Öz
Toplumsal cinsiyet rollerinin kültürel ve toplumsal kodlarının en fazla üretildiği alanlardan birini medya oluşturmaktadır. Bu mecrada kitleleri en fazla etkileyen araçların başında da televizyon gelmektedir. Televizyon programlarında egemen cinsiyet kodları söylemsel düzlemde seyircilere aktarılmakta ve kadınlığa ilişkin toplumsal cinsiyet rolleri yeniden üretilmektedir. Bu çalışmada, gelin-kaynana söyleminin medyadaki görünümleri arasında yer alan son dönemlerde popüler olan yemek programlarından biri incelenmiştir. Yayınlanan programın sadece bir yemek yarışmasından ibaret olmayıp, kadına atfedilen geleneksel cinsiyet rollerini yeniden ürettiği, egemen ataerkil ideolojiyi pekiştirdiği sonucuna ulaşılmıştır.
Çalışmada, Zuhal Topal’la Sofrada programının tesadüfi örneklem yoluyla seçilen beş haftalık bölümlerine yer verilmiştir. Nitel araştırma yöntemine başvurularak, programın içeriğinde üretilen söylemler, konuşmalar yazıya aktarılmış ve ele alınan bölümler eleştirel söylem analiziyle çözümlenmiştir. Programda ataerkil söylem ve bu söylem aracılığıyla inşa edilen gelin-kaynana ilişkisine yönelik çözümlemelerde bulunulmuştur. Çalışmada, gündüz kuşağı programında erkek egemen söylemin üretilmesinde gelinler ile kayınvalideler arasında bir uzlaşının olduğu ve “ideal gelin” olmanın eril normlarla örtüştüğü sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Destekleyen Kurum
-
Proje Numarası
-
Teşekkür
-
Kaynakça
- AÇEV Türkiye’de babalığı anlamak Serisi I: Türkiye’de ilgili babalık ve belirleyicileri ana raporu. (İstanbul: AÇEV, 2017).
- Akyol A. Ç., Akyol M. ve Kılınç Ö. (2019). Toplumsal rollerdeki çatışmanın televizyon reklamlarında kullanımı: gelin-kaynana çatışmasının reklamlardaki sunumu üzerine bir değerlendirme. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 131-154.
- Allendorf, K. (2017). Like her own: Ideals and experiences of the mother-in-law/daughter-in-law relationship. Journal of Family Issues, 38, 2102–2127.
- Altunsu-Sönmez, Ö. (2019). Gelin kaynana çatışması üzerine sosyolojik bir analiz. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 1159-1201.
- Arslan, U. T. (2005). Bu kâbuslar neden cemil? Yeşilçam’da erkeklik ve mazlumluk. İstanbul: Metis Yayınları.
- Barker, C., Andre, J. (1996). Did you see? Soaps, teenage talks and gendered identity. Young, 4(4), 21-38.
- Barthes, R. (2016). S/Z. S. Öztürk Kasar (Çev.). İstanbul: Sel.
- Barthes, R. (2017). Sesin rengi. A. Nüvit Bingöl (Çev.). İstanbul: Metis.
- Baudrillard, J. (2015). Sessiz yığınların gölgesinde. O. Adanır (Çev.) Ankara: Doğu Batı.
- Baudrillard, J. (2018). Simülakrlar ve simülasyon. O. Adanır (Çev.) Ankara: Doğu Batı.
- Baş, E. (2019). Türk melodram filmlerinde ideal/kötü kadın imgesi: bir demet menekşe film örneği, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12, (65), 568-579.
- Cotterill, P. (1994). Friendly Relations? Mothers And Their Daughters in Law. London: Taylor and Francis.
- Berger, P. L., Luckmann, T. (2018). Gerçekliğin sosyal inşası: bir bilgi sosyolojisi incelemesi. Vefa Saygın Öğütle (Çev.). Ankara: Atıf.
- Bora, A. ve Üstün, İ. (2008). Sıcak aile ortamı: demokratikleşme sürecinde kadın ve erkekler, İstanbul: Tesev.
- Bora, A. (2010). Kadınların sınıfı ücretli ev emeği ve kadın öznelliğinin inşası. İstanbul: İletişim.
- Bozok, M. (2018). Türkiye’de ataerkillik, kapitalizm ve erkeklik ilişkilerinde biçimlenen babalık. Fe Dergi: Feminist Eleştiri Dergisi, 10 (2), 31-42.
- Burr, V. (2012). Sosyal inşacılık, S. Arkonaç (Çev). Ankara: Nobel Kitap.
- Delaney, C. (2017). Tohum ve toprak, A. Bora (Çev.). İstanbul: İletişim.
- Demir, S. A. ve Nam, D. (2019). Evlilik yolu ile edinilen kimliklerin toplumsal cinsiyet rollerini yeniden üretmeye etkisi: “Gelin”-“Görümce” kimliği örneği. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 2(1), 67-92.
- Duben, A. (1984). 19. ve 20. yüzyıl Osmanlı-Türk aile ve hane yapıları, Türkiye’de ailenin değişimi: toplumbilimsel incelemeler. N. Erder (Der.). Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayınları.
- Elçi, E. (2012). Kadın olmanın anlamının Türkiye’de yaşayan kadınların söylemlerindeki inşası. S. Arkonaç (Ed.). Söylem Çalışmaları, (121-170). Ankara: Nobel.
- Fowler, C., ve Rittenour, C. (2017). A life-span approach to children-in-law’s perceptions of parent-in-law communication. Journal of Family Communication, 17(3), 254–272.
- Gönüllü, M. ve İçli, G. (2001). Çalışma yaşamında kadınlar: aile ve iş ilişkileri. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25 (1), 81-100.
- Hooks, B. (2020). Duygu yoldaşlığı: kadınların sevgi arayışı. Ö. Karakaş (Çev.). İstanbul: bgst.
- İmamoğlu, O. (1987), An interdependence model of human development, Growth and Progress in Cross-Cultural Psychology, Ç. Kağıtçıbaşı (Ed.). 138 145, Lisse, The Netherlands: Swets&Zeitlinger.
- Jeffery, P. ve Jeffery, R. (1996). Don’t marry me to a plowman! Women’s everyday lives in rural north India. Boulder, CO: Westview Press.
- Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik, aile ve insan gelişimi, kültürel psikoloji. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
- Kalaycıoğlu, S. ve Tılıç, H.R. (2001). Gündelikçi kadınlar. İstanbul: Su Yayınları.
- Kaya, T. (2019). Gelin-kaynana iletişiminin niteliğini belirleyen kültürel etmenler. Erciyes İletişim Dergisi, 6, (1), 185-204.
- Köse A. (2015). Egemen toplumsal cinsiyet rollerinin söylemsel inşasında spor basını: aslanlar, kartallar ve timsahlar dünyasında peri ve melek Olmak. Toplumsal cinsiyet ve medya temsilleri. Ş. Yavuz (Ed.). İstanbul: Heyamola Yayınları.
- Kümbetoğlu, B. (2015). Sosyoloji ve antropolojiye niteliksel yöntem ve araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
- Lull, J. (1980). The social uses of television. Human communication research, 6(3), 197-209.
- Saktanber, A. (1995). Türkiye’de medyada kadın: serbest müsait kadın veya iyi bir eş, fedakâr anne. 1980’ler Türkiye’sinde kadın bakış açısından kadınlar. Ş. Tekeli (Der.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Özer, Ö. (2011). Haber, söylem ve ideoloji: eleştirel haber çözümlemeleri. Konya: Literatürk Yayınevi.
- Pak, J. S. (2011). The anguish of the korean women’s soul. feminist theologians on a real-life issue. Pastoral Psychology, 60, 291–303.
- Radway, J. A. (2009). Reading the romance: Women, patriarchy, and popular literature. Univ of North Carolina Press.
- Renkmen, M. S. (2016). Evlilik programlarında hegemonik erkekliğin inşası, temsili ve ataerkil söylem. Toplumsal Cinsiyet ve Medya Temsilleri. Ş. Yavuz (Der.). İstanbul: Heyamola Yayınları.
- Russell, B. (2013). Evlilik ve ahlak. Ender Gürol (Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi.
- Sennett, R. (2019). Saygı. Ümmühan Bardak (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
- Shih, K. Y. ve Pyke, K. (2010). Power, resistance, and emotional economies in women’s relationships with mothers-in-law in Chinese immigrant families. Journal of Family Issues, 31(3), 333–357.
- Sözen, E. (2014). Söylem. Ankara: Birleşik Dağıtım Kitabevi.
- Taşkaya, M. (2009). Kitle iletişim araçlarında kadın bedeninin nesneleştirilmesi: ürün ve marka fetişizminde cinsellik kullanımı. Toplumbilim, (24): 121-132.
- Thompson, J. B. (2019). Medya ve modernite. Serdar Öztürk (Çev.). İstanbul: Kırmızı.
- Thompson, J.B. (2020). İdeoloji ve modern kültür: kitle iletişimi çağında eleştirel toplum kuramı. İdil Çetin (Çev.). Ankara: Dipnot.
- T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2015). Türkiye’de Evlilik Tercihleri, Ankara. Erişim adresi:https://ailevecalisma.gov.tr/uploads/athgm/uploads/pages/arastirmalar/tu-rkiyede-evlilik-tercihleri-aras-tirmasi-2015.pdf
- White, J., B. (2015). Para ile akraba, kentsel Türkiye’de kadın emeği. A. Bora (Çev.). Ankara: İletişim Yayınları.
- Yakalı Çamoğlu, D. (2017). Kaynana ne yaptı, gelin ne dedi? ailedeki kadınlar ve ilişkileri. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Yavuz, Ş. (2016). Trabzon örneğinde, yerel medyada kadınların temsil biçimleri araştırması. Toplumsal Cinsiyet ve Medya Temsilleri, İstanbul: Heyamola Yayınları.
- Yılmaz, Y. ve Sarı, H. (2015). Türk atasözlerinde akrabalık ve adların kullanımı. Rumeli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2, 1-20.
Representations of Daughter in Law-Mother in Law Relations in the Media: The Case of Zuhal Topal’la Sofrada
Öz
Media constitutes one of the areas where the cultural and social codes of gender roles are produced the most. Television is one of the tools that most affect the masses in this medium. In television programs, dominant gender codes are conveyed to the audience on a discursive platform and gender roles related to femininity are reproduced. In this study, one of the recently popular food programs, which is among the appearances of the mother-in-law discourse in the media, is examined and it is based on the assumption that this program is not just a cooking contest, but that the traditional gender roles attributed to women are reproduced and reinforces the dominant patriarchal ideology.
In the study, the five-week sections of Zuhal Topal and Sofrada program selected through random sampling were included. Using the qualitative research method, the discourses and speeches produced in the content of the program were written and analyzed with critical discourse analysis. In the program, analyzes were made regarding the patriarchal discourse and the bride-mother-in-law relationship constructed through this discourse.In the study, it was concluded that there is a consensus between brides and mother-in-law in the production of the male-dominated discourse in the daytime program and that being an "ideal bride" coincides with masculine norms.
Anahtar Kelimeler
Daughter in Law Mother in Law Television Representation Discourse
Proje Numarası
-
Kaynakça
- AÇEV Türkiye’de babalığı anlamak Serisi I: Türkiye’de ilgili babalık ve belirleyicileri ana raporu. (İstanbul: AÇEV, 2017).
- Akyol A. Ç., Akyol M. ve Kılınç Ö. (2019). Toplumsal rollerdeki çatışmanın televizyon reklamlarında kullanımı: gelin-kaynana çatışmasının reklamlardaki sunumu üzerine bir değerlendirme. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 131-154.
- Allendorf, K. (2017). Like her own: Ideals and experiences of the mother-in-law/daughter-in-law relationship. Journal of Family Issues, 38, 2102–2127.
- Altunsu-Sönmez, Ö. (2019). Gelin kaynana çatışması üzerine sosyolojik bir analiz. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 1159-1201.
- Arslan, U. T. (2005). Bu kâbuslar neden cemil? Yeşilçam’da erkeklik ve mazlumluk. İstanbul: Metis Yayınları.
- Barker, C., Andre, J. (1996). Did you see? Soaps, teenage talks and gendered identity. Young, 4(4), 21-38.
- Barthes, R. (2016). S/Z. S. Öztürk Kasar (Çev.). İstanbul: Sel.
- Barthes, R. (2017). Sesin rengi. A. Nüvit Bingöl (Çev.). İstanbul: Metis.
- Baudrillard, J. (2015). Sessiz yığınların gölgesinde. O. Adanır (Çev.) Ankara: Doğu Batı.
- Baudrillard, J. (2018). Simülakrlar ve simülasyon. O. Adanır (Çev.) Ankara: Doğu Batı.
- Baş, E. (2019). Türk melodram filmlerinde ideal/kötü kadın imgesi: bir demet menekşe film örneği, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12, (65), 568-579.
- Cotterill, P. (1994). Friendly Relations? Mothers And Their Daughters in Law. London: Taylor and Francis.
- Berger, P. L., Luckmann, T. (2018). Gerçekliğin sosyal inşası: bir bilgi sosyolojisi incelemesi. Vefa Saygın Öğütle (Çev.). Ankara: Atıf.
- Bora, A. ve Üstün, İ. (2008). Sıcak aile ortamı: demokratikleşme sürecinde kadın ve erkekler, İstanbul: Tesev.
- Bora, A. (2010). Kadınların sınıfı ücretli ev emeği ve kadın öznelliğinin inşası. İstanbul: İletişim.
- Bozok, M. (2018). Türkiye’de ataerkillik, kapitalizm ve erkeklik ilişkilerinde biçimlenen babalık. Fe Dergi: Feminist Eleştiri Dergisi, 10 (2), 31-42.
- Burr, V. (2012). Sosyal inşacılık, S. Arkonaç (Çev). Ankara: Nobel Kitap.
- Delaney, C. (2017). Tohum ve toprak, A. Bora (Çev.). İstanbul: İletişim.
- Demir, S. A. ve Nam, D. (2019). Evlilik yolu ile edinilen kimliklerin toplumsal cinsiyet rollerini yeniden üretmeye etkisi: “Gelin”-“Görümce” kimliği örneği. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 2(1), 67-92.
- Duben, A. (1984). 19. ve 20. yüzyıl Osmanlı-Türk aile ve hane yapıları, Türkiye’de ailenin değişimi: toplumbilimsel incelemeler. N. Erder (Der.). Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayınları.
- Elçi, E. (2012). Kadın olmanın anlamının Türkiye’de yaşayan kadınların söylemlerindeki inşası. S. Arkonaç (Ed.). Söylem Çalışmaları, (121-170). Ankara: Nobel.
- Fowler, C., ve Rittenour, C. (2017). A life-span approach to children-in-law’s perceptions of parent-in-law communication. Journal of Family Communication, 17(3), 254–272.
- Gönüllü, M. ve İçli, G. (2001). Çalışma yaşamında kadınlar: aile ve iş ilişkileri. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25 (1), 81-100.
- Hooks, B. (2020). Duygu yoldaşlığı: kadınların sevgi arayışı. Ö. Karakaş (Çev.). İstanbul: bgst.
- İmamoğlu, O. (1987), An interdependence model of human development, Growth and Progress in Cross-Cultural Psychology, Ç. Kağıtçıbaşı (Ed.). 138 145, Lisse, The Netherlands: Swets&Zeitlinger.
- Jeffery, P. ve Jeffery, R. (1996). Don’t marry me to a plowman! Women’s everyday lives in rural north India. Boulder, CO: Westview Press.
- Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik, aile ve insan gelişimi, kültürel psikoloji. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
- Kalaycıoğlu, S. ve Tılıç, H.R. (2001). Gündelikçi kadınlar. İstanbul: Su Yayınları.
- Kaya, T. (2019). Gelin-kaynana iletişiminin niteliğini belirleyen kültürel etmenler. Erciyes İletişim Dergisi, 6, (1), 185-204.
- Köse A. (2015). Egemen toplumsal cinsiyet rollerinin söylemsel inşasında spor basını: aslanlar, kartallar ve timsahlar dünyasında peri ve melek Olmak. Toplumsal cinsiyet ve medya temsilleri. Ş. Yavuz (Ed.). İstanbul: Heyamola Yayınları.
- Kümbetoğlu, B. (2015). Sosyoloji ve antropolojiye niteliksel yöntem ve araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
- Lull, J. (1980). The social uses of television. Human communication research, 6(3), 197-209.
- Saktanber, A. (1995). Türkiye’de medyada kadın: serbest müsait kadın veya iyi bir eş, fedakâr anne. 1980’ler Türkiye’sinde kadın bakış açısından kadınlar. Ş. Tekeli (Der.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Özer, Ö. (2011). Haber, söylem ve ideoloji: eleştirel haber çözümlemeleri. Konya: Literatürk Yayınevi.
- Pak, J. S. (2011). The anguish of the korean women’s soul. feminist theologians on a real-life issue. Pastoral Psychology, 60, 291–303.
- Radway, J. A. (2009). Reading the romance: Women, patriarchy, and popular literature. Univ of North Carolina Press.
- Renkmen, M. S. (2016). Evlilik programlarında hegemonik erkekliğin inşası, temsili ve ataerkil söylem. Toplumsal Cinsiyet ve Medya Temsilleri. Ş. Yavuz (Der.). İstanbul: Heyamola Yayınları.
- Russell, B. (2013). Evlilik ve ahlak. Ender Gürol (Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi.
- Sennett, R. (2019). Saygı. Ümmühan Bardak (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
- Shih, K. Y. ve Pyke, K. (2010). Power, resistance, and emotional economies in women’s relationships with mothers-in-law in Chinese immigrant families. Journal of Family Issues, 31(3), 333–357.
- Sözen, E. (2014). Söylem. Ankara: Birleşik Dağıtım Kitabevi.
- Taşkaya, M. (2009). Kitle iletişim araçlarında kadın bedeninin nesneleştirilmesi: ürün ve marka fetişizminde cinsellik kullanımı. Toplumbilim, (24): 121-132.
- Thompson, J. B. (2019). Medya ve modernite. Serdar Öztürk (Çev.). İstanbul: Kırmızı.
- Thompson, J.B. (2020). İdeoloji ve modern kültür: kitle iletişimi çağında eleştirel toplum kuramı. İdil Çetin (Çev.). Ankara: Dipnot.
- T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2015). Türkiye’de Evlilik Tercihleri, Ankara. Erişim adresi:https://ailevecalisma.gov.tr/uploads/athgm/uploads/pages/arastirmalar/tu-rkiyede-evlilik-tercihleri-aras-tirmasi-2015.pdf
- White, J., B. (2015). Para ile akraba, kentsel Türkiye’de kadın emeği. A. Bora (Çev.). Ankara: İletişim Yayınları.
- Yakalı Çamoğlu, D. (2017). Kaynana ne yaptı, gelin ne dedi? ailedeki kadınlar ve ilişkileri. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Yavuz, Ş. (2016). Trabzon örneğinde, yerel medyada kadınların temsil biçimleri araştırması. Toplumsal Cinsiyet ve Medya Temsilleri, İstanbul: Heyamola Yayınları.
- Yılmaz, Y. ve Sarı, H. (2015). Türk atasözlerinde akrabalık ve adların kullanımı. Rumeli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2, 1-20.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sosyoloji |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | - |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Mart 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 |
