TÜRKİYE EKONOMİSİ’NDE 1923-1977 YILLARI ARASINDAKİ SANAYİ VE KALKINMA PLANLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: Temmuz 2020(Özel Ek) - Prof. Dr. Sabri ORMAN Özel Sayısı, 14 - 30, 31.07.2020

Seçil Şenel Uzunkaya

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun ardından iktisadi olarak gelişmesi ve kalkınması amacıyla uygulamaya konulan Sanayi Planlarının ve Kalkınma Planlarının incelenerek, ekonomiye olan etkilerinin araştırılmasıdır. Literatür taraması sonucunda 1960 yılında Devlet Planlama Teşkilatının kurulmasından önceki süreçte dünya konjonktüründeki yaşanan krizler ve savaşlar nedeniyle planlı ekonomiye geçme çabalarının başarısızlıkla sonuçlandığı ve uygulamaya çalışılan Sanayi Planlarının hedeflerine ulaşamadığı anlaşılmaktadır. 1963-1967 yıllarını kapsayan Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı ile planlı ekonomiye geçildiği ve 1967-1972 yılları arasında İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planının, 1973-1977 yılları arasında da Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planının uygulandığı görülmektedir. Uygulanan ilk üç plan ile yüksek kalkınma hızının hedeflendiği ve sanayiye dayalı büyümenin temel amaç olarak kabul edildiği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Ekonomisi, Planlı Ekonomi, Sanayi Planları, Kalkınma Planları

EVALUATION OF INDUSTRY AND DEVELOPMENT PLANS IN TURKISH ECONOMY BETWEEN THE YEARS 1923-1977

Öz

The purpose of this study is to investigate the impacts of Industrial Plans and Development Plans put into practice after the establishment of the Republic of Turkey and investigating their effects on the economy in order to improve and develop economically. As a result of the literature review, it is understood that the efforts to switch to the planned economy have failed due to the crises and wars in the world conjuncture in the period prior to the establishment of the State Planning Organization in 1960, and the Industrial Plans that were tried to implement did not reach their goals. It is seen that with the First Five-Year Development Plan covering the years 1963-1967, the economy was planned and the Second Five-Year Development Plan was implemented between 1967-1972 and the Third Five-Year Development Plan was implemented between 1973-1977. It is understood that with the first three plans implemented, high development rate is targeted and industrial growth is accepted as the main goal.

Anahtar Kelimeler

Turkish Economy, Planned Economy, Industrial Plans, Development Plans

Kaynakça

• Akçay, Ü. (2007). Kapitalizmi Planlamak Türkiye’de Planlama ve DPT’nin Dönüşümü. İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı.
• Altıparmak, A. (2002). Türkiye’de Devletçilik Döneminde Özel Sektör Sanayinin Gelişimi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13,41.
• Avcıoğlu, D. (1982).Türkiye’nin Düzeni, Dün, Bugün, Yarın. İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Aydoğan, M. (2000). Yeni Dünya Düzeni, Kemalizm ve Türkiye, 2. Cilt, İstanbul: Otopsi Yayınevi.
• Başol, K. (2001). Türkiye Ekonomisi. İzmir: Anadolu Matbaacılık.
• Berkes, N. (1997). İkiyüz Yıldır Neden Bocalıyoruz, İstanbul: Cumhuriyet Yayınları.
• Boratav, K. (1990) Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Dinçer, M. Z. (1993). Turizm Ekonomisi ve Türkiye Ekonomisinde Turizm. İstanbul: Filiz Kitabevi, 102.
• DPT. (1963). Devlet Planlama Teşkilatı, Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967), Ankara: DPT Yayınları. http://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2018/10/Birinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1962-1967.pdf Erişim, 10.02.2020.
• DPT. (1968). Devlet Planlama Teşkilatı, İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1968 -1972), Ankara: DPT Yayınları. http://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2018/11/%C4%B0kinci-Be%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-1968-1972%E2%80%8B.pdf. Erişim, 10.02.2020.
• DPT. (1973), Devlet Planlama Teşkilatı, Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-1977), Ankara: DPT Yayınları http://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2018/11/%C3%9C%C3%A7%C3%BCnc%C3%BC-Be%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-1973-1977%E2%80%8B.pdf.Erişim, 10.02.2020.
• DPT. (1991) Türkiye’de Planlama ve Serbest Piyasa Ekonomisi. Ankara: DPT Yayınları.
• Ertuna, Ö. (2004). 1923'ten Bugüne Türkiye Ekonomisi ve 2023'e Doğru Hedefler. İstanbul: MUFAD Muhasebe ve Finansman Dergisi, 21.
• Eser, U. (1993). Türkiye'de Sanayileşme. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Eşiyok, B. A. (2009). Sanayi Planlarından 1947 Türkiye İktisadi Kalkınma Planı’na: Bir Dönüşümün Kısa Bir Öyküsü. Memleket, Siyaset, Yönetim, 4(11), 86-131.
• Güven, S. (1995) Türkiye’de Sosyal Planlama. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Hiç, M. (1974) Kapitalizm Sosyalizm Karma Ekonomi ve Türkiye. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları. 2.Baskı.
• Irmak, E. (1992) Dünden Bugüne Kapitalist Gelişme ve Türkiye Ekonomisi. İstanbul: Etki Yayınevi.
• Kafaoğlu, A. B. (2004) Türkiye Ekonomisi Yakın Tarih-1. İstanbul: Analiz Yayınları.
• Kansu, G. (2004). Planlı Yıllar Anılarla DPT'nin Öyküsü. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Karaer, T. (1987). Kamu Yönetimini Yeniden Düzenleme Girişimleri ve Sonuçları Üzerine Bir Deneme, Amme İdaresi Dergisi, 20 (2): 25-46.
• Karluk, R. (2007). Cumhuriyet’in İlanından Günümüze Türkiye Ekonomisi’nde Yapısal Dönüşüm. İstanbul: Beta Yayınları. 11.Baskı.
• Kepenek, Y. , Yentürk, N. (1997). Türkiye Ekonomisi. İstanbul: Remzi Kitabevi. 9.Baskı.
• Keyder, Ç. (1993). Türkiye’de Devlet ve Sınıflar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Koraltürk, M. (2002). Türkiye Ekonomisi, (1920-1960). Ankara: Türkler Ansiklopedisi. C.17, Yeni Türk Yayınları.
• Okçuoğlu, İ. (2001). Türkiye’de Kapitalizm’in Gelişmesi Ve Küçük Burjuva Devrimciliği. 3.Kitap. İstanbul: Ceylan Yayınları.
• Öney, E. (1987). İktisadi Planlama. Ankara: Savaş Yayınları.
• Öztürk, A. (1987). Ekonomik Planlama, Bursa: Örnek Kitabevi.
• Parasız, İ. (1998). Türkiye Ekonomisi 1923’ten Günümüze İktisat ve İstikrar Politikaları. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Pıçak, M. (2010). Planlı Kalkınma Dönemi Türkiye İhracat Politikaları Üzerine Bir Değerlendirme, Mevzuat Dergisi, Yıl:13, Sayı:148.
• Salep, M. (2017). Türk İktisat Tarihi Açısından Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967). Ankara: Turkish Studies, 12/12.
• Sezen, S. (1999). Devletçilikten Özelleştirmeye Türkiye’de Planlama, Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, 293.
• Somel, A. (2010). Devletçilik ve Planlama Tartışmalarına Damga Vuran Forum Dergisi, İstanbul: Yazılama Yayınevi.
• Soysal, İ. (1997). Soğuk Savaş Dönemi ve Türkiye Olaylar Kronolojisi (1945-1975), İstanbul: İsis Yayınları.
• Şahin, H. (1997). Türkiye Ekonomisi, Tarihsel Gelişimi - Bu günkü Durumu. Bursa: Ezgi Kitabevi. 4. Baskı
• Şenses, F. Taymaz E. (2003). Unutulan Bir Toplumsal Amaç: Sanayileşme Ne Oluyor? Ne Olmalı? Economik ResearchCenter:http://erc.metu.edu.tr/en/system/files/menu/series03/0301.pdf (27.04.2020)
• Takım, A. (2011). Türkiye’de 1960-1980 Yılları Arasında Uygulanan Kalkınma Planlarında Maliye Politikaları. Maliye Dergisi, Sayı 160.
• Tecer, M. (2007). Atatürk Döneminde (1923-1938) Ekonomik Örgütlenme, Amme İdaresi Dergisi, 39 (4), Ankara, 75.
• Tezel, Y. S. (1982). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1959), Ankara: Yurt Yayınevi.
• Tokgöz, E. (2001). Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi (1914-2001). Ankara: İmaj Yayınevi. 6.Baskı
• Nuri T. Eyüp G.İ. (1986). Yönetim Bilimi, Ankara: Bilim Yayınları. 205-206.
• Oktay Y. (2003). Cumhuriyetin İktisat Tarihi. İstanbul: Homer Kitabevi. 93.
• Yenigül, S. B. (2017). Kırsal Kalkınma Politikalarında Yeni Yaklaşımlar ve Bu Yaklaşımların Türkiye’nin Kırsal Kalkınma Politikalarına Etkisi, Planlama. 27(1): 16–25.
• Yücel, H. (2017). Cumhuriyet Ekonomisinin Kuruluşu ve Gelişimi. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 347.
• Zeytinoğlu, E. (1970). Türkiye Ekonomisi Dersleri. İstanbul: Kutulmuş Matbaası.