THE EFFECT OF PERCEIVED DARK LEADERSHIP ON EMPLOYEE PERFORMANCE AND JOB SATISFACTION

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 43, 307 - 326, 15.06.2022

Metin Işık Sezgin Kızıltuğ

https://doi.org/10.46928/iticusbe.1062866

Cited By: 2

Öz

Purpose: In this research, it is aimed to examine the effect of academics' dark leadership perceptions on performance and job satisfaction. In addition, dark leadership perception, employee performance and job satisfaction levels of academicians were evaluated over the averages.
Method: Quantitative research method was adopted since it was aimed to determine the relations between variables and their effect levels in the research. The population of the research consists of academicians working in the central campus of Erzincan Binali Yıldırım University. The sample consists of 259 people who were included in the research by simple random method. Data were collected through the survey technique. Dark leadership, employee performance and job satisfaction scales were given to the participants of the research to be answered. DFA, correlation, regression and frequency analyzes were performed with the measurement model on the data obtained in the study. SPSS 25 and IBM Amos 24 package programs were used in the analysis.
Findings: According to the research findings; It was found that the dark leadership, performance and job satisfaction averages of academicians were below 3 (undecided). According to the results of multiple regression analysis for testing the research hypotheses; The insincere behaviors and tyrannous behaviors dimensions of dark leadership perception negatively affect employee performance. On the other hand, it has been observed that the dimensions of insincere, wearisome and tyrannous behaviors of dark leadership also affect job satisfaction negatively. According to these results, as the employees' dark leadership perceptions increase, their performance and job satisfaction decrease.
Originality: In recent years, there has been a lot of research in the literature, which has been done by choosing one of the types of dark leadership. The aspect that distinguishes this study from other studies is that it has been studied with purely dark leadership, which covers all types of dark leadership. In addition, it is expected to contribute to both the literature and practitioners, since the studies examining these variables in the field of higher education are not sufficient.

Anahtar Kelimeler

Dark Leadership, Job Satisfaction, Employee Performance

KARANLIK LİDERLİK DAVRANIŞLARININ İŞ GÖREN PERFORMANSI İLE İŞ TATMİNİNE ETKİSİ

Öz

Amaç: Bu araştırmanın temel amacı akademisyenlerin karanlık liderlik algılarının performans ve iş tatminlerine etkisini incelemektir. Ayrıca ortalamalar üzerinden akademisyenlerin karanlık liderlik algısı, işgören performansı ve iş tatmin düzeyleri değerlendirilmiştir.
Yöntem: Araştırmada değişkenler arası ilişkiler ve etki düzeylerinin tespit edilmesi hedeflendiğinden nicel araştırma yöntemi benimsenmiştir. Araştırmanın anakütlesini Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi merkez kampüsünde görev yapan akademisyenler oluşturmaktadır. Örneklemi ise basit tesadüfi yöntemle araştırmaya dahil olan 259 kişi oluşturmaktadır. Araştırmaya anket tekniği ile veri toplanmıştır. Araştırmaya katılanlara yanıtlanmak üzere, karanlık liderlik, işgören performansı ve iş tatmini ölçekleri verilmiştir. Araştırmada elde edilen verilere ölçüm modeli ile DFA, korelasyon, regresyon ve frekans analizleri yapılmıştır. Analizlerin yapılmasında SPSS 25 ile IBM Amos 24 paket programlarından yararlanılmıştır.
Bulgular: Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre akademisyenlerin karanlık liderlik, performans ve iş tatmini ortalamalarının 3’ün (kararsızım) altında olduğu bulunmuştur. Analiz sonuçlarına göre; karanlık liderlik algısının samimiyetsiz ve zorbaca davranışlar boyutları işgören performansını negatif yönde etkilemektedir. Öte yandan karanlık liderliğin samimiyetsiz, bezdiren ve zorbaca davranışlar boyutlarının da iş tatminini negatif yönlü etkiledeği görülmüştür. Bu sonuçlara göre çalışanların karanlık liderlik algıları arttıkça performans ve iş tatminleri azalmaktadır.
Özgünlük: Literatürde son yılarda karanlık liderliğin türlerinden bir tanesi seçilerek yapılan çok sayıda araştırma görülmektedir. Bu çalışmayı diğer çalışmalardan ayıran yönü karanlık liderlik türlerini tamamını kapsayan salt karanlık liderliğin ele alınmış olmasıdır. Ayrıca bu değişkenleri yükseköğretim alanında inceleyen araştırmaların yeterli olmamasından dolayı da hem literatüre hem de uygulayıcılara katkı sağlanması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Karanlık Liderlik, İş Tatmini, İşgören Performansı

Kaynakça

• Aasland, M. S., Skogstad, A., Notelaers, G., Nielsen, M. B., & Einarsen, S. (2010). The prevalence of destructive leadership behavior. British Journal of Management, 21, 438-452.
• Aboramadan, M., Turkmenoglu, M. A., Dahleez, K. A., & Cicek, B. (2020). Narcissistic leadership and behavioral cynicism in the hotel industry: the role of employee silence and negative workplace gossiping. International Journal of Contemporary Hospitality Management.
• Afacan Fındıklı, M., Okan, G. & Sığrı, Ü. (2019). Karanlık liderlik ölçeği: çalışanların algısı üzerine bir ölçeklendirme çalışması. Nitel Sosyal Bilimler, 1(1), 89-115.
• Akyüz, B., Kaya, N. & Aravi, B. (2015). Kamu çalışanlarının iş tatmini üzerinde liderin güç kaynaklarının rolü. Yönetim Bilimleri Dergisi, 13(25), 71-90.
• Alkın, C. & Ünsar, S. (2007). Liderlik özellikleri ve davranışlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 75-94.
• Anderson, J. C. & Gerbing, D. W. (1988). Structural equation modeling in practice: A review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin. 103(3), 411.
• Ashforth, B. (1994). Petty tyranny in organisations. Human Relations. 47(7), 755-778.
• Aydemir, P. (2013). İş görenlerin ücret tatmini, iş tatmini ve performans algısı: Bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Bagozzi, R. P., & Yi, Y. (1988). On the evaluation of structural equation models. Journal of The Academy of Marketing Science. 16(1), 74-94.
• Ballı E. & Çakıcı A., (2016). Karanlık liderliğin örgütsel bağlılık ve örgütsel sessizlik üzerine etkisi: Otel Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(3), 167-180.
• Ballı, E. & Ballı, A. İ. K. (2017). Karanlık liderlik ve örgütsel etik iklim arasındaki ilişki: otel işletmelerinde bir araştırma. The Fırst Internatıonal Congress On Future Of Tourısm, 74-81.
• Başar, U. (2019). Liderin karanlık kişilik özellikleri ile çalışanın tükenmişliği arasındaki ilişkide çalışanın karanlık liderlik algısının aracı rolü: çok düzeyli bir araştırma. Doktora Tezi. Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Başar, U. (2020). İş yerinde karanlık liderlik algısı ölçeği. İstanbul Kent Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 1(1), 70-103.
• Başar, U. & Açıkgöz, S. (2020). Çalışanın karanlık liderlik algısı ile intikam alma niyeti arasındaki ilişkide nevrotizmin düzenleyici rolü. 28. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi. Ankara.
• Başar, U., & Basım, N. (2016). A cross-sectional survey on consequences of nurses’ burnout: Moderating role of organizational politics. Journal of Advanced Nursing, 72(8), 1838-1850.
• Başar, U., Sığrı, Ü. & Basım, N. (2016). İş yerinde karanlık liderlik. İş ve İnsan Dergisi, 3(2), 65-76.
• Benson, M. J., & Campbell, J. P. (2007). To be or not to be linear: An expanded representation of personality and its relationship to leadership performance. International Journal of Selection and Assessment, 15(2), 232-249.
• Benson, M.J. & Hogan, R.S. (2008). How dark side leadership personality destroys trust and degrades organisational effectiveness. Organisations and People, 15(3), 10-18.
• Bettencourt, L. A., & Brown, S. W. (1997). Contact employees: Relationships among workplace fairness, job satisfaction and prosocial service behaviors. Journal of Retailing, 73(1), 39-61.
• Bolelli, M. & Hüseyin, E. (2020). Karanlık üçlünün tükenmişlik üzerindeki etkisinde öz denetimin düzenleyici rolü. (Ed: Mustafa Mete), İktisadi ve İdari Bilimlerde Teori ve Araştırmalar (Cilt 2) içinde (s.55-82). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Chambers, J. (1999). The job satisfaction of managerial and executive women: revisiting the assumptions. Journal of Education for Business, 75(2), 69-74.
• Conger, J. A. (1990). The dark side of leadership. Organizational Dynamics, 19(2), 44-55.
• Covey, S. R. (2011). Etkili insanların 7 alışkanlığı. (Çev. O. Deniztekin ve F. N. Deniztekin). Varlık: İstanbul.
• Craney, Trevor A., & Surles, James G. (2002). Model-Dependent variance inflation factor cutoff values. Quality Engineering, 14(3) 3: 391-403.
• Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkileri, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46.
• Dilek Barış İ., (2009). Performans değerlendirme ve bankacılık sektörüne yönelik bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Doğan, E. (2020). Narsist Liderlik. (Ed: Berat Çiçek), Liderliğin karanlık yönü (1. Baskı) içinde (s. 79-96). Nobel Yayınları: Ankara.
• Erdal Üngör, J. (2021). Karanlık liderlik davranışlarının iş tatmini üzerindeki etkisi. Business & Management Studies: An International Journal, 9(1), 126-136.
• Eren, E. (1991). Yönetim ve organizasyon. İşletme Fakültesi Yayın No: 236, İstanbul.
• Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research. 18(1), 39-50.
• George, D., Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 Update (10a ed.) Boston: Pearson.
• George, Jennifer M. & Gareth R. Jones (2000); Essentials of managing organisational behavior. Prentice-Hall: New Jersey.
• Glad, B. (2002). Why tyrants go too far: Malignant narcissism and absolute power. Political Psychology, 23(1), 1-37.
• Gümüştekin, K. (2019). Karanlık liderliğin çalışan algısı üzerine bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2006). Multivariate data analysis (Vol. 6): Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall.
• Higgs, M. (2009). The good, the bad and the ugly: Leadership and narcissism. Journal of Change Management, 9(2), 165-178.
• Hogan, R., & Hogan, J. (2001). Assessing leadership: A view from the dark side. International Journal of Selection and Assessment, 9, 40-51.
• Işık, M. (2016). Kurumsal itibar algısının iş tatminine etkisinde örgütsel özdeşleşmenin aracı rolü ve bir araştırma. Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Işık, M. (2020). Değişen yönetici tipolojisi: C-Seviye Yöneticiler, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Işık, M., & Çiçek, B. (2019). İş memnuniyeti ve kariyer tatmini ilişkisinde ik uygulamaları ve çalışma koşullarının düzenleyici rolü, 27. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Antalya.
• Kale, E. (2015). Lider desteği ve iş arkadaşları desteğinin iş performansı üzerine etkileri: İş Tatmini ve Yaşam Tatmininin Aracı Rolü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 7(14), 103-120.
• Karadağ, M. (2020). İstismarcı liderlik. (Ed: Berat Çiçek), Liderliğin karanlık yönü (1. Baskı) içinde (s. 118-140). Nobel Yayınları: Ankara.
• Karakaplan Özer, E. (2020). Etik dışı liderlik. (Ed: Berat Çiçek), Liderliğin karanlık yönü (1. Baskı) içinde (s. 55-78). Nobel Yayınları: Ankara.
• Keashly, L. (1998). Emotional abuse in the workplace: Conceptual and empirical issues. Journal of Emotional Abuse, 1(1), 85-117.
• Kellerman, B. (2004). Bad leadership: what it is, how it happens, why it matters. Boston: Harvard Business School Press.
• Kılıç, A. (2020). Tiran liderlik. (Ed: Berat Çiçek), Liderliğin karanlık yönü (1. Baskı) içinde (s. 227-238). Nobel Yayınları: Ankara.
• Kılınç, E. (2020). Yıkıcı liderlik. (Ed: Berat Çiçek), Liderliğin karanlık yönü (1. Baskı) içinde (s. 33-54). Nobel Yayınları: Ankara.
• Kızıldaş, E. (2017). Kültürel değerlere göre karanlık lider algısının çalışan iş performansı etkisi üzerine bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Korkmazer, F. (2020). Duygusal bağımlı liderlik (Ed: Berat Çiçek), Liderliğin karanlık yönü (1. Baskı) içinde (s. 97-117). Nobel Yayınları: Ankara.
• Lambert, E. G., Minor, K. I., Wells, J. B., & Hogan, N. L. (2016). Social support’s relationship to correctional staff job stress, job involvement, job satisfaction, and organizational commitment. The Social Science Journal, 53(1), 22-32.
• Locke, E. A. (1976). The Nature and Causes of Job Satisfaction, in MarvinDunnette, Handbook of Industrial and Organizational Psychology, Chicago: Rand McNally.
• Mikkelsen, E. G., & Einarsen, S. (2002). Basic assumptions and symptoms of posttraumatic stress among victims of bullying at work. European Journal of Work And Organizational Psycholog, 11(1), 87-111.
• Moscoso, S., & Salgado, J. F. (2004). “Dark Side” personality styles as predictors of task, contextual, and job performance. International Journal of Selection and Assessment, 12(4), 356-362.
• Northouse, P. G. (2007). Leadership: theory and practice. Sage publications: California.
• Öztürk, M. (2016). Etik liderlik, lidere güven ve işgören performansı arasındaki karşılıklı ilişkiler üzerine ampirik bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi. Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Parnell, J. A., Crandall, W, (2003). Propensity for participative decision-making, job satisfaction, organizational commitment, organizational citizenship behavior, and ıntentions to leave among egyptian managers. The Multinational Business Review, 11, 36-73.
• Pugh, D. (1991), Organizational behaviour (Prentice Hall Interneational (UK) Ltd.).
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of psychological research online, 8(2), 23-74.
• Schilling, J. (2009). From ineffectiveness to destruction: A qualitative study on the meaning of negative leadership. Leadership, 5(1), 102-128.
• Soran, S. (2020). Paranoyak liderlik. (Ed: Berat Çiçek), Liderliğin karanlık yönü (1. Baskı) içinde (s. 158-171). Nobel Yayınları: Ankara.
• Söylemez, M. (2020). Kibirli (Hubristik) liderlik. (Ed: Berat Çiçek), Liderliğin karanlık yönü (1. Baskı) içinde (s. 141-157). Nobel Yayınları: Ankara.
• Spector, P. E. (1996). Industrial and organizational psychology: Research and practice. John Wiley: New York. Şimşir, İ., & Seyran, F. (2020). İş tatmininin önemi ve etkileri. Meyad Akademi, 1(1), 25-42.
• Tekin, A, Zorba, E. (2001). Spor ve rekreasyon organizasyonlarında etkili liderlik. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 28-36.
• Tepper, B. (2000). Consequences of abusive supervision. Academy of Management Journal, 43(2), 178-190. Toker, B. (2007). Demografik değişkenlerin iş tatminine etkileri: İzmir'deki beş ve dört yıldızlı otellere yönelik bir uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8(1), 92-107.
• Turunç, Ö. (2010). Organizasyonlarda kontrol algılamalarının örgütsel özdeşleşme ve iş performansına etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 251-269.
• Türkmenoğlu, M. (2020). Karanlık lider özellikleri kavşağı: despotik liderlik. (Ed: Berat Çiçek), Liderliğin karanlık yönü (1. Baskı) içinde (s. 172-187). Nobel Yayınları: Ankara.
• Uğurlu, F. (2020). Liderin karanlık yüzü: Makyavelist lider. (Ed: Berat Çiçek), Liderliğin karanlık yönü (1. Baskı) içinde (s. 188-207). Nobel Yayınları: Ankara.
• Ulukan, M. (2006). Futbolcuların kulübe bağlılıklarında antrenörün liderlik özelliklerinin rolü. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Konya.
• Uslu, O. (2021). Karanlık liderlik tarzları: kavramsal bir değerlendirme. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 901-924.
• Üçüncü, K. (2016). İş tatmini ve motivasyon. Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları: Trabzon.
• Ülbeği, İ. D., Özgen, H. M., & Özgen, H. (2014). Türkiye’de istismarcı yönetim ölçeğinin uyarlaması: güvenirlik ve geçerlik analizi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 1-12.
• Whicker, M. L. (1996). Toxic leaders: When organizations go bad. Westport, CT: Quorum Books.
• Yalçınsoy, A. & Işık, M. (2018). Toksik liderlik ile örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti ilişkisine yönelik bir araştırma. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(3), 1016-1025.
• Yılmaz, H. & Karahan, A. (2010). Liderlik davranışı, örgütsel yaratıcılık ve işgören performansı arasındaki ilişkilerin incelenmesi: Uşak’ta bir araştırma, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 17(2), 145-158.
• Yiğit, S. & Ramazanoğlu, F. (2016). The analysis of self-esteem level of the school of physical education and sports students participating in intercollegiate football contests. Journal of Human Sciences, 13(3), 5587-5594.
• Yumuşak, S. (2007). İşgörende iş stresini etkileyen faktörlerin incelenmesine yönelik bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(1), 95-106.
• Zengin, Y. (2019). Karanlık liderliğin örgütsel seslilik ve iş tatmini üzerindeki etkisi. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(19), 310-337.