Sense of Revelation in Ibn Khaldun’s Thought

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 1, 66 - 85, 31.12.2015

Hasan Tanrıverdi

Öz

Ibn Khaldun is one of the important scholars in Muslim world. In this study we have investigated the idea of his revelation. Revelation is confronted as one of the basic religious concepts. This concept is generally mentioned to communication with the metaphysical area as well as given different meanings in various religions. For this reason, it is used both epistemological and ontological context. About the complexion of this communication, there are many different views which amongst theologians and thinkers both member of different religions and same religions. These different views can be divided into two basic categories. One of those is view of revelation that God informs choice of particular persons set of truths in the form of propositions. The other, one God is involved in the events himself uncovering stage of human history and physical worlds, the people who witnessed it expressing their own words.  

Anahtar Kelimeler

-

İbn Haldun’un Vahiy Anlayışı

Öz

İbn Haldun, İslam dünyasının önemli düşünürlerinden birisidir. Biz bu çalışmamızda onun vahiy anlayışını inceleyeceğiz. Vahiy, temel dini kavramlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kavram, çeşitli dinlerde farklı anlamlar yüklenmiş olmakla birlikte, genel itibariyle metafizik alanla kurulan iletişimi dile getirmektedir. Bu nedenle hem ontolojik hem de epistemolojik bağlamda kullanılmaktadır. Gerek farklı dinler, gerekse aynı dine mensup teolog ve düşünürler arasında bu iletişimin, yani Tanrı ile kurulan bağlantının mahiyeti hakkında farklı görüşler mevcuttur. Bu farklı görüşleri iki temel kategoriye ayırabiliriz. Bunlardan biri, Tanrı’nın bir takım hakikatleri kendi seçtiği özel kişilere önerme formunda bildirmesi şeklindeki vahiy anlayışıdır. Diğeri ise Tanrı’nın kendisini beşeri tarih sahnesinde ve fiziki âlemde açığa çıkararak olaylara müdahil olması, buna şahit olan insanların bunu kendi kelimeleri anlatmalardır. 

Anahtar Kelimeler

İbn Haldun, Vahiy, Bilgi, Akıl, Nefs

Kaynakça

• Abduh, Muhammed, Risaletu’t-Tevhid, Kahire: 1969.
• Ardıç, Nurullah, “İbn Haldun ve Weber’de Bilgi ve Bilim Sorunu”, Geçmişten Geleceğe İbn Haldun Sempozyumu, (İstanbul: İsam, 2006): 235-253.
• Arslan, Ahmet, İbn-i Haldun’un İlim ve Fikir Dünyası, Ankara: Vadi Yayınları, 1997.
• Aslan, Abdülgaffar, Kur’an’da Vahiy, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2000.
• Aydınlı, Yaşar, Fârâbî’de Tanrı-İnsan İlişkisi, İstanbul: İz Yayınları, 2008.
• Bayrakdar, Mehmet, “İbn Miskeveyh”, DİA., c. XX, 201-208.
• Cürcani, Hasen Ali b. Muhammed b. Ali el-Huseyni, et-Ta’rifat, Beyrut: 2003.
• Dunn, James D. G., "Biblical Concepts of Revelation", Divine Revelation, Ed. P. Avis, Cambridge: 1997.
• Erdemci, Cemalettin, “Kelam İlminde Vahiy”, Milel ve Nihal: İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi VIII /1, (2011): 119-142.
• Fârâbî, es-Siyasetü’l-Medeniyye, çev., Mehmet Aydın, Abdulkadir Şener, M. Rami Ayas, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1980.
• ----; İdeal Devlet (el-Medinetü’l-Fazıla), çev., Ahmet Arslan, Ankara: Vadi Yayınları, 1997.
• ----; Mutluluğun Kazanılması (Tahsilu’s-Sa’âde), çev., Ahmet Arslan, Ankara: Vadi Yayınları, 1999.
• Firuzabadi, Ebu Tahir Muhammed b. Yakub, Kâmus Tercümesi, İstanbul: İstanbul Matbaa-i Bahriye, 1887.
• Gazali, Nur Metafiziği (Mişkatü’l-Envar), çev., A. Cüneyd Köksal, İstanbul: Sufi Kitap, 2007.
• ----; İtikat’ta Ölçülü Olmak (el-İktisâd fi’l-İ’tikâd), çev., Hanifi Akın, İstanbul: Ahsen Yayınları, 2005.
• ----; Hakikat Bilgisine Yükseliş, çev., Serkan Özburun, İstanbul: İnsan Yayınları, 2007.
• İbn Haldun, el-Mukaddime, tahk. Abdüsselam eş-Şeddâdî, ed-Dâru’l-Beydâ, 2005.
• ----; Mukaddime, çev., Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergah Yayınları, 1988.
• ----; Tasavvufun Mahiyeti “Şifâu’s-Sail”, çev., Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergah Yayınları, 1998.
• İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, Beyrut: Dâru Sâdır, 1956.
• İbn Miskeveyh, el-Fevzu’l-Asgar, nşr., Tunus: Salih Udayme, 1987.
• İbn Sina, “Arş Risalesi”, İbn Sina Risaleler İçerisinde, çev., Alparslan Açıkgenç, M. Hayri Kırbaşoğlu, Ankara: 2004.
• ----; Kitâbu’ş-Şifâ, Metafizik II, Çev., Ekrem Demirli-Ömer Türker, İstanbul: Litera Yayınları, 2005.
• ----; Risale fi’l-Hudud, Kahire: Tis’u Resail, 1908.
• ----; en-Necat, nşr., Muhyiddin Sabri Kürdî, Kahire: 1938.
• ----; eş-Şifa, Tabiiyyat II, en-Nefs, nşr., C. Anawati-Said Zayed, Kahire: 1975.
• ----; eş-Şifa, İlahiyat I, nşr., C. Anawati-Said Zayed, Kahire: 1960.
• ----; eş-Şifa, İlahiyat II, nşr., Muhammed Yusuf Musa-Süleyman Dünya-Said Zayed, Kahire: 1960.
• ----; İsbatü’n-Nübüvvât fî Te’vili Rumuzihim ve Emsalihim, nşr., Michael Marmura, Beyrut: 1968.
• İsfehânî, Ebu’l Kasım Hüseyin b. Muhammed Râgıb, El-Müfredât fi Garîbi’l-Kur’an, İstanbul 1986.
• İzmirli İbrahim Hakkı, İslam, Mütefekkirleri ile Garb Mütefekkirleri Arasında Mukâyese, Ankara: 1973.
• Kılıç, Recep, Modern Batı Düşüncesinde Vahiy, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fak. Yayınları, 2002.
• ----; “Vahiy: Mahiyeti, İmkânı ve Doğrulanması Üzerine”, Milel ve Nihal: İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi 8/1, (2011): 21-47.
• ----; “Batı Düşüncesindeki Modern Tartışmaların Işığında İslam Vahyi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 51/1 (2010), 5-13.
• Peker, Hidayet, “Fârâbî ve İbn Sina’nın Felsefelerinde Vahyin Kavramsal Muhtevası”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 17/1, (2008): 157-176.
• Tanrıverdi, Hasan, “Immanuel Kant’ın İman Anlayışı”, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/1, (2012). 182-218.
• Uludağ, Süleyman, İbn Haldun, Ankara: TDV Yayınları, 1993.