YAŞLI İSTİSMARI VE İHMALİNE YÖNELİK SOSYAL HİZMET MÜDAHALESİ VE YAKLAŞIMLARI

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 39, 1436 - 1452, 27.12.2020

Sayra Lotfi

https://doi.org/10.46928/iticusbe.759101

Öz

Yaşlanan nüfusun artması durumuna paralel olarak yaşlı istismarı ve ihmali sorununda da artışın meydana geldiği bilinmektedir. Bu duruma ek olarak, yaşlı bireye sahip ailelerde toplum temelli bakım organizasyonlarına artan ilginin de doğal bir sonucu olarak yaşlı istismarı ve ihmali sorunu gündeme gelmekte, bu sorun alanına müdahale etme noktasında sosyal hizmet uygulamasına duyulan ihtiyaç belirginleşmektedir. Yaşlı istismarı ve ihmali, farklı toplumlar tarafından çoğunlukla göz ardı edilen bir tabu olmaya devam etmektedir. Yaşlılara karşı istismar ve ihmal, yaşlıları fiziksel, ruhsal, ekonomik ve sosyal yönden tehdit eden toplumsal bir sorundur fakat tüm toplumu ilgilendiren bir sorun olmasına rağmen toplumun ilgisinden uzak bir şekilde kişisel bir olgu olarak kabul edilmektedir. Bu çalışma, yaşlı istismarı ve ihmali konusundaki kavramsal ve kuramsal çerçeve kapsamında gerçekleştirilebilecek sosyal hizmet uygulamalarını ve mesleki müdahaleleri açıklamayı amaç edinen derleme bir çalışmadır. Çalışmada, öncelikle yaşlı kavramı bağlamında yaşlı istismarı ve ihmali kavramına değinilmiş, yaşlı nüfusu etkileyen aile içi şiddet ile ilgili ulusal ve uluslararası araştırmalar, teori, politika ve uygulamaların gelişimine yer verilmiş, istismar ve ihmal ile ilişkili gerçekleştirilebilecek sosyal hizmet müdahaleleri, sosyal hizmet kuram ve yaklaşımları çerçevesinde değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, Yaşlı İstismarı, Yaşlı İhmali, Sosyal Hizmet

Kaynakça

• Akdemir, N., Görgülü, Ü., Çınar, F.İ. (2008). Yaşlı İstismarı ve İhmali. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 15(2), 68-75.
• Alon, S., ve Berg-Warman, A. (2014). Treatment and Prevention of Elder Abuse and Neglect: Where Knowledge and Practice Meet—A Model for Intervention. Journal of Elder Abuse & Neglect. 26: 150-171.
• American Psychological Association. (2019). http://www.apa.org/pi/aging/eldabuse. Anetzberger, G. J., Dayton, C., Miller, C. A., McGreevey, J. F., ve Schimer, M. (2005). Multidisciplinary Teams in the Clinical Management of Elder Abuse. Clinical Gerontologist. 28(1/2):157–171.
• Anetzberger, G.J. (2009). Elder Abuse Prevention: Emerging Trends and Promising Strategies by L. Nerenberg. Journal of Elder Abuse & Neglect. 21(1) :86–88.
• Artan, T. (2013). Türkiye’de Yaşlı İstismarına Genel Bir Bakış. Maltepe Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi. 1(2): 38-61.
• Artan, T. (2016). Huzurevinde Kalmakta Olan Yaşlılarda Yaşlı İstismarının Bir Türü Olarak Ekonomik İstismar. HSP. 3(1): 48-56.
• Bergeron, L. R. (2001). An Elder Abuse Case Study: Caregiver Stress or Domestic Violence? You Decide. Journal of Gerontological Social Work. 34(4): 47-63.
• Brandl, B., Raymond, J. A. (2012). Policy İmplications of Recognizing that Caregiver Stress is Not the Primary Cause of Elder Abuse. Generations. 36(3): 32-39.
• Burnight, K., Mosqueda, L. (2011). Theoretical Model Development in Elder Mistreatment. Washington, DC: U.S. Department of Justice.
• Cloke, C. (1983). Old Age Abuse in the Domestic Setting. Age Concern. London. Portsmouth.
• Cooper, C., Manela, M., Katona, C., ve Livingston, G. (2008). Screening for Elder Abuse in Dementia in the LASER-AD Study: Prevalence, Correlates and Validation of İnstruments. Internatıonal Journal of Gerıatrıc Psychıatry. 23: 283–288.
• Department of Health. (DoH) (2002). Guidance on the Single Assessment Process for Older Peopl. HSC2002/001: LAC (2002)1. London, Department of Health. Dolgoff, R., Skolnik, L. (1996). Ethical Decision Making in Social Work with Groups: an Empirical Study. Social Work with Groups. 19(2): 49-65.
• Dong, X., Chen, R., Chang, E.S., Simon, M. (2013). Elder Abuse and Psychological Well-Being: A Systematic Review and İmplications for Research and Policy — A Mini Review. Gerontology. 59(2): 132-142.
• Donovan, K., Regehr, C. (2010). Elder Abuse: Clinical, Ethical, and Legal Considerations in Social Work Practice. Clin Soc Work J. 38:174–182.
• Dünya Sağlık Örgütü ve Türkiye ile ilişkileri. (1984). Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Dış İlişkiler Dairesi Baikanlığı. Ankara. 1-64.
• Eşiyok, B., Hancı, H., Özdemir, Ç., Yelken, N., Zeyfeoğlu, Y. (2004). Adli Hemşirelik. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi. 13(5): 169- 171.
• Gisby, J., Butler, G. (2012). Skills in Safeguarding and Supporting Older Peopl. Hall, B., Scragg, T. (Ed). Social Work with Older People. England: Open University Press McGraw-Hill Education. 1-221.
• Gülen, M., Aktürk, A., Acehan, S., Seğmen, M. S., Açıkalın, A., Bilen, A. (2013). Yaşlı İstismarı ve İhmali. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 22(3): 393-407.
• Gürses, İ., Kılavuz, M. A. (2011). Erikson’un Psiko-Sosyal Gelişim Dönemleri Teorisi Açısından Kuşaklararası Din Eğitimi ve İletişiminin Önemi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergis. 20(2): 153-166.
• Home Office. (1993). The 1992 British Crime Survey. London: HMSO.
• https://www.ncall.us/abuse-in-later-life/
• Hutchison, E. D. (2015). A Life Course Perspective. Perigo,J. (Ed). Dimensions of human behavior: The changing life course (ss. 1-34). İndia: SAGE.
• Jackson, S. L., Hafemeister, T. L. (2013). Understanding Elder Abuse: New Directions For Developing Theories Of Elder Abuse Occurring İn Domestic Settings. U.S. Department of Justice Office of Justice Programs National Institute of Justice, 1-34.
• John, A.(2015). Elder Justice Curriculum Modules for MSW Programs. Council on Social Work Education. American. 1-64.
• Joosten, D. M. (2015). Social Work Decision-Making: Need Factors of Older Adults That Affect Outcomes of Home and Community-based Services. Health & Social Work. 40(1): 34-42.
• Kalaga, H., Kingston, P., Penhale, B. ve Andrews, J. (2007). A Review Of Literature On Effective İnterventions That Prevent And Respond To Harm Against Adults. Edinburgh: Scottish Government Social Research. Effective Intervention Review. 15:1-4.
• Kalınkara, V. (2014). Temel Gerontoloji Yaşlılık Bilimi. (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları. Khan, A.M., Bhat,N.A. (2018). Theorizing Elder Abuse in the Indian. Rajan, S.I., Shankardass, M.K. (Ed). Abuse and Neglect of the Elderly in India. (SS.29-43). Springer Nature. Kirst-Ashman, K., & Hull, G. H. (2009). Understanding Generalist Practice (5th ed.). Belmont, CA: Brooks/Cole.
• Lök, N. (2015). Türkiye'de Yaşlı İstismarı ve İhmali: Sistematik Derleme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar- Current Approaches in Psychiatry. 7(2):149-156.
• Lymbery, M. (2005). United We Stand? Partnership Working in Health and Social Care and the Role of Social Work in Services for Older People. The British Journal of Social Work. 36(7):1119–1134.
• Momtaz, Y. A., Hamıd, T.A., ve Ibrahım, R. (2013). Theories and Measures of Elder Abuse. Psychogerıatrıcs. 13(3): 182–188.
• Moyer, V. A. (2013). Screening for İntimate Partner Violence and Abuse of Elderly and Vulnerable Adults: US Preventive Services Task Force Recommendation Statement. Annals Int Medicine.158(6): 478-486.
• O’Neill, D., O’Keefe, S. (2003). Health Care and Older People’ in İreland. International Health Affairs. 51(9):1280–1286.
• Öz, F., Svvift, J. (2002). Yaşamın Son Evresi: Yaşlılık Psikososyal Açıdan Gözden Geçirme. Kriz Dergis. 10(2), 17-28.
• Pehlivan, S., Karadakovan,A. (2013). Yaşlı Bireylerde Fizyolojik Değişiklikler ve Hemşirelik Tanılaması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergis. 2(3): 385-395.
• Sayan, A., Durat G. (2004). Yaşlı İstismarı ve İhmali: Önleyici Girişimler. Ankara Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 7(3): 97-106.
• Sosyal Hizmetler Kanunu. (1983). 5799, 5801, 5802-2, 5807 Sayılı Resmî Gazete, 2828/18059.
• Teaster, P. B., Wangmo, T., Anetzberger, G. J. (2010). A Glass Half Full: The Dubious History of Elder Abuse Policy. Journal of Elder Abuse & Neglect. 22(1-2): 6–15.
• The Role of the Social Worker with Older Persons. (2011). The Irish Association of Social Workers’ (IASW) Special Interest Group on Ageing (SIGA), 1-15.
• Toseland, R. W., Rossiter, C. M. (1989). Group İnterven Tions to Support Family Caregivers: A Review and Analysis. Gerontologist. 29(4):438-448.
• TÜİK. (2018). İstatistiklerle Yaşlılar. Erişim Tarihi: 12.05.2020 https://biruni.tuik.gov.tr/yayin/views/visitorPages/index.zul
• WHO. (1999). Man Ageing and Health Achieving Health Across the Life Spain. Geneva.1-57.
• Wolf, R. (2003). Elder Abuse and Neglect: History and Concepts.(s.238-248). Bonnie, R. J., and Wallace, R. B. ( Editors). Elder Mistreatment: Abuse, Neglect, and Exploitation in an Aging America. Panel to Review Risk and Prevalence of Elder Abuse and Neglect. Committee on National Statistics and Committee on Law and Justice, Division of Behavioral and Social Sciences and Education. Washington, DC: The National Academies Press.1-569.
• World Health Organization, (2001). Geneva: Global response against elder abuse. World Health Organization, Geneva, (HAI).
• World Health Organization. (2002a). Toronto Declaration on the Global Prevention of Elder Abuse. Erişim Tarihi: 12.05.2020 https://www.who.int/ageing/projects/elder_abuse/alc_toronto_declaration_en.pdf?ua=1
• World Health Organization. (2002b). Chapter 5: Abuse of the elderly. In E. Krug, L. Dahllberg, J. Mercy, A. Zwi & R. Lozano (Eds.), World report on violence and health. Erişim Tarihi:12.05.2020 https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/42495/9241545615_eng.pdf;jsessionid=94AC2C37B7649FBF343118852519F436?sequence=1
• Yanardağ, U. (2019’a). Toplumla Sosyal Çalışmaya Giriş. Ankara: Maya Akademi.
• Yanardağ, U. (2019’b). Yaşlılarla Hak Temelli Çalışma. Yanardağ,U., Zubaroğlu- Yanardağ, M. (Edt.). Yaşlılarla Sosyal Hizmet İçinde. Ankara: Nika Yayınları.