Oryantalizmin Operaya Yansıması: Bağdat Berberi Örneği

Yıl 2021, , 3899 - 3917, 30.12.2021

Ayça Demirci Özay

https://doi.org/10.15869/itobiad.923745

Öz

Edward W. Said ile birlikte kuramsal bir bilgi alanı olarak boy göstermeye başlayan oryantalizm, Batı’nın kendi öz kimliğinin inşasında kendisini Doğu karşısında konumlandırarak Doğu’yu ötekileştirme işlemine dayanmaktadır. Oryantalist temelli ürünlerde Batı her zaman ideal olanı temsil ederken, Doğu bu idealden yoksun olarak tanımlanmış, oryantalizmin etkin aracı olan ürünlerle zihinlere hayali bir Doğu imgesi yerleştirilmiştir. Said, oryantalist temelli çalışmaların masum bir bilgi alanı oluşturmaktan ziyade Batı’nın Doğu üzerinde hegemonya oluşturmasına hizmet ettiği düşüncesindedir. Zengin anlatım biçimlerini bünyesinde barındıran opera ürünleri ise bu etkin araçlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu araştırma ile oryantalizmin sanat alanına operalar üzerinden nasıl yansıdığının bir örnek üzerinden irdelenmesi amaçlanmıştır. Bunun için bestesi ve librettosu Peter Cornelius'a ait olan Bağdat Berberi Operası örnek olarak seçilmiş, bu operadaki müzik unsurları, görsel unsurlar ve kavramlar içerik analizi yöntemiyle araştırmanın amacına hizmet edecek şekilde tema ve kodlar üzerinden analiz edilmiştir. Bu bağlamda araştırmanın problem cümlesi; "Bağdat Berberi Operası içinde yer alan kavram ve semboller, Türk kimliğine dair imajların yaratılmasında nasıl bir işleve sahiptir?" olarak belirlenirken, opera içindeki unsurlar "semboller, Müslüman/Türk aktörler ve egzotizm" olmak üzere üç tema altında toplanarak açıklanmıştır. Araştırma sonucunda operadaki semboller ile İslam/Türk algısının yaratıldığı, egzotizm ile Doğu/Türk algısının pekiştirildiği bu bakımdan operanın Doğu, Türk ve İslam algısı üzerine inşa edildiği görülürken, Müslüman/Türk aktörlere oryantalist bir yaklaşımla hayat verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu yaklaşımın temelinde komik operaların daha gülünç kılınacağı düşüncesi yatarken, daha fazla izleyici/dinleyici kitlesine ulaştırılma gayesiyle Doğu/İslam/Türk imajı, çok sayıda opera eserinde olumsuzluklarla yansıtılmıştır. Peter Cornelius da Bağdat Berberi eserinde Doğu/İslam/Türk imgelerini oryantalist bir yaklaşımla inşa ederken bu eseri ile ölümünden sonra da olsa üne kavuşmuştur.

Anahtar Kelimeler

Oryantalizm, Edward Said, Opera, Peter Cornelius, Bağdat Berberi

Reflection of Orientalism on Opera: The Barber of Baghdad Example

Öz

Orientalism, which started to appear as a theoretical field of knowledge with Edward W. Said, is based on the process of alienating the East by positioning itself against the East in the construction of the West's own identity. While the West always represents the ideal in orientalist-based products, the East has been defined as devoid of this ideal, and an imaginary image of the East has been placed in minds by products that are effective tools of orientalism. Said thinks that orientalist-based studies serving the West to establish hegemony over the East rather than creating an innocent field of knowledge. Opera products that incorporate rich narrative styles emerge as one of these effective tools.
With this research, it is aimed to search how orientalism reflects on operas through an example. For this purpose, The Barber of Baghdad (Der Barbier von Bagdad) Opera whose composition and libretto belonged to Peter Cornelius was chosen and the musical elements, visual elements and concepts in this opera were analyzed through themes and codes in a way to serve the purpose of the research with the method of content analysis. In this context, the elements in the opera were grouped under three themes: "symbols, Muslim/Turkish actors and exoticism", while the problem sentence of the research was determined as "How the concepts and symbols in the The Barber of Baghdad Opera function in creating images of Turkish identity?". As a result of the research, it was concluded that while the perception of Islam/Turkish was created with symbols, perception of Eastern/Turkish was reinforced with exoticism and accordingly the opera was built on East, Turkish and Islamic perception, and the Muslim/Turkish actors were given life with an orientalist approach. While the idea of making funny operas more ridiculous is the basis of this approach, the Eastern/Islam/Turkish image has been reflected in many opera works negatively in order to reach more audience. In this regard, Peter Cornelius also built Eastern/Islamic/Turkish images with an orientalist approach in his The Barber of Baghdad work and became famous even after his death for this work. 

Anahtar Kelimeler

Orientalism, Edward Said, Opera, Peter Cornelius, The Barber of Baghdad

Kaynakça

• Ağca, D. (2014). Türk müziği ve türk dilinin bazı operalarda kullanılışı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 21, 2(2014) 1-14.
• Aktüze, İ. (2010). Müziği anlamak, ansikolopedik müzik sözlüğü. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Altar, C. M. (1993). Opera tarihi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Appelt, E. (1946). Der Dichterkomponist Peter Cornelius und Friedrich Hebbel. PMLA,61(1),192-202. Erişim adresi: https://doi.org/10.2307/459227
• Bamberger, C. (1962). Music Journal; New York Vol. 20, Iss. 4, 59-60.
• Berger, A. A. (2012). Kültür eleştirisi kültürel kavramlara giriş. (Çev. Özgür Emir) İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Bozkurt, N. (2002). Kavuk. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/kavuk
• Bozkurt, N. (2007). Peçe. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/pece
• Cemil, M. (1948). A short history of turkish music. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, s. 33-34.
• Dallmayr, F. (2000). Doğu-batı divanı: Goethe ve hâfız diyaloğu. Dîvân: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, (9), 113-131.
• Edith A. H. C. (1924). Peter cornelius. The Musical Times, 65 (982), 1133-1134. Erişim adresi: http://www.jstor.org/stable/911966
• Ertem, C. (2017). Klasik batı müziğinde türk yansımaları. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25-32. doi: 10.5505/pausbed.2017.93653
• Grifft, M. R. (1975). "Turkish" opera from mozart to cornelius (Doktora Tezi) Columbia University.
• Hasse, M. (Ed.) (1904). Peter Cornelius: Musikalische Werke, Vol.3. Leipzig: Breitkopf und Härtel,. Plate P.C. 135.
• Istel, E ve Strunk, W. (1934). Peter cornelius. The musical quarterly, 20(3), 334-343. Erişim adresi: http://www.jstor.org/stable/738654
• İlyasoğlu, E. (2003). Zaman içinde müzik (7. bs.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kula, O. B. (2011). Batı edebiyatında oryantalizm-II (1. bs.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Lawton, O. T. (1988). The Operas of Peter Cornelius. (Doktora Tezi). Florida University.
• Locke, R. P. (2007). Broader view of musical exoticism. The Journal of Musicology, 24, 477–521. doi: 10.1525/jm.2007.24.4.477
• Meyer, E. R. (1993). The Image of the turk in european performing arts. Erdem, 14(40), 173-182. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/erdem/issue/44275/546685
• Oksev, B. K. (2015). Yunan mitinden yansıyan türk imgesi: 19. yüzyıl avrupası'nda oryantalizm ve helenseverliğin ittifakı. Doğu Batı Düşünce Dergisi, s.121-145.
• Özgü, M. (1952). Goethe ve hâfız. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s. 89-103.
• Said, E. (2013). Şarkiyatçılık: Batı’nın şark anlayışları (7. bs.). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Sams, E. (1974). Peter Cornelius. The Musical Times, 115(1580), 839-842. Erişim adresi: https://doi.org/10.2307/959852
• Say, A. (2005). Cornelius. Müzik Ansiklopedisi içinde. (1. bs., Cilt 1, 345). Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Say, A. (2005). Opera. Müzik Ansiklopedisi içinde. (1. bs., Cilt 2, 604). Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Tülücü, S. (2004). Binbir gece masalları üzerine (Seçilmiş bir bibliyografya ile). Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (22), 1-53.
• Yıldız, A. (2013). Türk düşünce tarihinde Oryantalizm eleştirisinin alımlanışı. Folklor/Edebiyat Dergisi, 19(75), 221-236.