Biography of Hasan Hilmi Daghıstanı, His Works And His Sufi Views

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 1, 116 - 137, 31.12.2015

Halim Gül

Öz

Hasan Hilmi Daghistani, a sheikh of both Naqshi-Khalidi and Shazeli sufi order is one of the scholars and sufis living in the region of Daghistan, the North Caucasus in the 19th and 20th centuries. Nakshi-Khalidi sheikhs and disciples organized a resistance movement against invasion of Russia at Daghistan and Chechnya. Russians called this resistance as muridism.

The factor that prevented the Soviet Union from accomplishing their policies to access to the warm waters was the guidance of Nakshi-Khalidi sheikhs in the North Caucasus. Hasan Hilmi Daghistani was one of these sheiks who raised awareness among the people. In this study, we will deal with the biography of Hasan Hilmi Daghistani, his works and his sufi views. Since he was a nterpretationsprolific author, he commented upon many issues of Sufism in his works. However, we will only discuss his biography, his works and especially his ideas about the meaning and the importance of jihad against self (nafs). 

Anahtar Kelimeler

Nakshi, Khalidi, Hasan Hilmi Daghistani, Self (nafs), Struggle.

Nakşî-Halidî Şeyhi Hasan Hilmi Dağıstanî’nin Hayatı, Eserleri ve Nefs ile İlgili Görüşleri

Öz

Nakşî-Halidî ve Şâzelî Tarikatı şeyhi olan Hasan Hilmi Dağıstanî, 19. ve 20. yüzyılda Kuzey Kafkasya’nın Dağıstan bölgesinde yaşamış âlim ve mutasavvıflardan biridir. Bilindiği gibi Dağıstan’da ve Çeçenistan’da Rus istilasına karşı Nakşî-Halidi şeyh ve müritleri tarafından organize edilen bir direniş hareketi başlamıştır. Ruslar, bu direnişleri “müridizm” olarak isimlendirmişlerdir. Rusların asırlarca sıcak denizlere inme politikasına ket vuran, engelleyen Kuzey Kafkasyalılara bu bilinci veren Nakşî-Halidî şeyhleridir. O şeyhlerden birisi de Hasan Hilmi Dağıstanî’dir.

Bu tebliğimizde, Hasan Hilmi Dağıstanî’nin hayatı, eserleri ve görüşleri üzerinde durulacaktır. Müellifimiz çok velüd bir sufi olduğundan, tasavvuf ilminin birçok konusunu eserlerinde izah etmektedir. Onun bütün görüşlerini bu kısa tebliğimizde ele alıp değerlendirmemiz mümkün olmadığından biz bu çalışmamızda kısaca hayatı, eserleri ve özellikle “nefs ile cihad” ın anlam ve önemi ile ilgili görüş ve düşüncelerini değerlendireceğiz.

Anahtar Kelimeler

Nakşî, Halidî, Hasan Hilmi Dağıstânî, Nefis, Mücâhede

Kaynakça

• Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-Hafâ I-II, Beyrut1405/1985.
• Asım Efendi, Kamus Tercümesi, I- IV, el-Matbaatu’l-Bahriyye, İstanbul 1305/1887.
• Cebecioğlu, Ethem, Hacı Bayram-ı Veli ve Tasavvuf Anlayışı, Ankara 2002.
• Cürcânî, eş-Şerîf Ali b. Muhammed, et-Ta’rifât, y.y., ts.
• Dağıstanî, Hasan Hilmi, Tenbîhü’s-Sâlikîn İlâ Ğurûri’l-Müteşeyyihîn, Erişim tarihi 30/05/2015 http://files.darulfikr.ru/books/Tasawwuf_Knigi_Hasan_Hilmi_Afandi
• ----------------------------Telhîsü’l-Me‘ârif fi Terğîb-i Muhammed Ârif, Erişim tarihi 30/05/2015 http://files.darulfikr.ru/books/Tasawwuf_Knigi_Hasan_Hilmi_Afandi
• ---------------------------El-Bürûcü’l-Müşeyyedebi’n-Nusûsu’l-Müeyyede, Erişim tarihi 30/05/2015 http://files.darulfikr.ru/books/Tasawwuf_Knigi_Hasan_Hilmi_Afandi
• Eşrefoğlu, Rûmî, Müzekki’n-Nüfûs, İstanbul 1976.
• Fîruzâbâdî, Muhammedb. Ya’kûb, el-Kâmûsu’l-Muhît I-IV, Beyrut 1991.
• İbn Kayyım el-Cevziyye, Kitâbu’r-Rûh, thk.: Muhammed Şerîf Sükker, Beyrut 1991.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem el-Mısrî, Lisânu’l-Arab, I-XV, Beyrut ts.
• Kaşânî, Abdurrazzak, Istılâhâtu’s-Sûfiyye, Kahire 1992.
• Kuşeyri, Abdulkerim b. Havâzin, er-Risaletü’l-Kuşeyriyye, thk.: Ali Abdulhamid Baltacı-Ma’rûf Zerîk, Beyrut ts.
• Mehmet Ali Aynî, “Nefs Kelimesinin Mânâları”, Darülfünûn İlâhiyât Fakültesi Mecmuası 14 (1930)
• Mevlânâ Celâleddîn Muhammed b. Muhammed b. El-Hüseyin el-Belhî er-Rûmî, Mesnevî-i Şerif, Aslı ve Sadeleştirilmisiyle Manzûm Nahifi Tercümesi I-VI, haz.: Amil Çelebioğlu, MEB Yay., İstanbul 2000.
• Münâvî, Muhammed Abdurraûf, et-Tevkîf ala Mühimmâti’t Te’ârîf, thk.: Dr. Muhammed Rıdvân ed-Dâye, Beyrut 1410.
• Öztürk, Yaşar Nuri, Kur'an ve Sünnete Göre Tasavvuf, İstanbul 1989.
• Râzî, Muhammed b. Ebî Bekr b. Abdulkâdir, Muhtâru’s-Sıhâh, thk.: Muhammed Hatır, Beyrut 1415/1995.
• Regis Blachere, “Nefs Kelimesinin Kur’ân’da Kullanılışı Hakkında Bazı Notlar”, çev.: Sadık Kılıç, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5 (1982)
• Sülemî, Ebû Abdurrahman Muhammed b. Huseyn, “Uyûbu’n-Nefs ve Mudâvâtuhâ” ter.: Süleyman Ateş, İslam İlimleri Enstitüsü Dergisi, Ankara 1977.
• ………….. Tasavvufun Ana İlkeleri, Sülemi’nin Risaleleri, çev.: Süleyman Ateş, Ankara 1981.