PROF. DR. SABRİ ORMAN’IN İSLÂMÎ İKTİSADA ÖZGÜN KATKILARI

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: Temmuz 2020(Özel Ek) - Prof. Dr. Sabri ORMAN Özel Sayısı, 262 - 274, 31.07.2020

Yaşar Akgün

Öz

Sabri Orman kendisini genelde iktisâdî düşünce tarihçisi özelde ise İslâm iktisâdî düşünce tarihçisi olarak takdim etmiştir. İslâm iktisâdî düşünce tarihi alanında Şeybânî ve Gazâlî’nin yanı sıra Osmanlı alimi Kâtip Çelebi’nin iktisâdî düşüncelerini Türkiye’de ilk kez inceleyen bilim adamı olmuştur. Makalede ise Sabri Orman’ın İslâmî İktisadın metodolojisi ve faiz yasağı konusundaki özgün katkıları incelenmiştir. O, İslâmî İktisadı, İslâmî normlar ile iktisâdî realiteler arasındaki bir ilişki olarak ele almıştır. İslâmî normlar ahlâkî prensiplerden değil fıkhî hükümlerden oluşur. Dünyada üretilen iktisadi bilgiler ve kurumlar evrensel geçerli oldukları sürece benimsenebilir, bağlam bağımlı olduklarında ise reddedilir. Faiz konusunu, onu bağımsız bir değişken olarak alıp serbest ve yasak olduğu durumlardaki iktisadî, sosyal ve siyasî sonuçlarını karşılaştırarak incelemiştir. Sonuçta, faizli sistemin gelir dağılımında aşırı adaletsizliğe, sınıflaşmaya, kültürel farklılaşmaya, siyasi gerginliğe ve kutuplaşmaya yol açtığı; faizsiz sistemin ise ortaklıklara, gelirin daha âdil paylaşımına, kitlelerin aktifleşmesine, toplumsal uyuma ve siyasi istikrara imkân verdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslami İktisat, İslami İktisadın Metodolojisi, İslami Normlar, İslamda Faiz Yasağı

PROF. DR. SABRI ORMAN’S UNIQUE CONTRIBUTIONS TO ISLAMIC ECONOMICS

Öz

Sabri Orman introduced himself as economic thought historian in general, Islamic economic thought historian in particular. He made research on economic thoughts of Shaibani and Ghazzali in addition to that of Ottoman scholar Katip Chalabi, first in Turkey of its kind. The present article is about Sabri Orman’s unique contributions to the methodology and the prohibition of interest in Islamic Economics. He approached to Islamic Economics as a relationship between the Islamic norms and economic realities. Islamic norms consist of Islamic legal rules, not ethical principles. The economic knowledge and institutions produced in the world can be adopted if they are universal truths, rejected if they are value and world view ridden. Sabri Orman studied the relationship between the interest as an independent varible and economic performance, income distribution, social harmony as dependent variables, in the cases of interest’s existence and non-existence. In conclusion, he established that an interest-based system led to extreme injustice in income distribution, class formation, cultural differences, political tension and polarisation while an interest free system resulted in widespread partnerships among individuals, equitable income distribution, social harmony and political stability.

Anahtar Kelimeler

Islamic Economics, Methodology of Islamic Economics, Islamic Norms, Prohibition of Interest in Islam

Kaynakça

• Duri, Abdulaziz, İslâm İktisat Tarihine Giriş, Çev. Sabri Orman, İstanbul, Endülüs Yayınları, 1991.
• - Karaman, Hayreddin, Ana Hatlarıyla İslâm Hukuku: C.1-Giriş ve Amme Hukuku, 18.b., İstanbul, Ensar Neşriyat, 2016.
• - Kaymakçı, Özgün Burak, Bilim Felsefesi Işığında İktisat Metodolojisi, İstanbul, Ötüken Neşriyat, 2013.
• - Kırmızıaltın, Eren, İktisat ve Rasyonalite: K. Marx, W.S. Jevons ve T.B. Veblen’de Rasyonalite, İnsan, Teori, Ankara, Heretik Yayınları, 2017.
• - Okun, Arthur M. , Equality and Efficiency: The Big Tradeoff, Washington, D.C., The Brookings Institution,1975.
• - Orman, Sabri, “İslâm Entelektüel Geleneğinde İktisadi Boyutun Teşekkülü: Şeybânî, Serahsî ve Kitâbu’l-Kesb,” İslâm Ekonomisi ve Finansı Dergisi, 2015/1, s.1-35.
• - Orman, Sabri, İslâmî İktisat, Değerler ve Modernleşme Üzerine, İstanbul, İnsan Yayınları,2014.
• - Orman, Sabri, İktisat, Tarih ve Toplum, İstanbul, Küre Yayınları, 2001.
• - Orman, Sabri, Gazâlî’nin İktisat Felsefesi, İstanbul, İnsan Yayınları, 1984.
• - Oxfam, https://www.oxfam.org/en/press-releases/worlds-billionaires-have-more-wealth-46-billion-people (Erişim: 12.07.2020).
• - Popper, Karl R., Tarihselciliğin Sefaleti, Çev. Sabri Orman, İstanbul, İnsan Yayınları, 1985.
• - Tresch, Richard W. , Public Sector Economics, Basingstoke, Hampshire, Palgrave Macmillan, 2008.
• - Weitzman, Martin L., The Share Economy: Conquering Stagflation, Cambridge, MA.: Harvard University Press, 1984.