucuna varılmıştır. Daha sonra yapılacak araştırmalarda kabin memurlarının stres yapısı incelenirken modele daha fazla bağımsız değişkenin dâhil edilmesi gerektiği sonucu çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tip A/Tip B Kişilik, Algılanan Stres

Kaynakça

• Aksoy, A., & Kutluca, F. (2005). Çalışma hayatında stres kaynakları, stres belirtileri ve stres sonuçlarının incelenmesi üzerine bir araştırma. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 2005(49), s. 458-486.
• Altıparmak, E. (2018). Psikoteknik merkezinde sınava giren bireylerde algılanan stres, stresle başa çıkma tarzları, genel öz yeterlilik ve anksiyete ile sınav başarısı arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Aşık, N. A. (2005). Otel işletmelerinde çalışanların kişilik yapısı ile stresten etkilenme düzeylerinin analizine ilişkin bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 3(3), s. 126-146.
• Aydın, C. (2016). A ve B kişilik tiplerinin boş zaman davranışlarının kıyaslanması. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi , Eskişehir.
• Aysal, N. (2014). Stres algısı, başa çıkma, kişilik ve sağlık arasındaki ilişkilerin etkileşimsel stres ve başa çıkma modelinde incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi, İstanbul.
• Aytaç, S. (2015). Stres kaynakları ve stresin psikolojik semptomlarının öfke kontrolü ile ilişkisi: polis memurları üzerine bir araştırma. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 2015(69), s. 1 - 27.
• Bardavit, M. (2007). Kişilik yapılarının - stresi değerlendirme, stresle başa çıkma yaklaşımları, algılanan stres ve iş doyumu üzerinde olan etkisinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi , İstanbul.
• Bayer, N., & Baykal, Ü. (2018). Sağlık çalışanları kalite algı ölçeğinin geliştirilmesi. Journal of Health and Nursing Management, 5(2), s. 86-99.
• Biricik, Y. S. (2018). Akademik personelin örgütsel stres kaynakları ve stresle başa çıkma düzeylerinin öğrenilmiş güçlülük yönünden değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Bortner, R. W. (1966). A short rating scale as a potential measure of pattern A. Journal of Chronic Diseases(22), s. 87–91.
• Bozyılan, E. (2018). Hemşirelik öğrencilerinin spor yapma davranışlarının algılanan stres, biyo-psiko-sosyal cevap ve stresle başetme davranışları üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Can, Y. (2007). A ve B tipi kişilikler bakımından mobbing kişilik ilişkisinin incelenmesi ve bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Dede, H. (2013). Yoğun bakım hemşirelerinde stres düzeyi ve stres ile mücadele yöntemleri(Denizli devlet hastanesi ve Denizli Servergazi devlet hastanesi örneği). Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Doğan, T. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), s. 56-64.
• Doğru, N. (2018). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluş düzeylerinin stres, stresle başa çıkma tarzları ve sosyal destek değişkenleri bakımından incelenmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Durna, U. (2004). Stres, A ve B tipi kişilik yapısı ve bunlar arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 11(1), s. 190-206.
• Durna, U. (2005). A ve B tipi kişilik yapısı ve bunlar arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), s. 276-290.
• Erol, E. (2013). Bireylerin kişilik tipleri ve demografik özelliklerinin kariyer tercihlerindeki rolüne ilişkin bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Ersarı, G. (2010). İş gören motivasyonunda algılanan stres düzeyinin ve stres yönetim tekniklerinin rolü banka çalışanları üzerinde bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Fidan, E. (2015). Örgüt kültürünün örgütsel stres ve mesleki stres ile ilişkisi: Türkiyedeki bazı üniversitelerde bir alan çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Gökpınar, G. (2014). İçsel-dışsal denetim odaklı beyaz yakalı çalışanlarda A ve B tipi kişilik özellikleri ile iş stresi ve algılanan örgütsel destek arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• İbrahimoğlu, N., & Karayılan, D. (2012). A ve B tipi kişilik özellikleri ile zaman yönetimi davranışları arasındaki ilişkiler. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(33), s. 251-262.
• Karabacak, G. (2010). İşgören kişilik özelliklerinin iş stresi üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Kaya, M. D., & Keskin, G. (2008). Yöneticilerin yönetsel stres kaynakları ve strese yatkınlık düzeyleri: erzurum’da bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), s. 371 - 388.
• Koçak, O., Eti, S., & Gürsoy, G. (2017). A ve B kişilik tipine sahip kamu ve özel sektör çalışanlarının kişilik tiplerinin incelenmesi: Yalova örneği. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6(15), s. 380-397.
• Ocak, M., & Güler, M. (2013). A tipi kişilik ve başa çıkma yöntemlerinin stresle ilişkisi: Türk ve Bosnalı öğrenciler arasında karşılaştırmalı bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(8), s. 135 - 147.
• Okutan, E., & Sütütemiz, N. (2015). Mobbing (yıldırma) ve kişilik ilişkisi: hizmet sektörü çalışanları üzerinde bir örnek olay incelemesi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 5(1).
• Ömeroğlu, M. (2015). Anaokulu öğretmenlerinin okuldaki stres belirtileri, stres kaynakları, bu stres kaynakları ile başa çıkma yolları ve yaşadıkları örgütsel stresin performanslarına etkisi nedir? Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Özel, Y., & Karabulut, A. B. (2018). Günlük yaşam ve stres yönetimi. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), s. 48-56.
• Özsoy, E. (2013). A tipi ve B kişilik ile iş tatmini arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Pehlivanoğlu, M. Ç. (2018). Çok uluslu ve ulusal işletmelerde örgütsel yapıların yöneticilerin yönetsel yetkinlik kazanımı üzerindeki etkisi. Doktora Tezi, İstanbul.
• Pertev, E. (2006). A tipi ve B tipi kişilik özellikleri ile stres arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• S, C., T, K., & R, M. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior(24), s. 385-396.
• S, L., Prantera, C., Varvo, V., Luzi, C., & Andreoli, A. (1993). Development of the perceived stress questionnaire: a new tool for psychosomatic research. Journal of Psychosomatic Research, 37(1), s. 19-32.
• Sakallı, A. E. (2018). A tipi ve B tipi kişilik özelliğine sahip bireylerde iş doyumu ve kazalanma arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Saygılı, M., Onay, Ö. A., & Ayhan, M. (2017). Kişilik özellikleri bağlamında yaşam memnuniyeti üzerine bir araştırma. Yorum-Yönetim-Yöntem Uluslararası Yönetim-Ekonomi ve Felsefe Dergisi, 5(2), s. 61 - 72.
• Semiz, B. B. (2017). A ve B tipi kişilik özelliklerine göre tüketicilerin plansız, kompülsif ve hedonik satın alma davranışlarının araştırılması. Pazarlama İçgörüsü Üzerine Çalışmalar, 1(1), s. 13-22.
• Şencan, H. (2015). Sosyal ve davranışsal ölçümlere güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Urgancı, Ç. (2018). İstanbul 112 acil sağlık hizmetleri çalışanlarının mesleki tükenmişlik düzeyleri, algılanan stres düzeyi ve stresle başa çıkma stillerinin evlilik doyumunu yordama gücü. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Yurtsever, H. (2009). Kişilik özelliklerinin stres düzeyine etkisi ve stresle başa çıkma yolları: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir: Yüksek Lisans Tezi.