Sustainable Companies and Its Legal Framework

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 41, 853 - 876, 30.09.2021

Hatice Kübra Kandemir

https://doi.org/10.46928/iticusbe.949544

Cited By: 2

Öz

Sustainability has an important place in determining and understanding the place and effects of companies in society as well as the economic continuity of companies. The source of many unsustainable activities named as ‘negative externalities’ arise through the economic activities of companies. So, where do legal regulations stand in ensuring that companies' activities coincide with sustainable goals? In this study, it has been argued that the regulations in the field of public law and private law differ in their approach to sustainable companies. Although it is important that soft law rules, which are voluntary for companies to comply with, include principles that encourage sustainability, the weakness of this legal method compared to traditional law has been shown as the biggest deficiency. This study also includes an assessment of whether strict legal rules are necessary for companies to adopt the principle of sustainability.
Objective: The aim of this article is to set the scene for the concepts of ‘sustainable companies’ and ‘socially responsible companies’ within the field of company law and to determine the legal framework of these concepts.
Method: Within the scope of this study, the current legal regulations on sustainability are provided and these regulations are examined under the division of public law - private law. In addition, soft law regulations under international standards and corporate governance principles are evaluated with respect to sustainable companies.
Findings: There are some incentive and prohibitive regulations available under public law on sustainability, however these regulations alone considered insufficient with regards to sustainable development purposes. Company law regulations in turn, do not stipulate any provision that compel or encourage companies to act socially or environmentally responsible. Therefore, it can be said that the responsibility of company managers for achieving sustainable goals is not regulated under hard law rules. It is seen that the ideology of sustainability appeared in non-mandatory principles of corporate governance codes and in international guidelines. Although such regulations induce companies involving sustainable activities, they are deemed as insufficient on their own due to their lack of enforcement power, and the need of hard law regulations in this field has been questioned.
Originality: In this study, the concept of sustainability has been set in a legal framework from the perspective of company law. In this context, the companies’ duty of care on sustainability has been evaluated in the light of the legal outlook in Turkey, and prominent developments regarding sustainability in the European Union have also been touched upon.

Anahtar Kelimeler

Sustainability, Corporate social responsibility, Corporate governance, Hard law, Soft law

Sürdürülebilir Şirketler ve Hukuki Çerçevesi

Öz

Sürdürülebilirlik, ekonomik devamlılığının yanı sıra şirketlerin toplumdaki yeri ve etkilerinin belirlenmesi ve anlaşılması açısından da önemli bir yere sahiptir. ‘Negatif dışsallıklar’ olarak ifade edilen sürdürülebilir olmayan pek çok faaliyetin kaynağı, şirketlerin ekonomik faaliyetleri yoluyla ortaya çıkmaktadır. Peki şirketlerin faaliyetlerinin sürdürülebilir amaçlarla örtüşmesinde yasal düzenlemeler nerede duruyor? Bu çalışmada, kamu hukuku ve özel hukuk alanındaki düzenlemelerin sürdürülebilir şirketlere yaklaşımının farklılık gösterdiği savunulmuştur. Diğer yandan, şirketlerin uyum göstermesi gönüllülük esasına bağlı olan yumuşak hukuk kuralları, sürdürülebilirliği teşvik eden ilkelere yer verse de bu hukuki yöntemlerin geleneksel hukuka göre bağlayıcılığının zayıf olmasının en büyük eksiklik olduğu ortaya konmuştur. Bu çalışmada ayrıca, şirketlerin sürdürülebilirlik prensibini benimsemeleri için katı hukuk kurallarının gerekli olup olmadığına ilişkin bir değerlendirmeye yer verilmiştir.
Amaç: Bu makalenin amacı, ‘sürdürülebilir şirketler’ ve ‘sosyal sorumlu şirketler’ kavramlarının şirketler hukuku alanındaki yerini saptamak ve bu kavramların hukuki çerçevesini ortaya koymaktır.
Yöntem: Çalışma kapsamında, sürdürülebilirlik konusunda mevcut yasal düzenlemelere yer verilmiş ve bu hukuki düzenlemeler kamu hukuku - özel hukuk ayrımı altında incelenmiştir. Ayrıca, sürdürülebilir şirketler kapsamında uluslararası standartlar ve kurumsal yönetim ilkelerinde yer alan düzenlemeler yumuşak hukuk kuralları altında ele alınmıştır.
Bulgular: Sürdürülebilirlik kapsamında kamu hukukunda yasaklayıcı ve teşvik edici birtakım düzenlemelere yer verilmesine rağmen sürdürülebilir kalkınma amaçları doğrultusunda bu düzenlemeler tek başına yetersiz görülmektedir. Öte yandan, şirketler hukuku düzenlemeleri, şirketleri sosyal veya çevresel açıdan sorumlu davranmaya zorlayan veya teşvik eden hiçbir hüküm öngörmemiştir. Dolayısıyla, katı hukuk kurallarında sürdürülebilir amaçlar ile ilgili şirket yöneticilerinin sorumluluğuna yer verilmediği söylenebilir. Sürdürülebilirlik anlayışının, kurumsal yönetim kodlarında uyulması zorunlu olmayan ilkeler altında ve uluslararası kılavuzlarda yer aldığı görülmüştür. Bu tür düzenlemeler her ne kadar şirketleri sürdürülebilir faaliyette bulunmaya teşvik edici düzenlemeler olsa da hukuki yaptırım gücünden yoksun olmaları nedeniyle tek başına yetersiz kaldığı görülmüş ve bu alanda katı hukuk kurallarının gerekliliği sorgulanmıştır.
Özgünlük: Bu çalışmada sürdürülebilirlik kavramı, şirketler hukuku boyutu ile hukuki bir çerçeveye oturtulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, şirketlerin sürdürülebilirlik ile ilgili özen yükümlülüğü, Türkiye’deki yasal görünüm ışığında değerlendirilmiş ayrıca Avrupa Birliği’ndeki sürdürülebilirlik sorumluluğu ile ilgili öne çıkan gelişmelere de yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, Kurumsal sosyal sorumluluk, Kurumsa yönetim, Katı hukuk kuralları, Yumuşak hukuk kuralları

Kaynakça

• AKTAN COŞKUN CAN/BÖRÜ DENİZ, Kurumsal Sosyal Sorumluluk, İGİAD İstanbul 2007.
• ALTINÖZ BUKET, Sürdürülebilir Kalkınma Sürecinde Kamu Bütçesinin Önemi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1), 2015, s. 223-256.
• ARARAT MELSA/EROĞLU MUZAFFER, Hukuk ve Piyasalar Açısından Sürdürülebilirlik. I. Bölüm, Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu Politika Notu No:1/2020, Ocak 2020.
• AŞÇIGİL SEMRA. F., Yöneticilerin Sosyal Sorumluluk Uygulamalarına İlişkin Yaklaşımları. Türk İdare Dergisi, 475, 2012, s. 229-240.
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER, İş Dünyası ve İnsan Hakları Rehber İlkeleri. https://www.ohchr.org/documents/publications/guidingprinciplesbusinesshr_en.pdf ET. 23.04.2021.
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları. https://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/sustainable-development-goals.html ET. 23.04.2021.
• BONN INGRID/FISHER JOSIE, Sustainability: The Missing Ingredient in Strategy, Journal of Business Strategy, 32(1), 2011, s. 5-14.
• BRUNDTLAND REPORT, Our Common Future. Report of the World Commission on Environment and Development 1987.
• CARROLL ARCHIE B., Corporate Social Responsibility Evolution of a Definitional Construct, Business and Society, 38(3), 1999, s. 268-295.
• DEMİRCİ UTKU, A Comparative Analysis of Corporate Social Responsibility Activities of Companies in Banking Industry: An Application From Turkey, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(4), 2018, s. 1474-1490.
• DODD E. MERRICK JR., For Whom Corporate Managers As Trustees?. Harvard Law Review, 45(7), 1932, s. 1145- 1163.
• DÜNYA EKONOMİK FORUMU, Davos Manifestosu: Dördüncü Endüstri Devriminde Şirketlerin Evrensel Amacı 2019. https://www.weforum.org/agenda/2019/12/davos-manifesto-2020-the-universal-purpose-of-a-company-in-the- fourth-industrial-revolution/ ET. 22.04.2021.
• EASTERBROOK FRANK H./FISCHEL DANIEL R., The Corporate Contract, Columbia Law Review, 89(7), 1989, s. 1416-1448.
• EKONOMİK İŞBİRLİĞİ VE KALKINMA ÖRGÜTÜ (OECD), Çok Uluslu Şirketler Rehberi 2011. https://www.sanayi.gov.tr/assets/pdf/anlasmalar/UTNRehber1.pdf ET. 23.04.2021.
• ELKINGTON JOHN, Governance for Sustainability, Corporate Governance, 14(6), 2006, s. 522-529.
• ERNST YOUNG (EY), Study on Directors’ Duties and Sustainable Corporate Governance, July 2020. Study on directors’ duties and sustainable corporate governance - Publications Office of the EU (europa.eu) ET. 29.04.2021.
• EUROPEAN COMMISSION, (DG Justice, A3 company law unit). Inception Impact Assessment Sustainable Corporate Governance. 30.07.2020.
• EUROPEAN COMMISSION, A Renewed EU Strategy 2011-14 for Corporate Social Responsibility. COM(2011) 681 final 25.10.2011.
• EUROPEAN COMMISSION, Action Plan: Financing Sustainable Growth. COM(2018) 97 final 8.3.2018.
• EUROPEAN COMMISSION, Communication on the European Green Deal. COM(2019) 640 final 11.12.2019.
• FERRARRINI GUIDO, Corporate Purpose and Sustainability. ECGI Law Working Paper No:559/2020, December 2020.
• FIASCHI DAVIDE/GIULIANI ELISA/NIERI FEDERICA/SALVATI NICOLA, How Bad Is Your Company? Measuring Corporate Wrongdoing Beyond the Magic of ESG Metrics. Business Horizons, 63(3), 2020, s. 287-299.
• FREEMAN R. EDWARD, Strategic Management: A Stakeholder Approach, Boston, Pitman 1984.
• FRIEDMAN MILTON, The Social Responsibility of Business Is to Increase Its Profits, The New York Times Magazine, September 13, 1970.
• GOWER/DAVIES, Principles of Modern Company Law, 9th ed., P. Davies and S. Worthington (eds): Sweet & Maxwell 2012.
• HANSMANN HENRY/KRAAKMAN REINIER, The End of History for Corporate Law, Georgetown Law Journal, 89, 2001, s. 439-468.
• HARPER HO VIRGINIA E., Enlightened Shareholder Value: Corporate Governance Beyond the Shareholder-Stakeholder Divide, Journal of Corporation Law, Vol. 36, No. 1, 2010, s. 59-112.
• HERRMANN KRISTINA K., Corporate Social Responsibility and Sustainable Development: the European Union Initiative as a Case Study, Indiana Journal of Global Legal Studies, 11(2), 2004, 205-232.
• HESS DAVID, The Future of Sustainability Reporting as a Regulatory Mechanism, Michigan Ross School of Business Working Paper No 1228, March 2014.
• JENSEN MICHAEL C., Value Maximization, Stakeholder Theory, and the Corporate Objective Function, Business Ethics Quarterly, 12(2), 2002, s. 235-256.
• JOHNSON ANDREW/SJAFJEL BEATE, The EU’s Approach to Environmental Sustainable Business: Can Disclosure Overcome the Failings of Shareholder Primacy?, Nordic & European Company Law Working Paper No: 20-06, 2019.
• KAYA UĞUR/AYGÜN DAVUT/YAZAN ÖMER, Yeni Bir Kurumsal Raporlama Yaklaşımı Olarak Entegre Raporlama ve Dünyadaki Uygulama Örnekleri Üzerine Bir Araştırma, KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 2016, s. 85-101.
• KESKİN FATİH, Şirket Etiği ya da İtibar Yönetimi Projesi: Haklar ve Hukuk Bağlamında Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 130, 2017, s. 341-356.
• KURUMSAL YÖNETİM TEBLİĞİ, Seri II.17.1, R.G. Sayı: 28871, 3.1.2014.
• KUŞAT NURDAN, Sürdürülebilir İşletmeler İçin Kurumsal Sürdürülebilirlik ve İçsel Unsurları. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 19(2), 2012, s. 227-241.
• LAMBOOY TINEKE E./ARGYROU AIKATERINI/TIDEMAN SANDER, Enabling Company Boards to Create Sustainable Companies: The Connection Between Sustainability, Company Leadership and Law, International and Comparative Law Journal, 13(2), 2018, s. 21-56.
• MAIGNAN ISABELLE/FERREL O. C., Corporate Social Responsibility and Marketing: An Integrative Framework, Journal of the Academy of the Marketing Science, 32, 2004, s. 3-19.
• MCWILLIAMS ABAGAIL/SIEGEL DONALD, Corporate Social Responsibility: A Theory of the Firm Perspective, Academy of Management Review, 26(1), 2001, s. 117-127.
• NORTH GILL, Corporate Sustainability Practices and Regulation: The Existing Frameworks & Best Practice Proposals, in J. J. du Plessis and C. K. Low (Ed), Corporate Governance Codes for the 21st Century, Switzerland: Springer International Publishing 2017.
• PULAŞLI HASAN, Kurumsal Sosyal Sorumluluk Bağlamında Uluslararası İnsan Hakları ve Çevre Standartlarının Çok Uluslu Şirketlerin Merkez Yönetim Organının Hukuki Sorumluluğuna Etkisi, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C.XXXVI, S: 4, 2020, s. 5-37.
• RAWORTH KATE, Doughnut Economics: Seven Ways To Think Like a 21st-Century Economist, Chelsea Green Publishing 2017.
• ROCKSTRÖM J. W. vd., Planetary Boundaries: Exploring the Safe Operating Space for Humanity, Ecology and Society, 14(2), 2009.
• SCHWARTZ JAN, VW Investors Sue for Billions of Dollars Over Diesel Scandal, Reuters, September 10, 2018. https://www.reuters.com/article/us-volkswagen-emissions-trial-idUSKCN1LQ0W4 ET. 20.04.2021.
• SIEGEL DONALD S., Green Management Matters Only If It Yields More Green: An Economic/Strategic Perspective, Academy of Management Perspectives, 23(3), 2009, s. 5-16.
• SJAFJELL BEATE/TAYLOR MARK, Clash of Norms: Shareholder Primacy vs. Sustainable Corporate Purpose, International and Comparative Corporate Law Journal, 13(3), 2019, s. 40-66.
• SMITH N. CRAIG/LENSSEN GILBERT, Mainstreaming Corporate Responsibility: An Introduction, in N. Craig Smith and Gilbert Lenssen (Eds), Mainstreaming Corporate Responsibility, Wiley 2009.
• STEFFEN WILL vd., Planetary Boundaries: Guiding Human Development on a Changing Planet, Science, 347(6223), 2015.
• STRINE LEO E. JR., Our Continuing Struggle With the Idea that For-Profit Corporations Seek Profit, Wake Forest Law Review, 47, 2012, s. 135-172.
• SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK RAPORLAMASI, Sürdürülebilirlik Uyum Çerçevesi. https://www.spk.gov.tr/Sayfa/Dosya/1332 ET. 26.04.2021.
• TOKGÖZ NURAY/ÖNCE SAİME, Şirket Sürdürülebilirliği: Geleneksel Yönetim Anlayışına Alternatif, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(1), 2009, s. 249-275.
• TONELLO MATTEO, Sustainability in the Boardroom, The Conference Board Director Notes, No. DN-008, June 2010. https://ssrn.com/abstract=1626050 ET. 02.05.2021.
• TÜYEN ZEKİ, İşletmelerde Sürdürülebilirlik Kavramı ve Sürdürebilirliği Etkileyen Etmenler, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Yıl:19 Sayı:37 Bahar 2020/, s. 91-117.
• ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ, Çokuluslu Şirketler ve Sosyal Politika ile İlgili İlkeler Üçlü Bildirgesi 2017. http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_emp/---emp_ent/--- multi/documents/publication/wcms_094386.pdf ET. 21.04.2021.
• VIDAL JOHN, BP's PR Campaign Fails to Clean Up Reputation After Gulf Oil Spill, Guardian, April 14, 2011. Erişim Tarihi: 22.04.2021 https://www.theguardian.com/environment/blog/2011/apr/14/bp-pr-campaign-gulf-oil-spill
• YANIK SERHAT/TÜRKER İPEK, Sürdürülebilirlik ve sosyal Sorumluluk Raporlamasındaki Gelişmeler (Tümleşik Raporlama), İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 47, 2012, s. 291-308.
• YAVUZ V. ALPAGUT, Sürdürülebilirlik Kavramı ve İşletmeler Açısından Sürdürülebilir Üretim Stratejileri, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 2010, s. 63-86.