Kayırmacılık Kavramının İslam Ekonomisi Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2019, , 3186 - 3210, 31.12.2019

Serkan Dilek , Recep Özdirek , Hayrettin Kesgingöz

https://doi.org/10.15869/itobiad.618637

Cited By: 7

Öz

Kayırmacılık
iktisat literatüründe genelde olumsuz yönleri ile ele alınan bir kavramdır.
Kayırmacılık; kamu harcamalarının gereksiz yere artması, yolsuzluk, liyakatsiz
kişilerin göreve getirilmesi, örgütsel bağlılıkta düşüş ve verimsizlik
sonuçlarına neden olmakta; bazı çalışanların da işyerinden ayrılmasını
sağlamaktadır. Firmalar mikro bazda, ülkeler de makro bazda hedeflerine
ulaşamamaktadır Günümüzde çeşitli ülkelerde de kayırmacılığı önlemek amacıyla
çeşitli yasal önlemler alınmaktadır. Firmalar da verimliliği artırmak ve
değerli çalışanlarını kaybetmemek için kayırmacılığı engellemeye çalışmaktadır.
Öte yandan İslam dininde de kayırmacılığa iyi gözle bakılmamaktadır. Diğer bir
ifadeyle kayırmacılığın olumsuzluğu hakkında İktisat ve yönetim literatürü ile
İslam dini arasında bir uzlaşı söz konusudur. Bu çalışma kayırmacılığa İslam
dini ve geleneksel iktisat teorilerinin bakış açılarını incelemiş ve karşılaştırmıştır.
Ayrıca kayırmacılığın maliyetleri, kayırmacılığı önlemenin yolları da
araştırılmıştır. Tarihte İslam ve Kuran-ı Kerim’in emirlerini başarı ile
uygulamış toplumlarda da kayırmacılıktan mümkün mertebe kaçınılmıştır. Kuran-ı
Kerim ve sünnet, kayırmacılığı reddetmektedir. Fakat günümüzde bazı ülkelerde
ve firmalarda kayırmacılık örneklerine rastlanmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Kayırmacılık, Yolsuzluk, Nepotizm, İslam Ekonomisi, Çalışma Ekonomisi

Investigation of Favouritism Concept in The Context of Islamic Economics

Öz

Favouritism is a concept which is dealt with
negatively in economic literature. Favouritism causes unnecessary increase in
public expenditures, corruption, employment of unqualified employees, decrease
in organizational commitment and inefficiency, leaving of some employees. Firms
in micro base and also states in macro base can’t reach their targets. Today
some legal measures are taken to prevent nepotism in many countries. Also firms
try to prevent nepotism in order to increase efficiency and not to lose
valuable employees. On the other hand favouritism is not approved in the
religion of Islam. In other words, both economic management literature and
Islam religion has consensus about the investigation of negative sides of
favouritism.  This research investigates
and benchmarks the viewpoints of Islam religion and traditional economic
theory. Also this paper searches the costs of favouritism and ways to prevent
it. In the societies that have successfully implemented the orders of Islam and
Quran in history, favouritism was avoided as much as possible. Both Holy Quran
and Sunnah refuse nepotism. However, today in some countries and firms,
examples of favouritism were seen in some periods. 

Anahtar Kelimeler

Favouritism, Corruption, Nepotism, Labor Economics, Islamic Economics

Kaynakça

• Abdalla, Hagen F.; Maghrabi, Ahmed S ve Raggad, Bel G. (1998), “Assessing The Perceptions of Human resource Managers Toward Nepotism”, International Journal of Manpower, 19(8), 554-570
• Abdalla F. Hayajenh, Ahmed S. Maghrabi, Taher H. Al‐Dabbagh, (1994) "Research Note: Assessing the Effect of Nepotism on Human Resource Managers", International Journal of Manpower, Vol. 15 Issue: 1, pp.60-67
• Akan, Hatice (2016), “Erken Cumhuriyet Döneminde Bir Yolsuzluk Olayı: Ali Cenani Bey Davası”, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, ıı(3), 135-153.
• Aktan, Çoşkun Can ve Dileyici, Dilek (2006), “Devlet Neden Başarısız? Kamu Ekonomisindeki Etkinsizliklerin Kaynakları”, En Az Devlet En İyi Devlet Devletin Başarısızlığının Anatomisi, Editör: Çoşkun Can Aktan, Çizgi Yayınevi.
• Bağdigen, Muhlis ve Dökmen, Gökhan (2006), “Yolsuzluklarla Kamu Harcamaları Arasındaki İlişkinin Amprik Bir Analizi: Türkiye Örneği”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 23-38.
• Baldemir, Ercan; Özkoç, Hatice ve İşçi, Öznur (2009), “MIMIC Model ve Yolsuzluk Üzerine Türkiye Uygulaması”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 24(2), 49-63.
• Barut, Bahar (2015), “Vekalet Kuramı Perspektifinden Kayırmacılık”, TİDSAD 2(5), 240-250
• Bayar, Güzin (2007), “Türkiye’de Yolsuzluğun Nedenleri Ekonometrik Bir İnceleme”, TEK 2007/3
• Bayrakçı, Bayram (2000), “Siyasal Yozlaşma ve Ekonomik Gelişmeye Etkileri”, E.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16, 133-163
• Beşel, Furkan ve Savaşan, Fatih (2014), “Türkiye’de Yapısal Kırılmalar Altında Yolsuzluk ekonomik Büyüme İlişkisi”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27, 73-86
• Bozkurt, Nebi (2000), “İltimas”, DİA, XXII, 154.
• Brahms, Kea. S. and Schmitt, Manfred (2017), “It’s All About Something We Call Wasta: A Motivated Moralization Approach To Favoritism In The Jordanian Workplace”, Soc Just Res, 30, 145-170
• Büte, Mustafa (2011), “Kayırmacılığın Çalışanlar Üzerinde Etkileri ile İnsan Kaynakları Uygulamaları İlişkisi: Türk Kamu Bankalarına Yönelik Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 383-404
• Çuhadar, Seyran Gürsoy (2017), “Sosyal Politika ile Klientalizm İlişkisi: Gıda Bankacılığı Üzerinden Bir Değerlendirme”, Çalışma ve Toplum, 2, 681-702
• Demirci, Abdurrahman (2014), “Hz. Muhammed’in Öfke Kontrolü: Hz. Ömer ile Diyalogları Bağlamında”, Mukaddime, 5(2), 113-139
• Dilek, Serkan (2017). Oyun Teorisi Eşliğinde Sanayi Ekonomisi. Seçkin Yayınları.
• Ekinci, Bilge Timuçin (2017), “Asil-Vekil Arasındaki Kayırmacılığın Vekalet Maliyetleri İle İlişkisi”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(2), 73-96
• Eskicioğlu, Osman (1979), İslam Ekonomisinde Gelir Dağılımı, Atatürk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi
• Giannakopoulos, Angelos (2010), Yunanistan ve Türkiye’de Yolsuzluk Algıları ve Bu Algıların Yolsuzlukla Mücadele Politikaları Üzerindeki Etkisi, Turkish Journal of Business Ethics, 3(6)
• Görmez, Mehmet; Özafşar, Mehmet Emin; Ünal, İsmail Hakkı; Ünal, Yavuz; Erul, Bünyamin, Martı, Huriye ve Demir, Mahmut (2013), Hadislerle İslam: Hadislerin Hadislerle Yorumu, Bilim Kurulu: Mehmet Görmez, Mehmet Emin Özafşar, İsmail Hakkı Ünal, Yavuz ünal, Bünyamin Erul. Diyanet İşleri Başkanlığı. 2.Baskı, Ankara.Jaskiewicz, Peter; Uhlenbruck, Klaus; Balkin, David and Reay, Trish (2013), “Is Nepotism Good or Bad? Types of Nepotism and Implications For Knowledge Management”, Family Business Review, 26(2), 121-139
• Karagöz, Kadir ve Karagöz, Murat (2010), “Yolsuzluk, Ekonomik Büyüme ve Kamu Harcamaları”, Sayıştay Dergisi, 76.
• Karahan, Atila ve Yılmaz, Hüseyin (2014), “Nepotizm ve Örgütsel Bağlılık arasındaki İlişkinin İncelenmesi ve Bir Uygulama”, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(27), 123-148
• Keefer, Philip (2007), “Clientelism, Credibility and the Policy Choices of Young Democracies”, American Journal of Political Science, 51(4), 804-821
• Keleş, Hatice Necla; Özkan, Tuğba Kıral ve Bezirci, Muhammed (2011), “A Study On The Effects of Nepotism, Favoritism and Cronyism on Organizational Trust In The Auditing Process In Family Businesses In Turkey”, International Business and Economics Research Journal, 10(9), 9-16
• Kiechel, Walter (1984), “How to Relate to Nepotism”, Fortune, Vol. 119, pp. 143-4.
• Konu, Aylin ve Ata, Ahmet Yılmaz (2016), “Yolsuzluk ve Ekonomik Özgürlük İlişkisi: AB Ülkeleri Üzerine Yatay Kesit Analizi”, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 195- 207
• Kurtoğlu, Ayça (2012), “Siyasal Örgütler ve Sivil Toplum Örgütleri Bağlamında Hemşehrilik ve Kollamacılık”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(1), 141-169
• Mevdudi, Ebul Ala (2014), İslam Ekonomisinin Temel İlkeleri, Tercüme: Mehmet Emin Asan, Çıra Yayınları.
• Meydan, Selda; Büyükbodur, Ayşen Çetinkaya ve Bulut, Sıla (2010), “Yerel Yönetimlerde Klientalist Bakış Açısının Hak Temelli Sosyal Hizmet Yaklaşımı Çerçevesinde İncelenmesi”, 8.Ulusal Sosyal Hizmet Kongresi, 213-224
• Mo, Pak Hung (2001), “Corruption and Economic Growth”, Journal of Comparative Economics, 29(1), 66-79
• Monte, Alfredo Del ve Papagni, Erasmo (2001), “Public Expenditure, Corruption and Economic Growth: The Case of Italy”, European Journal of Political Economy, 17(1), 1-16
• Özkanan, Arzu ve Erdem, Ramazan (2014), “Yönetimde Kayırmacı Uygulamalar: Kavramsal Bir Çerçeve”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(20), 179-206
• Safina, Dinara (2014), “Favouritism and Nepotism In An Organization: Causes and Affects”, Procedia Economics and Finance, 23, 630-634
• Snape, Fiona Robertson (1999) Corruption, collusion and nepotism in Indonesia, Third World Quarterly, 20:3, 589-602
• Sroka, Wlodzimierz ve Weinhardt, Jolita (2018), “Nepotism and Favouritism In The Steel Industry: A Case Study Analysis”, Forum Scientiae Oeconomia, 6 (1), 31-45.
• Tunçbilek, Murat ve Akkuş, Adil (2017), “Nepotizm (Akraba Kayırmacılığı) ve İş Tatmini Arasındaki İlişki ve Safranbolu Konaklama İşletmelerinde Bir Araştırma”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3, 169-197.