Constitution of the Principality (Emirate) of Bulgaria: The 1879 Constitution of Tarnova

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 44, 630 - 677, 30.09.2022

Ayhan Ceylan

https://doi.org/10.46928/iticusbe.1173389

Öz

The Treaty of Berlin was signed in 1878 to provide a balance to the struggle for influence between the great powers within the scope of the Eastern Question. One of the results of this Treaty was the establishment of the autonomous Bulgarian Principality, which was subordinate to the Ottoman State. The Berlin Treaty envisaged the making of a constitution to determine the organization of the Principality. The Treaty also includes a regulation on the making of the Constitution, the time of its validity, the election of the Prince, and fundamental rights and freedoms. Thus, the Treaty of Berlin both forms the basis of the Principality Constitution and determines its general framework to a certain extent. The regulation in the Berlin Treaty, which states that the Principality of Bulgaria was subordinate to the Ottoman State, was removed from the text of the Draft and was not included in the Constitution. The Constitution, which was adopted by the constituent assembly meeting in Tırnova on April 28, 1879, consists of 169 articles in 22 sections. The Constitution, which includes the legislative, executive and judicial branches, contains a list of fundamental rights and freedoms, although it is incomplete. The Constitution, which gives the Prince a superior position in the system, envisages a parliament with limited power to oversee the executive, although it has legislative power. The Constitution remained as the Constitution of the Principality until Bulgaria declared independence and the Kingdom in 1908. The Tarnova Constitution remained in force until 1947, preserving its existence in the Kingdom and Communism periods that came after the Principality.

Anahtar Kelimeler

Emirate of Bulgaria, Principality of Bulgaria, Constitution of Tarnova, Ottoman Constitutionalism, The Bulgarian Constitution of 1879.

BULGARİSTAN EMÂRETİ (PRENSLİĞİ) ANAYASASI: 1879 TIRNOVA ANAYASASI

Öz

Şark Meselesi kapsamında düvel-i muazzama arasında süren nüfuz mücadelesine bir denge sağlamak üzere 1878’de Berlin Antlaşması imzalanmıştır. Bu Antlaşma’nın sonuçlarından biri de Osmanlı Devleti’ne bağlı özerk nitelikte Bulgaristan Prensliği’nin kurulmasıdır. Antlaşma, Prensliğin teşkilatını belirlemek üzere bir anayasa yapılmasını öngörmüştür. Antlaşma ayrıca, Anayasanın yapılışına, yürürlük zamanına, Prens’in seçimine ve temel hak ve özgürlüklere ilişkin düzenlemeler de içermektedir. Böylece Berlin Antlaşması, Prenslik Anayasası’nın hem dayanağını oluşturmakta hem de belli ölçüde onun genel çerçevesini belirlemektedir. Bulgaristan Prensliği’nin Osmanlı Devletine bağlı olduğuna ilişkin Berlin Antlaşması’nda yer alan düzenleme, Tasarı metninden çıkarılarak Anayasa’da yer almamıştır. 28 Nisan 1879’da Tırnova’da toplanan kurucu meclis tarafından kabul edilen Anayasa, 22 bölüm halinde 169 maddeden oluşmaktadır. Yasama , yürütme ve yargı organına yer veren Anayasa, eksik olmakla birlikte temel hak ve özgürlükler listesi içermektedir. Prens’e sistemde üstün bir konum sağlayan Anayasa, yasama gücüne sahip olsa da yürütmeyi denetleme yetkisi sınırlı bir parlamento öngörmektedir. Anayasa, Bulgaristan’ın 1908’de bağımsızlığı ve Krallığı ilan etmesine kadar Prenslik Anayasası olma niteliğini sürdürmüşür. Tırnova Anayasası, Prenslik sonrası gelen Krallık ve Komünizm Dönemlerinde varlığını koruyarak 1947 yılına kadar yürürlükte kalmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bulgaristan Emâreti, Bulgaristan Prensliği, Tırnova Anayasası, Osmanlı Anayasacılığı, 1879 Bulgaristan Anayasası.

Kaynakça

• I-Osmanlı Arşiv Belgeleri
• Bab-ı Asafi Nâme-i Hümayun Defterleri (A.DVNSNMH.d.14)
• Bulgaristan İradeleri (İ.MTZ. (04)
• Hariciye Nezâret Tercüme Odası (HR.TO.)
• Hariciye Nezâreti İstişare Odası (HR.HMŞ.İŞO.)
• Hariciye Nezâreti Sofya Sefareti (HR.SFR.04.)
• Hâriciye Nezâreti Siyasi (HR.SYS)
• Hatt-ı Hümâyun (H.H)
• İrade Hâriciye (İ.HR)
• İrade Mesail-i Mühimme (İ.MSM.)
• Sadaret Bulgaristan (A.MTZ.(04)
• Sadaret Nâme-i Hümayun Evrakı (A.DVN.NMH.)
• Yıldız Hariciye Nezareti Maruzatı (Y.PRK.HR.)
• Yıldız Resmi Maruzat (Y.A.RES.)
• II-Kitap, Makale ve Diğer Kaynaklar
• A[hmed] H[amdi]. (1326). Bulgar Tarihi, Neşr. Eyübzâde A. Nuri, Trabzon:Serâsi Matbaası.
• Aydın, M. (1996).Bulgaristan Komiserliği, Belgeler, Türk Tarih Kurumu, C.XVII, Sy.21, Ocak, s.71-120.
• Aydın, M.(1992). Şarkî Rumeli Vilâyeti, Ankara:Türk Tarih Kurumu.
• Babanzâde İsmail Hakkı. (1329). Hukuk-ı Esasiyye, Konstantiniyye.
• Başar, F. (1997). Osmanlı Eyâlet Tevcihâtı (1717-1730), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Baykal, B.S. (1959). Makam-ı Mübareke Meselesi ve Babıâli, Belleten, C. XXIII, Sy.90, Ankara, s.241-266.
• Bayraktarova, E. (2002). Osmanlı Devleti-Bulgaristan Prensliği İlişkileri (1878-1908), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Tarihi Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Bell, J.D. (1977). Peasants in Power: Alexander Stamboliski and the Bulgarian Agrarian National Union, Princeton University Press.
• Berlin, Ayastefanos ve Kıbrıs Muâhedenâmeler, 1324.
• Berlin Kongresi Protokolleri Tercümesi. (1298), İstanbul:Matbaa-i Âmire.
• Black, C.E. (1943). The Estabhlisment of Constitutional Goverment in Bulgaria, New Jersey: Princeton University Press.
• Crampton, R.J. (2005a). A Concise History of Bulgaria, Second Edition, Cambridge University Press.
• Crampton, R.J. (2005b). Bulgaria, Oxford University Press.
• Ceylan, A. (2019).Osmanlı İdaresinde Balkanlar’da Anayasa Hareketleri: Sırbistan Örneği”, Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil’in Anısına Armağan, Yayına hazırlayanlar: Prof. Dr. Abuzer Kendigelen-Doç. Dr. Saadet Yüksel, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, s.465-489.
• Crumbois, J.F. (2016). How well do constitutions travel across time and space?: The Belgian Constitution of 1831 in Bulgarian constitutional history 1879-1940”, The Legal History Review, 84, s.502-525.
• Çetin, E. (2003). Bulgaristan Prensliği ile Osmanlı İmparatorluğu Arasında Siyasi İlişkiler (1878-1908), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Djordjeviç, D. (1984). Foreign Influences on Nineteenth-Century Balkan Constitutions, Papers for the V. Congress of Southeast European Studies (Belgrade, September 1984), edt. Kot K. Shangriladze-Erica W. Townsend, Ohio:Slavica Publishers, s.72-102. Düstur. (1295). I/4, İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Ekici, N. (2017). Bulgar Devleti’nin Gelişmesi (1878-1908), Balkanlar El Kitabı, C.I, 3. Baskı, Edt. Prof. Dr. Bilgehan A. Gökdağ-Prof. Dr. Osman Karatay, Ankara:Akçağ Yayınları, s.513-525.
• Emecen, Feridun M. (2011). Osmanlı Klasik Çağında Siyaset, 2. Baskı, İstanbul:Timaş Yayınları.
• Engelhardt, Ed. (1328). Türkiye ve Tanzimat Devlet-i Osmaniyenin Tarih-i Islâhâtı 1826-1882, müt. Ali Reşad, İstanbul.
• Erdoğan, M. (2010). Anayasal Demokrasi, 8. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Eren, A. (2020). Anayasa Hukuku Dersleri, 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Erim, N.(1953). Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri, C.I, Ankara:Türk Tarih Kurumu.
• Ersoy Hacısalihoğlu, N.(2009). Bulgaristan Prensliği’nde İlan Edilen İlk Anayasa: Tırnova Anayasası, Eskiçağ’dan Günümüze Yönetim Anlayışı ve Kurumlar, Edt. Feridun M. Emecen, İstanbul:Kitabevi.
• Flanz, G. H. (1956). XIX. Asır Avrupasında Anayasa Hareketleri, çev. Necat Erder, Şerif Mardin, Aydın Sinanoğlu, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi.
• Gözler, K. (2021). Anayasa Hukukunun Genel Esasları, 13. Baskı, Bursa:Ekin Basım-Yayın Dağıtım.
• Halaçoğlu, Y. (1992). Bulgaristan-Osmanlı Dönemi-, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, s.396-399.
• Hehn, P. N. (1961). The Constitutional and Party Struggle in Serbia, 1804-1878, New York University, Ph.D.
• Hıristof, P. (1330). Bulgaristan Kanun-i Esâsîsi, Sofya: Balkan Matbaası.
• İnalcık, H. (1992). Tanzimat ve Bulgar Meselesi, İstanbul:Eren Yayıncılık.
• İnalcık, H. (2009). Devlet-i Aliyye, 16. Baskı, C.I, İstanbul:Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Jelavich, B. (2009). Balkan Tarihi 18. ve 19. Yüzyıllar, C.I, 2. Baskı, çev. İhsan Durdu-Haşim Koç-Gülçin Koç), İstanbul:Küre Yayınları.
• Kayapınar, A. (2017a). Bulgarların Balkanlara Göçü ve Tuna Bulgar Devleti, Balkanlar El Kitabı, 3. Baskı, Edt. Prof. Dr. Bilgehan A. Gökdağ-Prof. Dr. Osman Karatay, Ankara:Akçağ Yayınları, s.109-131.
• Kayapınar, A. (2017b). İkinci Bulgar Krallığı, Balkanlar El Kitabı, 3. Baskı, Edt. Prof. Dr. Bilgehan A. Gökdağ-Prof. Dr. Osman Karatay, Ankara:Akçağ Yayınları, s.231-250.
• Kılıç, O. (1997). 18. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Devleti’nin İdarî Taksimatı, Elazığ:Ceren Matbaacılık.
• Köse, O. (2006). Bulgaristan Emâreti ve Türkler (1878-1908), Journal of Turkish Studies, C.I, Sy. 2, 259-302.
• Kunt, İ.M.(1978). Sancaktan Eyalete, 1550-1650 Arasında Osmanlı Ümerası ve İl İdaresi, İstanbul:Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Kuyucuklu, N. (1992). Bulgaristan, C.VI, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, s.391-396. Muâhedât Mecmuası (1298a). C. IV, İstanbul:Ceride-i Askeriye Matbaası.
• Muâhedât Mecmuası (1298b). C. V, İstanbul:Ceride-i Askeriye Matbaası.
• Osman Nuri. (1327). Abdülhamid-i Sânî ve Devr-i Saltanatı-Hayat-ı Husûsiye ve Siyasiyesi, Cild-i Sânî, İstanbul.
• Şentürk, M.H.(1992). Osmanlı Devleti’nde Bulgar Meselesi (1850-1875), Ankara:Türk Tarih Kurumu.
• Türkgeldi, A. F.(1987a). Mesâil-i Mühimme-i Siyasiyye, C.I, Yay. Haz. Bekir Sıtkı Baykal, 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Türkgeldi, A. F.(1987b). Mesâil-i Mühimme-i Siyasiyye, C.II, Yay. Haz. Bekir Sıtkı Baykal, 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Türkgeldi, A. F.(1987c). Mesâil-i Mühimme-i Siyasiyye, C.III, Yay. Haz. Bekir Sıtkı Baykal, 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Vinkovetsky, I. (2018). Strategists and Ideologues: Russians and the Making of Bulgaria’s Tarnovo Constitution, 1878–1879, The Journal of Modern History, Volume 90, Number 4, December, s. 751-791.
• Wright, H. F. (Edt.) (1919).The Constitutions of the States at War 1914-1918, Washington: Government Printing Office.
• Yalçınkaya, M.A.(2017). Osmanlı Döneminde Bulgaristan, Balkanlar El Kitabı, C.I, 3. Baskı, Edt. Prof. Dr. Bilgehan A. Gökdağ-Prof. Dr. Osman Karatay, Ankara:Akçağ Yayınları, s.317-326.